Forobiy: Versiyalar orasidagi farq

Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
CoderSIBot (munozara | hissa)
Yangi maqola yaratildi
 
Sf7.uz (munozara | hissa)
Vikilashtirish
Qator 1:
'''Forobiy''' (taxallusi; toʻliq nomi Abu Nasr Muhammad ibn Muhammad ibn Uzlugʻ Tarxon Forobiy) (873, Forob sh. — 950, [[Damashq]]) — [[Oʻrta OsiyoningOsiyo]]ning ulug mutafakkiri va qomusiy olimi. Yunon falsafasini chuqur bilgani, unga sharxlar bitganligi va jahonga targʻib qilgani hamda zamonasining ilmlarini puxta oʻzlashtirib, fanlar rivojiga ulkan hissa qoʻshgani uchun "alMuallimal Muallim assoniy" ("Ikkinchi muallim", Aristoteldan[[Aristotel]]dan keyin), "Sharq Arastusi" nomlariga sazovor boʻldi. F. [[Sirdaryo daryosi|Sirdaryo]] sohilidagi Forob ([[Oʻtror]]) degan joyda turkiy qabilaga mansub harbiy xizmatchi oilasida tavallud topadi. Oʻsha davrda Movarounnahrda[[Movarounnahr]]da somoniylar sulolasi hukmronlik qilayotgan edi. Boʻlajak faylasuf boshlangʻich bilimini Oʻtrorda olgandan soʻng , oʻqishini Toshkent, Samarkand va Buxoroda davom ettirdi. F. ilmini yanada chuqurlashtirish maqsadida Bagʻdodga yoʻl oladi. Olim yoʻlyoʻlakay Eronning yirik shaharlari Ray, Hamadon, Isfahon va b. joylarda boʻladi. Bagʻdodda Yaqin va Oʻrta Sharq mamlakatlaridan kelgan talaba va olimlar toʻplangan edi. Bu yerda koʻzga koʻringan olimu fuzalolar bilan tanishdi, yunon falsafiy maktabi, turli fan sohalari namoyandalari bilan uchrashib, ulardan ilm sirlarini oʻrgandi. Mas, Abu Bashar Matta ibn Yunusdan (870—940) yunon tili va falsafasini, Yuhanna ibn Hiylondan (860—920) esa tibbiyot va mantiq ilmini oʻrgandi. Baʼzi tarixiy manbalarda keltirilishicha, F. 70 dan ortiq tilni bilgan.
 
Olim 941 y.dan Damashkda muhtojlikda kun kechira boshlaydi. Shunga qaramay ilm bilan shugʻullanadi, falsafa va b. fanlar sohasida tadqiqot ishlari olib boradi. U Aleppo (Halab) hokimi Hamdamid (hukmronlik yillari 943—967) iltifoti va hurmatiga erishadi. U olimlarning homiysi sifatida tanilgan edi. Hokim F.ni oʻz saroyiga taklif etadi, lekin, u saroyga bormasdan, erkin hayot kechirishni maʼqul koʻradi. Shunga qaramasdan, allomaning Halabdagi hayoti sermahsul boʻldi, bu yerda oʻzining koʻplab asarlarini yozdi. F. 949— 950 yillarda Misrda, soʻngra Damashqda yashaydi va shu yerda umrining oxirgi kunlarini oʻtkazadi. U Damashqsagi "Bob assagʻir" qabristoniga dafn etilgan.
Qator 52:
 
== Manbalar ==
* Risolalar, T., 1975;
* Filosofskiye traktati, AlmaAta, 1972;
* Fozil odamlar shahri, T., 1993.
 
==Shuningdek qarang ==
Ad: Xayrullayev M. M., Forobiy va uning falsafiy risolalari, T., 1963; Xayrullayev M. M., Abu Nasr Forobiy, T., 1966; Grigoryan S. N., Srednevekovaya filosofiya narodov Blijnego i Srednego Vostoka, M., 1966; Xayrullayev M. M., Mirovozreniye Farabi i yego znacheniye v istorii filosofii, T., 1967; Xayrullayev M. M ., Uygʻonish davri va Shark mutafakkiri, T., 1971; Xayrullayev M. M., Farabi. Epoxa i ucheniye, T., 1975; Iz filosofskogo naslediya narodov Blijnego i Srednego Vostoka, T., 1972; AlFarabi. Nauchnoye naslediye. Sbornik, M., 1975; Sotsialnoutopicheskiye idei v Sredney Azii, T., 1983; Alikulov X. A., Eticheskiye vozzreniya misliteley Sredney Azii i Xorasana, T., 1992; Xayrullayev M. M ., Oʻrta Osiyoda ilk uygonish davri madaniyati, T., 1994; Oʻzbekistonda ijtimoiyfalsafiy fikrlar tarixidan, T., 1995; Jumaboyev Y ., Oʻzbekistonda falsafa va axloqiy fikrlar taraqqiyoti tarixidan, T., 1997; Moʻminov I. M., Oʻzbekistondagi tabiiyilmiy va ijtimoiyfalsafiy tafakkur tarixidan lavhalar. T., 1999; Maʼnaviyat yulduzlari, T., 1999.
* Al Farabi. Nauchnoye naslediye. Sbornik, M., 1975;
 
* Alikulov X. A., Eticheskiye vozzreniya misliteley Sredney Azii i Xorasana, T., 1992;
Muzaffar Xayrullayev, Haydar Aliqulov.
* Grigoryan S. N., Srednevekovaya filosofiya narodov Blijnego i Srednego Vostoka, M., 1966;
* Iz filosofskogo naslediya narodov Blijnego i Srednego Vostoka, T., 1972;
* Jumaboyev Y ., Oʻzbekistonda falsafa va axloqiy fikrlar taraqqiyoti tarixidan, T., 1997;
* Maʼnaviyat yulduzlari, T., 1999.
* Moʻminov I. M., Oʻzbekistondagi tabiiy-ilmiy va ijtimoiy-falsafiy tafakkur tarixidan lavhalar. T., 1999;
* Oʻzbekistonda ijtimoiyfalsafiy fikrlar tarixidan, T., 1995;
* Sotsialnoutopicheskiye idei v Sredney Azii, T., 1983;
* Xayrullayev M. M., Abu Nasr Forobiy, T., 1966;
* Xayrullayev M. M., Farabi. Epoxa i ucheniye, T., 1975;
* Xayrullayev M. M., Forobiy va uning falsafiy risolalari, T., 1963;
* Xayrullayev M. M., Mirovozreniye Farabi i yego znacheniye v istorii filosofii, T., 1967;
* Xayrullayev M. M., Oʻrta Osiyoda ilk uygonish davri madaniyati, T., 1994;
* Xayrullayev M. M., Uygʻonish davri va Shark mutafakkiri, T., 1971;
 
{{stub}}
{{no iwiki}}
 
{{OʻzME}} <!-- Bot tomonidan yaratildi -->
{{Xuroson allomalari}}