Kaspiy dengizi: Versiyalar orasidagi farq
Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
MrErgashev (munozara | hissa) Tahrir izohi yoʻq |
MrErgashev (munozara | hissa) Tahrir izohi yoʻq |
||
Qator 27:
| reference =
}}
'''Kaspiy dengizi''' (more Xvaliyskoe, {{Lang-tk|Hazar deňzi}}, {{lang-fa|دریای خزر}} — ''Daryâ-ye Xazar'', {{Lang-az|Xəzər dənizi}}) — [[Evropa]] bilan [[Osiyo]] orligida joylashgan [[er]] sharidagi eng katta koʻl. Kattaligiga qarab, uni dengiz deb ataydi. Nomi [[XVI]] asrning oxirlarida shu dengiz yoqasiga joylashgan Kaspiy qabilalariga bogʻliq shakllangan. Gurjistonda hozirgi kunda Kaspiy shahri bor. Shu bilan birga Girkan (I asr), [[Xazar]] (ІІ-X asr), Xvalin (X—XІІІ asr) va boshqa tarixiy nomlari bor. Ular soʻngi 3000 yildagi hayot kechirganlarning bergan nomlari.
Kaspiy dengizi neogen davrining oxirida er qirrasining koʻtarilishidan [[Qora dengiz]]dan boʻlindi. Bu vaqtda Kaspiy dengizining poydo boʻlgan vaqti deb hisoblashga boʻladi. Kaspiy dengizining umumiy hududi 376 ming km<sup>2</sup>. Uning sathi dengiz sathidan 28 m past. Dengiz uzunligi shimoldan janubgacha 1200 km. Dengizning enli eri — 435 km, ensiz eri — 193 km. Kaspiy dengizini yoqasining uzunligi — 7000 km. Uning suvi 5-ta davlat qirgʻogʻini yuvib turibdi. Dengiz yoqasining ulushi [[Qozog'iston]]ga 29 % (2340 km), [[Rossiya|Rossiyaga]] — 16 %, [[Ozarbayjon|Ozarbayjonga]] — 20 %, [[Turkmaniston|Turkmanistonga]] — 21 %, [[Eron]]ga — 14 % tegishli. Kaspiy dengiziga 130-ga yaqin daryolar va kanallar suv quyadi.
<!-- Bot tomonidan qoʻshilgan matn boshi -->
Kaspiy dengizi shimoldan janubga 1200 km ga choʻzilgan, oʻrtacha kengligi 320 km. Qirgʻogʻining uzunligi 7 ming km ga yaqin. Maydoni 376 ming km2 ([[1929]]-yilgacha, dengiz suvi pasaygunga qadar 422 ming km2 edi).
| |||