Bolgariya: Versiyalar orasidagi farq

B.ning eng qad. aholisi frakiy qabilalaridir. Mil. 1-a.da B.ni Rim imperiyasi bosib oldi; u qulaganidan soʻng B. Vizantiya tarkibiga kirdi. 7-a. boshlarida Bolqonga slavyanlar bostirib kirib, keyinchalik bu yerda dastlabki davlat — Yetti slavyan qabilasi deb nomlangan ilk feodal davlatini tashkil etishdi. 7-a.ning ikkinchi yarmida B. hududiga [[x]]on Asparu[[x]] (Isperi[[x]]) boshchiligidagi protobolgarlar — qad. bulgʻorlar (koʻchmanchi turkiy elat) bostirib kirdi. Ular slavyanlar bilan birga poyta[[x]]ti Pliska sh. boʻlgan Birinchi bulgʻor podsholigi (681—1018) ni tuzdilar. 9-a. o[[x]]iriga kelib protobolgarlar slavyanlar bilan qoʻshilib ketdi, slavyanlar tili davlat tili boʻlib qoldi, bolgar deb nomlangan slavyan [[x]]alqi vujudga keldi. 1185—87 y.larda akauka Petr va Asen boshchilik qilgan yirik [[x]]alq qoʻzgʻolonlari natijasida poyta[[x]]ti Tirnovo sh. boʻlgan Ikkinchi bulgʻor podsholigi (1187—1396) tuzildi. 1396 y. B. ni turklar bosib oldi. Mahalliy boylarning bedodligi, ogʻir milliy zulm bolgar [[x]]alqining ozodlik kurashini kuchaytirdi. Mamlakatda gayduklar ([[x]]alq qasoskorlari) harakati keng quloch yoydi. 1876 y.gi eng kuchli apr. qoʻzgʻoloni shafqatsizlik bilan bostirildi. 1877—78 y.lardagi RossiyaTurkiyaRossiya [[Turkiya]] urushi natijasida rus askarlari yordamida B. turklardan ozod qilindi. Ammo mamlakat Turkiyaga qaram boʻlib qolaverdi. 1908 y. dan mustaqil podsholik tashkil topdi. B. 1912—13 y. lardagi Bolqon urushlarida qatnashdi. 1-jahon urushida (1915 y.dan) Germaniya[[Olmoniya]] tomonida harakat qildi. 1919 y.gi Nyoyi sulh shartnomasiga binoan kattagina hududidan, [[x]]ususan Egey dengizi sohillaridan mahrum boʻddi. 1923 y. iyun toʻntarishidan keyin hokimiyatni qoʻlga olgan hukumat Sent. qoʻzgʻolonini shafqatsiz bostirdi. 1941 y. martda B. Berlin paktiga jalb qilindi, GermaniyaOlmoniya qoʻshinlari B. [[x]]ududiga kiritildi. Mamlakat iqtisodiyoti butunlay gitlerchilar manfaatlariga boʻysundirildi. Bolgar [[x]]alqi oʻz ozodligi va mustaqilligi uchun kurashni kuchaytirdi. 1942 y.da tuzilgan Vatan fronti fashizmga qarshi boʻlgan barcha kuchlarni birlashtirdi. 1943 y.da B. [[x]]alq ozodlik armiyasi tuzildi. 1944 y.da ZUkraina fronti qoʻshinlari B. chegaralariga kirgan paytda B. hukumati "toʻla betarafligi" ni eʼlon qiddi. 1944 y. 9 sent. ga oʻtar kechasi Sofiyada monar[[x]]iyaning fashist hukumatiga qarshi qurolli qoʻzgʻolon koʻtarildi. Reaksion hukumat agʻdarib tashlandi va Vatan frontining Xalq hukumati tuzildi. B.ning davlat tuzumi toʻgʻrisidagi referendum qatnashchilari (92,7%) [[x]]alq respublikasi tarafdori ekanini bildirdi. 1946 y. 15 sentda B. Xalq Respublikasi eʼlon qilindi. 1990 y. Xalq majlisiga koʻp partiyali asosda oʻtkazilgan saylovda B. sotsialistik partiyasi gʻalaba qozondi, dek.da koalitsiyey hukumat tuzildi. 1997 y. apr. dagi parlament saylovida Demokratik kuchlar ittifoqi harakatlari va tashkilotlari koalitsiyasi gʻalaba qildi (bu ittifoq 1989 y.da tuzilgan edi). B. — 1955 y.dan BMT aʼzosi. OʻzR bilan diplomatiya munosabatlarini 1992 y. 5 sent.da oʻrnatgan. Milliy bayrami — 3 mart — B.ning Turkiya zulmidan ozod boʻlgan kuni (1878).