Parlament: Versiyalar orasidagi farq

Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
Addbot (munozara | hissa)
k Bot: Migrating 85 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q35749 (translate me)
Tahrir izohi yoʻq
Qator 1:
'''Parlament''' — ([[Ingliz tili{{Lang-en|ingliz.]]parliament}}, [[Fransuz tili{{lang-fr|fran.]] parlement)}} davlatning davlat hokimiyati organlaridan biridir. Parlament — vakillik muassasasi boʻlib, uning [[Deputat|deputatlari]] [[Xalq|xalq]] tomonidan saylanadi va Parlamentda uning manfaatlari himoya qilinadi. Parlament qonunchilik hokimiyatini amalga oshiradi, yaʼni [[Davlat|davlatning]] qonunlarini qabul qilishda mutloq huquqqa ega boʻladibo`ladi. Parlament davlatning ichki va tashqi [[Siyosat|siyosatinisiyosat]]ini belgilash va amalga oshirishda qatnashadi, davlat [[Byudjet|byudjetini]] tasdiqlaydi, davlatning [[Soliq|soliq]] asoslarini va umum davlat soliqlari hamda yigʻimlari turlari belgilab beradi. Parlament boshqa davlat organlarini shakllantirishda davlatning oliy mansabdor shaxslarini tayinlashda qatnashadi — bu ishlarni yo oʻzi bajaradi, yoki tegishli nomzodlar u bilan kelishib olinadi. Parlament davlat qonunlari ijrosi ustidan va ijroiya hokimiyati organlarining faoliyati ustidan parlament nazoratini amalga oshiradi.
Parlament aholi turli qatlamlari va guruhlarini, davlat mintaqalarini jipslashtiruvchi organ boʻlibbo`lib xizmat qiladi.
 
[[Tasvir:Oliy Majlis (Parliament of Uzbekistan).jpg|thumb|left|400px|[[Oliy Majlis]] [[Bino|binosibino]]si]]
 
Parlament bir palatali yoki ikki palatali boʻladibo`ladi (kamdan kam hollarda palatalar koʻproqko`proq boʻlishibo`lishi mumkin). Ikki palatali parlamentda palatalarni biri umumxalq vakilligi printsipida boʻladibo`ladi. Uning [[Deputat|deputatlarideputat]]lari hududiy saylov okruglari boʻyichabo`yicha saylanadi. Davlatning hududi shunday okruglarga taqsimlanadi (majoritar saylov tizimi) yoki proportsianal (mutanosib) saylov tizimi boʻyichabo`yicha, yaʼniya`ni siyosiy partiyalar va harakatlar taklif etgan roʻyxatlarro`yxatlar boʻyichabo`yicha yoxud aralash tizim boʻyichabo`yicha saylash oʻtkaziladio`tkaziladi.
 
Palatalarning ikkinchisi davlatning qismlaridan vakillik printsipida boʻladi. Mazkur palata aʼzolari tegishli hudud aholisi tomonidan, mintaqalarning qonun chiqaruvchi majlislar tomonidan saylanadi yoxud mintaqalardagi qonun chiqaruvchi va ijrochi hokimiyatning boshliqlari lavozimlarini egallab turganlari tufayli palata aʼzosi boʻladilar, yo boʻlmasa, mintaqalar ijroiya hokimiyati organlari tomonidan tayinlanadilar.
Qator 10:
Ikki palatali parlamentda palataning tengligi va ayni bir vaqtda ishlashi printsipidan kamdan kam foydalaniladi, koʻpincha mustaqil ishlaydigan yuqori va quyi palatalar deb atalgan printsip amal qiladi, qonunchilik jarayoni quyi palatada boshlanadi va u qabul qilgan qonun koʻrib chiqish va maʼqullash uchun yuqori palataga uzatiladi.
Parlamentlar sessiya tarzida ishlaydi. Sessiyalar parlamentning yalpi majlislaridan yoki kasaba majlislaridan, deputatlik qoʻmitalari, komissiyalari, fraktsiyalari va guruhlarning ishidan, parlamentdagi tinglovlaridan va boshqa tadbirlaridan iborat boʻladi. Ayrim parlamentlarning deputatlari faqat sessiyalarda ishlaydilar, boshqalari deputatlik mandati tan olingach, avvalgi lavozimidan boʻshab doimiy ishlash uchun parlamentga oʻtadilar. Parlament davlatning qonunlarini qabul qilishdan tashqari qarorlar, bayonotlar, deklaratsiyalar, murojaatnomalar, rezolyutsiyalar va boshqa hujjatlarni ham qabul qiladilar.
Parlamentning reglamenti (parlamentlarning reglamentlari) parlamentni tashkil etishni tartibga soluvchi asosiy hujjatdir. Bundan tashqari parlament toʻgʻrisidagi, parlament deputatlari (aʼzolaria`zolari)ning maqomi haqidagi, uning qoʻmitalariqo`mitalari va komissiyalari toʻgʻrisidagito`g`risidagi qonunlar hamda boshqa hujjatlar ham boʻlishi mumkin.
 
== Parlament tarixi ==