|
'''Zomin tumani''' - Jizzax viloyatidagi tuman. 1926 y. 29 sent.dasentabrda tashkil etilgan (1962 y. 24 dek.da Jizzax tumani bilan birlashtirilgan, 1964 y. 31 dek.
da qayta tuzilgan ). Shim.daShimolda viloyatning Zarbdor tumani, gʻarbdag'arbda Baxmal va Jizzax tumanlari, sharqda, shim.shimoliy-sharqda Yangiobod tumani, jan.janubiy-sharqda Tojikston Respublikasi bilan chegaradosh. Mayd.Maydoni 2,87 ming km2. Aholisi 120150 ming kishi ( 20012010). 3. t.Zomin datumanida 2 shaharcha (Dashtobod, Zomin) va 11 qishloq fu-qarolarifuqarolari yigʻiniyig'ini (Beshkubi, Gulshan, Duoba, Navoiy, Obihayot, Tinchlik, Toshkesgan, Chorvador, Shirin, Yangi-hayot, GʻallakorG'allakor) bor. Markazi — Zomin shaharchasi. ▼
Tabiati. 3.Zomin t.tumanining ning shim.shimoliy, markaziy va sharqiy qismi pasttekislik, jan.janubiy - gʻarbig'arbiy qir , -adir va togʻlardantog'lardan iborat. Yer yuzasi shim.shimoldan dan jan.gajanubga tomon koʻta-rilibko'tarilib boradi. IkdimiIqlimi keskin konti-nentalkontinental, yozi issiq, quruq, qishi bir oz sovuq. Yanv.ningYanvarning oʻrtachao'rtacha t-rasi — 1,5°, iyulniki 32°. Yillik yogʻinyog'in 350—360 mm. Vegetatsiya davri 240 kun. Adir qismi qumtosh, qum, mergel, lyosslardan tuzilgan, usti chaqirtoshlar bilan qoplangan. Jarlar va yezda qurib qoladigan soylar bor. Bahorda soylar toʻlibto'lib oqadi. Shim.Shimoliy va markaziy adirlarning tuprogi lyoss ustida hosil boʻlganbo'lgan boʻzbo'z, och boʻzbo'z, tipik boʻzbo'z tuproklardantuproqlardan, jan.janubiy qismidagi adirlar gipsli och boʻzbo'z tuproklardantuproqlardan tarkib topgan. Tekisliklarda boʻzbo'z, qoʻngʻirqo'ng'ir tuproq. Tuman hududidagi Zo-minsoyZominsoy daryosi, Achchisoy, PeshagʻarsoyPeshag'arsoy, Uvolsoy, Turkman, Jaloir, XoʻjamushkentsoydanXo'jamushkentsoydan sugʻorishdasug'orishda foydalaniladi. Ekin ekilmaydigan yerlarda shoʻrasho'ra, shuvoq, yantoq, kovrak, oqquray va b.boshqa oʻsadi.o'simliklar Jano'sadi. togʻliJanubiy tog'li qismi (Turkiston togʻitog' tizmasida)da qalin archazorlar, tabiiy oʻrmonlaro'rmonlar bor. 3. t.da Zomin togʻtog'- oʻrmono'rmon davlat qoʻriqxonasiqo'riqxonasi, Zomin xalq bogʻibog'i joylashgan. Yovvoyi hayvonlardan ayiq, buribo'ri, silovsin, chiyaboʻrichiyabo'ri, tulki, kiyik, arhar, qushlardan burgut, lochin, qirgʻovulqirg'ovul, kaklik, oʻrdako'rdak yashaydi. Suv havzalarida baliq turi koʻpko'p. ▼▲da qayta tuzilgan). Shim.da viloyatning Zarbdor tumani, gʻarbda Baxmal va Jizzax tumanlari, sharqda, shim.-sharqda Yangiobod tumani, jan.-sharqda Tojikston Respublikasi bilan chegaradosh. Mayd. 2,87 ming km2. Aholisi 120 ming kishi (2001). 3. t. da 2 shaharcha (Dashtobod, Zomin) va 11 qishloq fu-qarolari yigʻini (Beshkubi, Gulshan, Duoba, Navoiy, Obihayot, Tinchlik, Toshkesgan, Chorvador, Shirin, Yangi-hayot, Gʻallakor) bor. Markazi — Zomin shaharchasi.
Aholisi, asosan, oʻzbeklaro'zbeklar. Shuningdek, qirgʻizqirg'iz, rus, tatar, tojik va b. millat vakillari ham yashaydi. 1 km2 ga 42 kishi toʻgʻrito'g'ri keladi. Shaharliklar 2327 ming kishi. ▼▲Tabiati. 3. t. ning shim., markaziy va sharqiy qismi pasttekislik, jan.-gʻarbi qir, adir va togʻlardan iborat. Yer yuzasi shim. dan jan.ga tomon koʻta-rilib boradi. Ikdimi keskin konti-nental, yozi issiq, quruq, qishi bir oz sovuq. Yanv.ning oʻrtacha t-rasi — 1,5°, iyulniki 32°. Yillik yogʻin 350—360 mm. Vegetatsiya davri 240 kun. Adir qismi qumtosh, qum, mergel, lyosslardan tuzilgan, usti chaqirtoshlar bilan qoplangan. Jarlar va yezda qurib qoladigan soylar bor. Bahorda soylar toʻlib oqadi. Shim. va markaziy adirlarning tuprogi lyoss ustida hosil boʻlgan boʻz, och boʻz, tipik boʻz tuproklardan, jan. qismidagi adirlar gipsli och boʻz tuproklardan tarkib topgan. Tekisliklarda boʻz, qoʻngʻir tuproq. Tuman hududidagi Zo-minsoy daryosi, Achchisoy, Peshagʻarsoy, Uvolsoy, Turkman, Jaloir, Xoʻjamushkentsoydan sugʻorishda foydalaniladi. Ekin ekilmaydigan yerlarda shoʻra, shuvoq, yantoq, kovrak, oqquray va b. oʻsadi. Jan. togʻli qismi (Turkiston togʻi)da qalin archazorlar, tabiiy oʻrmonlar bor. 3. t.da Zomin togʻ-oʻrmon davlat qoʻriqxonasi, Zomin xalq bogʻi joylashgan. Yovvoyi hayvonlardan ayiq, buri, silovsin, chiyaboʻri, tulki, kiyik, arhar, qushlardan burgut, lochin, qirgʻovul, kaklik, oʻrdak yashaydi. Suv havzalarida baliq turi koʻp.
