Shimoliy Amerika: Versiyalar orasidagi farq
Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
Tahrir izohi yoʻq |
Tahrir izohi yoʻq |
||
Qator 18:
[[File:North America satellite orthographic.jpg|thumb|Shimoliy Amerikaning sunʼiy yoʻldoshdan koʻrinishi]]
'''Shimoliy Amerika''' - Gʻarbiy yarim sharning shim. qismidagi materik, Amerika qitasining shim. yarmi. Shim.dan Shim. Muz okeani chuqur kirib borgan Gudzon qoʻltigʻi bilan, sharq va jan.sharqdan Atlantika okeani, gʻarbdan Tinch okean va ularning qoʻltiqlari bilan oʻralgan. Chekka nuqtalari: shim.da Merchison burni (71°50 sh.k.), gʻarbda Shahzoda Uels burni (168° gʻ.u.), sharqda SentCharlz burni (55°40° gʻ.u.), jan.da Panama boʻyni orqali Janubiy Amerika materigi bilan tutash. Sh.A.ga Markaziy Amerikani ham kiritadilar. Mayd. 20,36 mln. km2, orollari bilan 24,25 mln. km2. Yirik orollari: Grenlandiya, Kanada Arktika arxipelagi, VestIndiya va materikning gʻarbiy qirgʻoqlari yaqinidagi orollar: Aleut, Qirolicha Sharlotta, Vankuver va boshqalar Yirik yarim orollari: shim.da — Butiya, Melvill, sharqsa — Labrador, Florida, Yukatan, gʻarbda — Kaliforniya, Alyaska, Syuard. (61betdagi rangli xaritaga q.). Tabiati. Sh.A.ning qirgʻoqlari notekis parchalangan. Togʻli hududlar qirgʻoqlari (Grenlandiya, Kanada Arktika arxipelagining sharqiy qismi, Kanada va Alyaska jan.ning Tinch okean sohil qismi) nisbatan kuchli parchalangan boʻlib, muzliktektonik va muzlikerozion tiplarga mansub, ford koʻp. 43° shahrik.dan janubda Atlantika okeani qirgʻoqlari akkumulyativ, laguna tipli, estuariy va delta koʻp.▼
▲da Merchison burni (71°50 sh.k.), gʻarbda Shahzoda Uels burni (168° gʻ.u.), sharqda SentCharlz burni (55°40° gʻ.u.), jan.da Panama boʻyni orqali Janubiy Amerika materigi bilan tutash. Sh.A.ga Markaziy Amerikani ham kiritadilar. Mayd. 20,36 mln. km2, orollari bilan 24,25 mln. km2. Yirik orollari: Grenlandiya, Kanada Arktika arxipelagi, VestIndiya va materikning gʻarbiy qirgʻoqlari yaqinidagi orollar: Aleut, Qirolicha Sharlotta, Vankuver va boshqalar Yirik yarim orollari: shim.da — Butiya, Melvill, sharqsa — Labrador, Florida, Yukatan, gʻarbda — Kaliforniya, Alyaska, Syuard. (61betdagi rangli xaritaga q.). Tabiati. Sh.A.ning qirgʻoqlari notekis parchalangan. Togʻli hududlar qirgʻoqlari (Grenlandiya, Kanada Arktika arxipelagining sharqiy qismi, Kanada va Alyaska jan.ning Tinch okean sohil qismi) nisbatan kuchli parchalangan boʻlib, muzliktektonik va muzlikerozion tiplarga mansub, ford koʻp. 43° shahrik.dan janubda Atlantika okeani qirgʻoqlari akkumulyativ, laguna tipli, estuariy va delta koʻp.
Relyefi va geologik tuzil i sh i. Materik yer yuzasi asimmetrik tuzilishga ega: gʻarbiy qismi Kordilyera togʻ sistemasi, sharqi — keng tekisliklar va past togʻlardan iborat. Materik gʻarbining oʻrtacha bal. 1700 m, sharqida 200—300 m chamasida. Sh.A.ning oʻrtacha bal. 720 m. Shim. va shim.sharqda Lavrentiy qirlari, undan jan.da, asosan, AQSH hududidagi Markaziy tekisliklar gʻarbda nisbatan baland (500—1500 m) Buyuk tekisliklarga oʻtib boradi. Ulardan shim.da Makenzi pasttekisligi joylashgan. Tekislik jan. sharqda Appalachi togʻlari bilan oʻralgan. Bu togʻlar jan.
| |||