Oʻrda: Versiyalar orasidagi farq

'''Oʻrda''', OʻRDU — 1) turkiy va moʻgʻul xalklarida hukmdor, xon qarorgohi, qalʼa. Istiloh ushbu maʼnoda ilk bor qadimiy OʻrxunEnasoy bitigi "Irq bitig"da qayd etiladi. Qoraxoniy hukmdor saroyi yoki Koshgʻar shahri Oʻrdukand deb yuritilgan. Baʼzan Oʻ. oʻrnida uning maʼnodoshi x o n t oʻ y birikmasi ham ishlatilgan. Yirik turk va moʻgʻul davlatlari hamda koʻchmanchi qabilalari ittifoqlari — Oltin Oʻ., Noʻgʻay Oʻ.ning nomi shundan kelib chiqqan. Turli tarixiy davrlarda qalʼa (5—6-asrlargacha), diz (6—8-asrlarda), ark (9— 17-asrlar) deb ham atalgan. Oʻ., asosan, balandlikda bunyod etilgan, unga qiya uzun yoʻlak (pandus) orqali kirilgan; davlat ahamiyatidagi inshootlar, maʼmuriy binolar, hukmdor saroyi va boshqalarni oʻz ichiga olib, atrofi burjlari boʻlgan devor bilan oʻralgan. Oʻ. shaharsozlik tarixida muhim oʻrin tutgan. Oʻ.lar ayrim maʼmuriy — shaharsozlik (oʻrni, oʻlchami, koʻlami, bino, hovuz va boshqalar) jihatlari bilan farqlangan (Koʻhna Ark, Xudoyorxon oʻrdasi, Toshkenpg oʻrdasi va boshqalar).

 

 

da joylashgan. Sharqiy darvozaning tashqarisidagi sahnda sarbozlar harbiy mashqlar oʻtkazgan. Idora va saroy binolari boʻlgan Oʻ.lar Andijon, Shahrisabz va boshqalar shaharlarda ham mavjud boʻlgan; 2) qoʻshin qarorgoqi, lashkargoh. Ushbu maʼno ham qadimiy hisoblanadi. Harbiy harakatlar vaqtida Oʻ. atrofi xandaq bilan oʻralgan. Shoxshabbalar yordamida ihota qilingan, soqchilar nazoratida boʻlgan.