Bahouddin Naqshband: Versiyalar orasidagi farq

Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
DastyorBot (munozara | hissa)
k hoz. → hozirgi
Knodir (munozara | hissa)
Mundarija kiritildi
Qator 1:
'''Bahouddin naqshband''', Muhammad binni Muhammad Bahouddin an-Naqshbandal-Buxoriy (koʻproq Bahouddin yoki Xoja Bahouddin, Balogardon, Xoʻjai Buz-ruk, Shohi Naqshband nomlari bilan mashhur) (1318 — Buxoro viloyati, hozirgi Kogon tumani — 1389) — mashhur avliyo, naqshbandiya tariqatining asoschisi.

== Tug'ilgan joyi va kelib chiqishi ==

U tugʻilgan qishloq Qasri Hinduvon (keyinchalik B. N. sharafiga Qasri Orifon) deb atalgan. Uning oilasi va farzandlari toʻgʻrisida aniq maʼlumot yoʻq. Lekin B. N. Muhammad paygʻambar avlodlariga mansub sayyidzodalardan ekanligi qayd etilgan. Otasi toʻquvchi hamda oʻyma naqsh soluvchi (naqshband) boʻlgan. B. N. taqdirida bobosining alohida xizmati bor. U sufiylar bilan yaqin aloqada edi. Shu sababli nabirasida ilo-hiyotga katta qiziqish uygʻotdi.

== Pirlari ==

B. N.ning birinchi piri — ustozi Xoja Muham-mad Boboyi Samosiy edi. Keksa shayx yosh B. N.ni tarbiyalashni oʻrinbosarlaridan boʻlmish Amir Sayyid Kulolga topshirdi. U tariqat bobida bilganlarini oʻrgatib boʻlgandan keyin shogʻirdiga ijozat beradi. B. N. ilm istab, yas-saviya tariqati shayxlarining mashhur vakillaridan boʻlmish Qusam shayx oldiga, Naxshab, yaʼni hozirgi Qarshi sh.ga boradi. Uch oy undan taʼlim oladi. B. N.ning bu pirga ixlosi baland boʻlgan, ayni chogʻda Qusam shayx ham uni oʻz oʻgʻlidek bilib, muridiga cheksiz hurmati tufayli umrining oxirigacha Buxoroda yashab, shu yerda vafot etadi. B. N.ning deyarli butun umri Buxoro va uning atrofidagi qishloqparda sufiylik bilan oʻtgan. U ikki marta haj qilgan. Gʻaribona hayot kechirgan, faqat oʻz mehnati — kimxobga naqsh (gul) solish bilan kun koʻrgan. Xizmatkor yoki qul saklashni gunoh deb bilgan. B. N. xalq orasida "Balogardon" (yaʼni duo 6-n baloqazoni daf qiluvchi) unvoni bilan ham mashhur. Oʻz taʼlimotini yaratishda Yusuf Hamadoniy va Abduholiq Gʻij-duvoniy nazariyalariga asoslangan. Taʼlimotining asosida "Dil-ba yor-u, dast-ba kor" ("Koʻngil Xudoda boʻlsin-u, qoʻl ish bilan band boʻlaversin") degan shior yotadi.
 
== Ta'limoti ==
 
B. N. xalq orasida "Balogardon" (yaʼni duo 6-n baloqazoni daf qiluvchi) unvoni bilan ham mashhur. Oʻz taʼlimotini yaratishda Yusuf Hamadoniy va Abduholiq Gʻijduvoniy nazariyalariga asoslangan. Taʼlimotining asosida "Dil-ba yor-u, dast-ba kor" ("Koʻngil Xudoda boʻlsin-u, qoʻl ish bilan band boʻlaversin") degan shior yotadi.
 
== Dinga hissasi ==
 
B. N. tasavvufdagi ilgarilari amalda boʻlgan qattiq talablarni bir qadar yumshatdi, moʻʼtadillashtirdi, kundalik turmushga mosladi. Uningcha, Allohga institutilish koʻngil bilan amalga oshishi kerak. Qul esa ish — mehnat bilan band boʻlaversin. B. N.ning tarkidunyochilik qilmay, demakki, bu dunyo ishlaridan ochiq-oshkor qoʻl silkimay turib ham Allohga yetishish mumkinligi haqidagi gʻoyasi musulmon olamida tasavvufning juda keng aholi qatlamlari ichiga kirib bornshini taʼminladi.
 
== Nashband maqbarasi ==
 
B. N.ning qabri azaldan ziyoratgoh hisoblanadi. Ilgari amirlar taxtga oʻtirishdan oldin, safarga chiqayotganda va qaytayotganda albatta B. N. daxmasini zi-yorat qilishgan. Abdulazizxon 1544 y. B. N. maqbarasi yonida ulkan bir xonaqoh qurdirgan. B. N. vafotidan keyin naqshbandiya tariqati keng yoyildi. 15-a.da Xoʻja Ahror Ubaydulloh Valiy bu tariqatning eng yirik raxdimosi sifatida maydonga chiqdi. Abdurahmon Jomiy, Alisher Navoiy, Zagʻiriddin Muhammad Bobur, Boborahim Mashrab kabi shoirlar ham naqshbandiya tariqatida edilar. Ular ijodida naqshbandiya gʻoyalari keng va at-roflicha targʻib etildi.
 