XoʻjaligiXo'jaligi. Q. x.da gʻallachilikg'allachilik va chorvachilik asosiy oʻrinnio'rinni egallaydi. Tumanda shirkat, fermer, jamoa xoʻjaliklarixo'jaliklari, 2 oʻrmono'rmon xoʻjaligixo'jaligi mavjud. 197 ming gagektar yerda dehqonchilik qilinadi. GʻallaG'alla, poliz, sabzavot, yem-xashak ekinlari, kartoshka yetishtiriladi. Pichanzorlar, yaylovlar, tokzorlar va koʻchatzorlarko'chatzorlar bor. Qoramol, qoʻyqo'y-echki (shu jumladan qorakoʻlqorako'l qoʻylariqo'ylari), ot, parranda boqiladi. 40 dan ziyod xusu-siyxususiy, 14 kichik korxona, 40 dan ortiq tijorat doʻkonlarido'konlari faoliyat koʻrsatadiko'rsatadi. 7075 dan ortiqta umumiy taʼlimta'lim maktabi boʻlibbo'lib 30 mingga yaqin oʻquvchio'quvchi taʼlimta'lim olmoqsa. Litsey, gimnaziya bor. 11 klub, 34 kutubxona, 385 oʻrinlio'rinli 3 shi-foxona, 8 qishloq davolash ambulato-riyasi, 6 qishloq vrachlik punkti, 5 do-rixona, 94 maishiy xizmat koʻrsatishko'rsatish sho-xobchasishaxobchasi, oʻlkashunosliko'lkashunoslik muzeyi ishlab tu-ribdituribdi. Tuman hududidan qad.qadimgi Buyuk ipak yoʻliyo'li oʻtgano'tgan. Ustrusho-naUstrushona, Zomin, PeshagʻarPeshag'ar kabi tarixiy joylar, koʻhnako'hna qalʼaqal'a qoldiqlari, qad.qadimiy qabristonlar saklangan. 1932 y.dan "Sharqtongi" gaz.gazetasi chiqadi (adadi 2000). Tuman hududidan Toshkent — Samarqand t.y. oʻtgano'tgan. Zomin — Toshkent, Zomin—Jizzax, Zomin — Guliston kabi yoʻnalishlardayo'nalishlarda avtobus va taksi qatnovi yoʻlgayo'lga qoʻyilganqo'yilgan. <ref>[[ OʻzMEO'zME]]. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil</ref> ▼▲Aholisi, asosan, oʻzbeklar. Shuningdek, qirgʻiz, rus, tatar, tojik va b. millat vakillari ham yashaydi. 1 km2 ga 42 kishi toʻgʻri keladi. Shaharliklar 23 ming kishi.
▲Xoʻjaligi. Q. x.da gʻallachilik va chorvachilik asosiy oʻrinni egallaydi. Tumanda shirkat, fermer, jamoa xoʻjaliklari, 2 oʻrmon xoʻjaligi mavjud. 197 ming ga yerda dehqonchilik qilinadi. Gʻalla, poliz, sabzavot, yem-xashak ekinlari, kartoshka yetishtiriladi. Pichanzorlar, yaylovlar, tokzorlar va koʻchatzorlar bor. Qoramol, qoʻy-echki (shu jumladan qorakoʻl qoʻylari), ot, parranda boqiladi. 40 dan ziyod xusu-siy, 14 kichik korxona, 40 dan ortiq tijorat doʻkonlari faoliyat koʻrsatadi. 70 dan ortiq umumiy taʼlim maktabi boʻlib 30 mingga yaqin oʻquvchi taʼlim olmoqsa. Litsey, gimnaziya bor. 11 klub, 34 kutubxona, 385 oʻrinli 3 shi-foxona, 8 qishloq davolash ambulato-riyasi, 6 qishloq vrachlik punkti, 5 do-rixona, 94 maishiy xizmat koʻrsatish sho-xobchasi, oʻlkashunoslik muzeyi ishlab tu-ribdi. Tuman hududidan qad. Buyuk ipak yoʻli oʻtgan. Ustrusho-na, Zomin, Peshagʻar kabi tarixiy joylar, koʻhna qalʼa qoldiqlari, qad. qabristonlar saklangan. 1932 y.dan "Sharqtongi" gaz. chiqadi (adadi 2000). Tuman hududidan Toshkent — Samarqand t.y. oʻtgan. Zomin — Toshkent, Zomin—Jizzax, Zomin — Guliston kabi yoʻnalishlarda avtobus va taksi qatnovi yoʻlga qoʻyilgan. <ref>[[OʻzME]]. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil</ref>
== Manbalar ==
{{stub}}
<!-- BotPotter Uz tomonidan yaratildiyangilandi -->
{{Jizzax viloyati}}
|
