Oliy oʻquv yurtlari: Versiyalar orasidagi farq
Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
DastyorBot (munozara | hissa) k un-t → universitet |
DastyorBot (munozara | hissa) k f-t → fakultet |
||
Qator 7:
Mamlakatimiz hududidagi ilk oliy oʻquv yurti Abu Bakr Muhammad Narsha-xiyning "Buxoro tarixi" asarida ay-tib oʻtilgan 937 y.gi yonginda zarar koʻrgan Forjak madrasasi boʻlgan. Turkistondagi ilk O.oʻ.yu. 2 turga boʻlingan. Birinchi turi [[Madrasa]] deb atalgan va talabalarga ilohiy (nakdiy) va dunyoviy (aqliy) ilmlar berilib, kichikroq shaharlarda, tumanlarda faoliyat koʻrsatgan. Ikkinchi turdagi O.oʻ.yu.lari oliy madrasalar (madrasai aʼlo) deyilgan. Oliy madrasalarda darsxonalar ham, xujralar soni ham koʻp boʻlgan, bu yerdagi mudarrislar ilm axdi tomonidan tan olingan, talabalarga berila-digan vazifalar miqsori koʻproqboʻlgan. Oliy madrasalar siyosiy va ilmiy poytaxt hisoblanmish shaharlarda faoliyat koʻrsatgan. Ularga ajratilgan vaqf yerlar mikdori katta boʻlgan va ular shahardagi eng hashamatli binolarda joylashgan. Oliy madrasada berilgan sanad (diplom) musulmon olamining barcha joylarida inobatga oʻtgan. [[Madrasa]]lardagi talabalar oʻzlashtirish darajalariga qarab, taʼlimning quyi (adno), oʻrta (avsat) va yuqori (aʼlo) bosqichlarini oʻtaganlar. Muayyan bosqichni sakkiz yilda oʻtay olmagan talaba va-zifadan mahrum qilingan. O.y.yu.ning bu tizimi to shoʻrolar boshqaruvi qaror topganga qadar davom etdi. 1929 y. ga kelib, Shoʻro hukumati O.oʻ.yu.ning [[Madrasa]] turini rasmiy ravishda taqiqlab quydi (yana q. [[Madrasa]]).
Oʻzbe[[kistonda zamonaviy maʼnodagi birinchi oliy oʻquv yurti Turkiston ASSR Xalq komissarlar kengashi buyrugi bilan 1918 y]].ning 16 martida tashkil etilgan Turkiston xal k, univer-sitetidir. Ammo bu universitet faqar rus tilida maʼlumot olgan kishilarni oʻqitishga yoʻnaltirilgan boʻlib, oʻlkaning haqiqiy egalariga oliy maʼlumot berish koʻzda tutilmagan. Millatning fikriy rivojida zamonaviy universitetlarning gʻoyat ulkan oʻrin tutishini anglagan Munavvarqori yetakchiligidagi ziyolidar tashabbusi va saxovatli kishilarning koʻmagi bilan 1918 y. 12 mayda Xalq dorilfununining tashkil etilishi ulkan voqeaga aylangan. Xalq dorilfununi tashkil etilganda, uning qoshida adabiyot-falsafa, ijtimoiy-iqtisodiy, tabiiymatematik, q.x., texnika singari 5
1918 y. 8 noyab.da tashkil etilgan Turkiston sharqshunoslik instituti mamlakatimizdagi ikkinchi oliy oʻquv yurtidir (bu institut 1924 y.da Oʻrta Osiyo davlat universitetining
da Oʻrta Osiyo davlat universitetining tibbiyot
1929 y. Oʻrta Osiyo davlat universiteti negizida bir qator O.oʻ.yu. tashkil etildi. Oʻrta Osiyo qishloq xoʻjalik instituti (q. [[Toshkent agrar universiteti]]), Oʻrta Osiyo Paxtachilik va irrigatsiya politexnika instituti (q. [[Toshkent irrigatsiya va qishloq xoʻjaligini mexanizatsiyalash muhandislari instituti]]), Oʻrta Osiyo energetika, Oʻrta Osiyo geolo-razvedka (bular keyinchalik Toshkent texnika universitetining
ning 30—40-a.larida Oʻzbekistondagi koʻplab O.oʻ.yu. Oʻrta Osiyo miqyosida ish koʻrganligi diqqatga sazovordir. Ularda tegishli sohalar boʻyicha faqat mamlakatimizga emas, balki butun Oʻrta Osi-yoga oliy malakali kadrlar yetishtirib berilgan. Shu tariqa, Oʻzbekiston qar-dosh mamlakatlarni oliy maʼlumotli mutaxassislar bilan taʼminlash va u joylarda O.oʻ.yu. tizimini yaratishning oʻziga xos oʻchogʻi boʻldi.
Qator 29:
O.oʻ.yu.ga rektor boshchilik qiladi. Oʻquv, ilmiy va maʼnaviy-maʼrifiy ishlarga rahbarlik prorektorpar tomonidan amalga oshiriladi. O.oʻ.yu. fakultetlaraan tashkil topadi. F-tlarda bir yoki oʻzaro bogʻliq boʻlgan bir necha mutaxassislikdan talaba va aspirantlar oʻqitiladi, xalq xoʻjaligining tegishli sohalaridan mutaxassislar malakasini oshiradi, shuningdek, kafedralarning i.t. faoliyatiga rahbarlik qiladi. F-tga dekan boshchilik qiladi.
O.oʻ.yu. (f-tlar) faoliyatidagi asosiy masalalarni koʻrib chiqish va hal etish uchun rektor (dekan) huzurida O.oʻ.yu.,
O.oʻ.yu.ning prof.-oʻqituvchilari uchun quyidagi lavozimlar belgilangan: kafedra mudiri, prof., dotsent, katta oʻqituvchi, oʻqituvchi, assistent. Bular tanlov yoʻli bilan har 5 y.da bir sayla-nadi. Tanlov qarorlari O.oʻ.yu. kenga-shida yashirin ovoz berish yoʻli bilan qabul qilinadi. Ayrim yirik O.oʻ.yu.da dotsent, katta oʻqituvchi, oʻqituvchi la-vozimlariga saylash vakolati
O.oʻ.yu.da oʻquv jarayoni OʻzR Oliy va oʻrta maxsus taʼlim vazirligi tasdiqlagan oʻquv rejasi va dasturlar boʻyicha tashkil etiladi.
|