== Nashqbandni o'rganish ==
B. N. haqida, uning taʼlimoti xususida, naqshbandiy shayxlar toʻgʻrisida ta-lay asarlar yaratilgan. Birgina Oʻzbekiston FA Abu Rayhon Beruniy nomidagi Sharqshunoslik instituti qoʻlyozmalar xazinasining oʻzida naqshbandiyaga doir 195 kitob mavjud. Jumladan, Saloh ibn Muborak al-Buxoriyning "Anisu-t-tolibiyn va uddatu -s-solikiyn" ("Toliblar oshnasi va soliklar rahnomasi") asari (1383)da B. N.ning hayot tarzi, kash-fu karomatlari va purhikmat soʻzlaridan namuialar beriladi. Bu asar "Ma-qomati hazrati Xojai naqshband" nomi bilan yuritiladi. Shu muallifning 4 qismdan iborat "Manoqibi Xoja Bahouddin Naqshband" ("Xoja Bahouddin Naqshban-dning taʼrif va tavsiflari") asari ham bor. Bulardan tashqari B. N.ning suyukli xalifasi Xoja Muhammad Porso yozib qoldirgan bir necha asar orqali valiylikning taʼrifi, B. N.ning tariqatdagi ilk davrlari, uning suhbatlari va hikmatli soʻzlari bilan tanishish, islom aqidasi, ibodat, shariat va tariqat ahkomlaridan baxramand boʻlish mumkin. B. N. tavalludining 675 yilligi (1993) munosabati bilan Oʻzbekistonda B.N. taʼlimotini oʻrganishga ahamiyat kuchaydi. Buxoro davlat unti huzurida "Naqshbandiya" ilmiy markazi ish boshladi. U yerda tasavvufiy-irfoniy merosni tadqiq etish yoʻlga qoʻyildi. Buxoro davlat muzey-qoʻriqxonasida ham "Naqshbandiya" markazi tuzildi== Adabiyotlar ==
 
B. N. haqida, uning taʼlimoti xususida, naqshbandiy shayxlar toʻgʻrisida ta-laytalay asarlar yaratilgan. Birgina Oʻzbekiston FA Abu Rayhon Beruniy nomidagi Sharqshunoslik instituti qoʻlyozmalar xazinasining oʻzida naqshbandiyaga doir 195 kitob mavjud. Jumladan, Saloh ibn Muborak al-Buxoriyning "Anisu-t-tolibiyn va uddatu -s-solikiyn" ("Toliblar oshnasi va soliklar rahnomasi") asari (1383)da B. N.ning hayot tarzi, kash-fu karomatlari va purhikmat soʻzlaridan namuialar beriladi. Bu asar "Ma-qomati hazrati Xojai naqshband" nomi bilan yuritiladi. Shu muallifning 4 qismdan iborat "Manoqibi Xoja Bahouddin Naqshband" ("Xoja Bahouddin Naqshban-dning taʼrif va tavsiflari") asari ham bor. Bulardan tashqari B. N.ning suyukli xalifasi Xoja Muhammad Porso yozib qoldirgan bir necha asar orqali valiylikning taʼrifi, B. N.ning tariqatdagi ilk davrlari, uning suhbatlari va hikmatli soʻzlari bilan tanishish, islom aqidasi, ibodat, shariat va tariqat ahkomlaridan baxramand boʻlish mumkin. B. N. tavalludining 675 yilligi (1993) munosabati bilan Oʻzbekistonda B.N. taʼlimotini oʻrganishga ahamiyat kuchaydi. Buxoro davlat unti huzurida "Naqshbandiya" ilmiy markazi ish boshladi. U yerda tasavvufiy-irfoniy merosni tadqiq etish yoʻlga qoʻyildi. Buxoro davlat muzey-qoʻriqxonasida ham "Naqshbandiya" markazi tuzildi== Adabiyotlar ==
 
== Hozirgi kunda ==
 
B. N. tavalludining 675 yilligi (1993) munosabati bilan Oʻzbekistonda B.N. taʼlimotini oʻrganishga ahamiyat kuchaydi. Buxoro davlat unti huzurida "Naqshbandiya" ilmiy markazi ish boshladi. U yerda tasavvufiy-irfoniy merosni tadqiq etish yoʻlga qoʻyildi. Buxoro davlat muzey-qoʻriqxonasida ham "Naqshbandiya" markazi tuzildi.
 
== Adabiyotlar ==
 
* [[OʻzME]]. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil
* K6ul Muhsin Muhammad Bo-qir ibn Muhammad Ali, Bahruddin Balogardon, T., 1993; Idris shoh, Na-qshbandiy tariqati, T., 1993; Nasafiy, Hazrat Bahouddin Naqshband, T.. 1993;Sadrildin Salim Buxoriy, Dilda yor, T., 1993; Qayumov A., Bu ogʻang ila boʻlgʻa-sen Naqshband..., T., 1993; Izzat Sul-t o n , Bahouddin Naqshband abadiyati. T., 1994; Sultonmurod Olim, Naqshband va Navoiy, T., 1996.