Belgiya: Versiyalar orasidagi farq
Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
CoderSIBot (munozara | hissa) k Boʻlimlarni vikifikatsiyalash |
CoderSIBot (munozara | hissa) k Boʻlimlarni vikifikatsiyalash |
||
Qator 20:
Qadim zamonlarda B.da belglarning kelt qabilasi yashagan (mamlakat nomi shundap kelib chiqqan). Mil. av. 57 y.da Yuliy Sezar mamlakatni bosib olib, Rim imperiyasi tarkibiga qoʻshgan. 3-a.da B.ga germanlarning frank va friz qabilalari bostirib keldilar. Franklar belglarning bir qismini qirib tashlab, boshqa bir qismi bilan birikib kstganlar. 5 — 9-a.larda B. Frank davlati tarkibida boʻlgan. 843 i. Frank davlati parchalanib ketgach, Verden shartnomasiga kura, B. 2 qismga boʻlindi: gʻarbiy qismi Franiiyaga, sharqiy qismi Lotaringiyaga qoʻshib yuborildi. 13 — 14-a.larda B. Angliya bilan Fransiya oʻrtasidagi shiddatli kurash maydoni boʻldi. 14-a. oxiri va 15-a.da B. Burgundiya gersoglarining mulkiga aylandi, 1477 y.dan Gabsburglar hukmronligida, 1555 y.dan Ispaniya tarkibida boʻldi. 1713 y. Utrext sulhiga binoan yana Gabsburglar imperiyasi tarkibiga kirdi. 1789 — 90 y.lar burjua inqilobi natijasida avstriyaliklar hukmronligi tugatildi, 1790 y. 11 yanv. da B. Qoʻshma Shtatlari davlati eʼlon qilindi, biroq 1791 y.da Avstriya yana mamlakatni qoʻlga oldi. 1795 y.da Fransiyaga qoʻshib olindi. Napoleon I imperiyasi tugagach, 1815 i. B. hududi Niderlandiya tarkibiga qoʻshildi. 1830 y. inqilobi tufayli B. mustaqillikka erishdi. 20-a. boshlarida 6. yuksak darajada rivojlangan sanoat mamlakatiga aylandi. 1-jahon urushi davrida B.ning betarafligiga qaramay, Germaniya qoʻshinlari uni bosib oldi. 2-jahon urushi yillarida esa gitlerchilar bosqini azobini tortdi (1940 — 44). 1944 i. sent.da B. bosqinchilardan xalos boʻldi. B.— 1945 y.dan BMT, 1949 y.dan NATO aʼzosi (1967 y.dan B.da NATO qarorgohi joylashgan). OʻzR bilan diplomatiya munosabatlarini 1992 y. martda oʻrnatgan. Milliy bayramlari: 21 iyul — Qirol Leopold I ning Konstitutsiyam sodiqligi haqida qasamyod qilgan kupi (1831) va 15 noyabr — Qirol sulolasi kupi (1866).
Asosiy siyosiy partiyalari va kasaba uyushmalari. Xristian xalq partiyasi, 1969 y.da tuzilgan; Soiialistik partiya, 1978 y.da tashkil etilgan; "Agalev" — flamand ekologlari partiyasi, 1982 y.da tuzilgan; Frankofonlar demokratik partiyasi, 1964 y.da tashkil etilgan. Xristian kasaba uyushmalar konfederatsiyasi, 1912 y.da tuzilgan; Belgiya umummehnat federatsiyasi, 1945 y.da tuzilgan.▼
== Asosiy siyosiy partiyalari va kasaba uyushmalari ==
▲
Qator 34 ⟶ 36:
Chetga avtomobil, toʻqimachilik, oziq-ovqat, kimyo, metallurgiya sanoati mahsulotlari, dori-darmon, qora va rangli metallar, qimmatbaho toshlar, asosan brilliant chiqariladi. Chetdan asosan mineral mahsulotlar, neft, ruda, paxta tolasi, jun keltiriladi. Tashqi savdodagi asosiy mijozlari — Germaniya, Fransiya, Niderlandiya, Buyuk Britaniya. Pul birligi — B. franki.
Maorifi, ilmiy va madaniymaʼrnfiy muassasalari. 1988 y.dan maorif sohasi B. federatsiyasi subʼyektlari boʻlmish Jamoalar ixtiyoriga oʻtkazildi. 18 yoshgacha boʻlgan bolalar uchun taʼlim majburiy va bepul. Davlat va munitsipal maktablaridan tashqari koʻpgina katolik va xususiy dunyoviy maktablar ham ishlab turibdi. Oliy oʻquv yurtlarida oʻqish pulli. B.da 8 unt bor. Eng yirik untlar: Antverpen, Bryussel, Lyej, Gent untlari. Shuningdsk, bir necha unt markazlari, intlar, oliy texnika maktabi ishlaydi. Ilmiy muassasalari: Metallurgiya tadqiqotlari milliy markazi, Yadro tadqiqotlari markazi, Qirollik observatoriyasi, 7 akademiya, jumladan Belgiya qirolligi fan, adabiyot va sanat akadsmiyasi. Bryusselda Milliy kutubxona. Bryussel, Gent, Lyej va Lyoven untlarining kutubxonalari, Antverpen va Bryusselda qirollik nafis sanʼat muzeylari mavjud.▼
== Maorifi, ilmiy va madaniy-maʼrifiy muassasalari ==
▲
Qator 56 ⟶ 60:
larda gotika uslubi (Gent, Bryussel va Aitverpendagi soborlar) rivojlandi. 15-a. oxiri — 16-a. boshlarida dunyoviy ruxdagi meʼmorlik qaror topdi (Bryussel, Kortreyk, Gent, Lyoven ratushalari). Uygʻonish davrsha B. meʼmorlik sanʼati markazlaridan biriga aylandi. 18-a. barokko anʼanalari qisman sakdansa ham (V. O. Yansens, P. Y. Verxagen) unga Fransiya va Avstriya orqali klassitsizm prinsiplari taʼsir etdi (meʼmorlar: Ya. P. Baursxeydt, L. B. Devez; haykaltaroshlar L. Delvo, J. L. Godsharl, rassom A. Lsns va b.). 19-a.da B.ning millim meʼmorligi shakllandi. 19-a. oxirida B. meʼmorlikdagi "modern" uslubining vatani boʻlib qoldi. 20-a. boshlaridagi meʼmorlar hashamdorlikdan voz kechnb, qulay va oqilona yechimlarni izladilar. 2-jahon urushidan keyin sanoat va jamoat binolari, maʼmuriy imoratlar, yangi uy-joylar zamoiaviy talablarga moslab qurildi (X. van Kyoyk, R. Bram, L. Steynsn va b. meʼmorlar).
