|
Kanadaning qadimgi xalqi — eskimos va indeyslar. 15-asr oxirlaridan Kanadaga yevropaliklar kela boshlagan. Fransuzlar Por-Ruayal va Kvebekka asos soldilar (1605—08). Kvebek Yangi Fransiya mustamlakasining markazi boʻlib qoldi. 17-asrning 20-yillarida Kanada hududida birinchi [[Angliya]] mustamlakasi — [[Yangi Shotlandiya]] vujudga keldi. 17-asrning 2-yarmidan fransuz-kanadaliklar shakllandi. [[Yetti yillik urush]] (1756—63) natijasida [[Buyuk Britaniya]] [[Yangi Fransiya]]ni egallab oldi. 1791 yil Kvebek 2 viloyat (Quyi Kanada va Yuqori Kanada)ga boʻlindi.
Kanada uchun boʻlgan [[Angliya-Amerika urushi]] (1812—14) natijasida demokratik islohot va oʻzini oʻzi boshqarish uchun qarakat boshlanib ketdi. Viloyatlarda islohot tarafdorlari ("vatanparvarlar") partiyalari tuzildi. 1834 y.-yil islohot tarafdorlari Quyi va Yuqori Kanada parlamentlari faoliyatini nazorat ostiga oldi. 1841 y.-yil Yuqori Kanada b-nbilan KuyiQuyi Kanada birlashtirildi. 1848 y.-yil Kanada va Yangi Shotlandiyada yangi hukumat tuzildi. 19a.19-asr oʻrtalarida Kanadada t.temir y.laryoʻllar qurildi, sanoat rivojlandi, 1867 y.-yil Buyuk Britaniyaning Shim.Shimoliy Amerikadagi mustamlakalari birlashtirilib, "Kanada dominioni" nomi b-nbilan [[federatsiya]] tuzildi. Yangi Shotlandiya, Nyu-Bransuik, shim.shimoliy-gʻarbdagi hududlar, [[Britaniya Kolumbiyasi]] (1871) va [[Prins-Eduard o.oroli]] (1873) Kanada dominioniga qoʻshib olindi. Markazlashgan davlat barpo etilishi [[milliy bozorningbozor]]ning yuzaga kelishiga asos boʻldi.
19-asr oxiri va 20-asr boshlarida Kanada iqtisodiyoti rivojlandi. Ishlab chiqaruvchi sanoat tez oʻsib, uning mahsuloti qiymati 1914—18 y.lardayillarda 4 baravar oshdi, aholi soni 64% koʻpaydi. Kapital va i.ch.ishlab chiqaruvchi sanoati yiriklashdi, 1900—17 y.lardayillarda banklar birlashishi natijasida ularning soni 36 dan 21 ga kamaydi; bank va sanoat kapitali qoʻshila bordi. [[1-jahon urushidaurushi]]da Kanada Buyuk Britaniya tomonida qatnashdi.
1-jahon urushi davrida Kanada iktisodiyotiiqtisodiyoti mustahkamlanib olishi natijasida Kanadada Angliya taʼsiri susaydi va taʼsiri kuchaydi. 1919—20 y.giyilgi [[Parij konferensiyasidakonferensiyasi]]da Kanada sulh shartnomalarini mustaqil imzoladi. Boshqa domi-nionlardominionlar b-nbilan bir katordaqatorda Kanada [[Millatlar LigasigaLigasi]]ga vakil yuborish huquqini qoʻlga kiritdi .
1929—33-yillardagi [[jahon iqtisodiy boʻhroni]] natijasida sanoat i.ch.ishlab chiqarish 2 baravardan ziyod kamayib ketdi. 1933 y.-yil boshida ishsizlar 1,3 mln. kishidan ortdi. Q.Qishloq x.xoʻjaligi mahsulotlarining narxi nihoyatda pasayib ketishi natijasida 240 ming ferma barbod boʻldi.
[[2-jahon urushi]]da Kanada Buyuk Britaniya tomonida qatnashdi. Kanada antifashist davlatlarni, birinchi navbatda, Buyuk Britaniyani [[xom -ashyo]], [[oziq-ovqat]], [[qurol-yarogʻ]] b-nbilan taʼminlab turdi. Mamlakatda [[harbiy sanoat]] rivojlandi, yangi tarmoqlar: stanoksozlik, sintetik kauchuk i.ch.ishlab chiqarish va b.boshqalar vujudga keldi. 1939—45 y.lardayillarda sanoat i.ch.ishlab chiqarish 2,5 baravar ortdi.
1960-yillardan Kanada hukumati ichki va tashqi siyosatda milliy manfaatlarni koʻzlab ish tuta boshladi. Hukumat Kanadaning siyosiy mustaqilligini saqlashga, [[Lotin Amerikasi]], [[Osiyo]] va [[Yevropa]] mamlakatlari b-nbilan aloqalarni rivojlantirishga intildi. Keyingi yillarda Kanadada milliy masala keskinlashdi. Kvebek partiyasi mazkur viloyatni alohida davlat qilib ajratishni talab qila boshladi. 1995-yilda Kvebek suvereniteti xususida oʻtkazilgan referendumda suverenitetga qarshi boʻlganlarning 50,6% ovoz olishi natijasida mamlakatning parchalanish xavfi bartaraf etildi. Kanada — 1945-yildan [[BMT]] aʼzosi. 1991-yil 25 dekabrda [[Oʻzbekiston Respublikasi]] suverenitetini tan oldi va 1992-yil 7-aprelda u bilan diplomatiya munosabatlari oʻrnatdi. Milliy bayrami — 1-iyul — Kanada kuni y(1867).
da Kvebek suvereniteti xususida oʻtkazilgan referendumda suverenitetga qarshi boʻlganlarning 50,6% ovoz olishi natijasida mamlakatning parchalanish xavfi bartaraf etildi. Kanada — 1945-yildan BMT aʼzosi. 1991-yil 25 dek.da OʻzR suverenitetini tan oldi va 1992 y. 7 apr. da u b-n diplomatiya munosabatlari oʻrnatdi. Milliy bayrami — 1 iyul — Kanada kuni (1867).
== Siyosiy partiyalari, kasaba uyushmalari ==
| 