Yosh turklar: Versiyalar orasidagi farq

'''Yosh turklar''' — 19a. oxiri va 20a. boshlarida Usmonli turk imperiyasidagi inqilobiy harakat qatnashchilari, "Ittihod va taraqqiy" partiyasi aʼzolari. Yo. t. (ular dastlab oʻzlarini Yangi usmonlilar deb atashgan)ning asosiy maqsadi sulton Abdulhamid II (1842—1918)ning istibdodini konstitutsion tuzum bilan almashtirish, Turkiyada ajnabiylar hukmronligiga qarshi kurash va demokratik jamiyat qurish boʻlgan. Ziyo Goʻkalp (1876—1924) Yo. t.ning asosiy mafkurachisi edi. Yo. t. mamlakatda norozilik mitinglari va namoyishlarni doimiy ravishda oʻtkazib turgan. Abdulhamid II ularga qarshi shafqatsiz kurash olib bordi. 1908 y. sultonlikka qarashli Makedoniyada Yo. t.ning taʼsiri nihoyatda kuchaydi, ularning tashkilotiga 15000 kishi aʼzo boʻldi. Bu paytda Makedoniyada ijtimoiysiyosiy va etnik vaziyat ham ancha keskinlashgan edi. 1908 y. 3 iyulda Resne sh.da leytenant Ahmad Niyoziy rahbarligida partizan otryadlari, 6 iyulda mayor Anvarbey (q. [[Anvar Posho]]) boshchiligida askarlar sulton zulmiga qarshi qoʻzgʻolon koʻtardi. Oradan koʻp oʻtmay bu inqilobga Makedoniyadagi turk harbiy qismlari qoʻshildi. Yo. t.ning Salonikidagi "Ittihod va taraqqiy" qoʻmitasi unga rahbarlik qildi. 23 iyulda Yo. t.ning inqilobchi otryadlari Makedoniyaning Saloniki, Monastir va b. shaharlariga tantanali ravishda kirib keldi. Inqilob tez orada mamlakatning Sinop, Trabzon, Diyorbakr, Badlis, Izmir kabi markaziy shaharlariga ham tarqaldi. 24 iyul kechqurun sulton Abdulhamid II Turkiyada 1876 y.dagi Konstitutsiyani qayta tiklash va parlamentga saylov oʻtkazish toʻgʻrisidagi farmonni imzolashga majbur boʻldi. Mamlakatda Yo. t. inqilobi gʻalaba qozondi. Turkiyada demokratik erkinliklar oʻrnatildi, 40000 siyosiy mahbus ozod qilindi, siyosiy muhojirlarga oʻz vataniga qaytish uchun ruxsat berildi. Saltanatdagi barcha fuqarolar teng huquqli usmonlilar deb eʼlon etildi, koʻplab gaz. va jur.

 

 

Qahramon Rajabov.<ref>[[OʻzME]]. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil</ref>