Tasvnriy sanʼati. B.da 11 — 12-a.▼
== Tasviriy sanʼati ==
larda amaliy bezak sanʼati (bronza quymalar, zargarlik), 13 — 14-a.
Qator 76 ⟶ 82:
1908 y.da Harrevelda birinchi kinostudiya tashkil qilimdi. 1919 y. "Belgiya kinokompaniyasi". 1922 i. "Belgiya film" kinostudiyasi vujudga keldi. 20-y.larda chet el rej.lari boshchiligida 20 ga yaqin film ishlab chiqarildi. B. kinosining "Baliqchi qushlar gavanda jon beradilar" (postanovkachi rej.lar R. Ksypers, I. Mixils, R. Verxavert, 1955), "Poyezd soat sayin joʻnaydi" (rej. A. Kavan, 1962). "Vidolashuv" (rej. R. Verxavert, 1966), "Izhori dil" (1968, rej. E. Dejelen), "Bredagi uchrashuv" (1971, rej. A. Dslvo) kabi filmlari diqqatga sazovor. B.ning hujjatli va ilmiyommabop filmlari badiiy puxtaligi bilan ajralib turadi.
Oʻzbekiston — B. munosabatlari. 1993 i. B. poytaxti Bryussel sh.da UzR elchixonasi ochilgach, ikkala mamlakat urtasidagi rasmiy munosabatlar amaliy asosga oʻtkazildi. 1996 y. iyunda B. delegatsiyasi Oʻzbekistonda boʻldi. Delegatsiya aʼzolarining Oʻzbekiston rahbarlari bilan uchrashuvlari vaqtida savdoiqtisodiy aloqalarni rivojlantirish masalalari muhokama qilindi. Oʻzbekiston va B. ishbilarmonlari vakillarining biznes seminari ham boʻlib oʻtdi. OʻzR Prezidenti I. A. Karimovning 1996 y. 12—14 poyab. da B. qirolligiga qilgan rasmiy tashrifidan soʻng ikkala mamlakat urtasidagi munosabatlar yangi pogʻonaga koʻtarildi. Tashrif davomida Oʻzbekiston tashqi iqtisodiy faoliyat milliy banki bilan B.ning "Jeneral" banki oʻrtasida kredit bitami imzolandi. UzR Prezidenta bilan Belgiya bosh vaziri oʻrtasida imzolangan qoʻshma siyosiy Deklaratsiyada ikkala davlat oʻrtasidagi oʻzaro manfaatli hamkorlik uchun xuquqiy iyegiz yaratildi. Oʻzbekiston bilan B. qirolligi urtasidagi muzoqaralar yakunida ikkiyoqlama soliq toʻlamaslik va daromad hamda sarmoyalarga soliq tulashdan bosh tortishning oldini olish toʻgʻrisida konvensiya, shuningdek havo yoʻli toʻfisida bitim imzolandi. Mana shular natijasida ikki mamlakat oʻrtasida iqtisodiy munosabatlar rivojlana boshladi. Toshkentda B. uch firmasining vakolatxonalari ochildi. B.lik tadbirkorlar bilan birgalikda tuzilgan "Vita", "Assekan LTD", "Sellyuloza interprayz" qoʻshma korxonalari binokorlik materiallari, xalq isteʼmol mollari i.ch., qishloqxoʻjalikxom ashyosini kayta ishlash bilan shugʻullanmoqda. 1996 y.dan ikki mamlakat urtasidagi tovar aylanmasi kupaya boshladi. Oʻzbekiston bilan B. oʻrtasida toʻqimachilik sanoati, q.x., qurilish, sayyohlik, bank tarmogʻi. yuqori malakali mutaxassislar tayyorlash kabi sohalarda hamkorlik qilish istiqbollari ochilmoqda.▼
== Oʻzbekiston — Belgiya munosabatlari ==
▲
1994 y.da Oʻzbekiston delegatsiyasi (uning tarkibida viloyatlar va tumanlarning hokimlari bor edi) B.da boʻldi. Tashrif chogʻida yengil sanoat sohasida B.ning yuksak texnika va texnologiyaga ega boʻlgan yirik firmalari bilan hamkorlik oʻrnatish masalalari muhokama qilindi va aniq tadbirlar kelishib olindi. 1997 y. may oyida B. un-ti huzuridagi Yevropa siyosati in-tining direktori Lyuvyen Kstlin MelfliʼToshkentga kelganida UzR Adliya vazirligida mamlakatimiz huquqiy taʼlim muassasalarining faoliyatini yaxshilash maqsadida Yevropadagi bir qancha mamlakatlar hukuqshunos olimlari bilan hamkorlik qilish haqida kslishib olindi. <ref>[[OʻzME]]. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil</ref>
| |||