'''Miya''' — 1) odam va hayvonlar nerv sistemasiniŋsistemasining markaziy bölimiboʻlimi, M. organizmniŋorganizmning eŋeng murakkab hayotiy funksiyalari va muhit özarooʻzaro munosabatlariniŋmunosabatlarining boşqarilişiniboshqarilishini taʼminlaydi. Umurtqasiz hayvonlarda M. köndalaŋkoʻndalang va böylamaboʻylama tutaştirgiçlartutashtirgichlar orqali özarooʻzaro tutaşgantutashgan nerv hujayralari töplamitoʻplami — nerv tugunlari (gaŋliylargangliylar)dan iborat. Halqali chuvalchanglar, tuban mollyuskalar va boʻgʻim-oyoklilarda nerv tugunlari qorin nerv zanjirini hosil qiladi. Bu hayvonlarning koʻpchiligida qorin nerv zanjirining halqum usti va halqum osti nerv tugunlari kuchli rivojlangan boʻlib, bosh miya deyiladi.M. qattiq , oʻrgimchak uyasisimon va tomirli parda bilan qoplangan. Boʻgʻimoyoklilar va bosh-oyoqli mollyuskalarning halqum usti nerv tugunlari 2—3 boʻlimdan tashkil topgan. Tuban xordali hayvonlar M.si naysimon, alohida qismlarga boʻlinmagan. Umurtqali hayvonlar va odam M.si bosh hamda orqa miyadgm iborat. Evolyusiya jarayonida bosh M. oldingi, oʻrta va keyingi yoki rombsimon M.ni, bundan keyingi rivojlanish davomida oldingi M. oxirgi va oraliq M.ni, rombsimon M. orqa va uzunchoq miyani hosil qiladi. Bir qancha umurtqalilarda oxirgi miya (M. katta yarim sharlari) kuchli rivojlanadi. Sut emizuvchilar va odamda organlar faoliyatini boshqaruvchi sifatida M. katta yarim sharlari poʻstlogʻi shakllanadi. Oxirgi M.ning ostki yuzasida 2 ta hidlash piyozchasi joylashgan. Oralik, M.da koʻrish boʻrtiklari va 2 ta oʻsimta: ustki epifiz va pastki gipofiz hosil boʻladi. Oʻrta M. tuban umurtqalilarda yaxshi rivojlangan. Yuksak umurtqalilarning oʻrta M.sida koʻrish, eshitish va muvozanat organlari bilan bogʻlangan 4 tepalik shakllanadi. Baliklar, suvda va quruqlikda yashovchilar, sudralib yuruvchilar, qushlarda rombsimon M. miyachadan iborat. Sut emizuvchilarda rombsimon M.ning pastki qismida Varoli koʻprigi hosil boʻladi. Uzunchoq M. hamma hayvonlarda bir xilda tuzilgan; orqa M. uning bevosita davomi hisoblanadi. Umurtqali hayvonlar M.si M. poʻsti bilan qoplangan. M. poʻstlari oraligʻida orqa M. suyukligi (likvor) boʻladi. M. odamda tafakkur organi hisoblanadi; 2) odam va umurtqali hayvonlar suyagi boʻshliqlarini toʻldirib turadigan toʻqima (koʻmik). <ref>[[OʻzME]]. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil</ref>
