Boʻzsuv: Versiyalar orasidagi farq

Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
Tahrir izohi yoʻq
Olaf Studt (munozara | hissa)
- {{birlashtirish|Boʻzsuv}} <!-- Bot tomonidan qo‘shildi -->; + 27 × [[]]; + Turkum:Oʻzbekiston: Geografiya; {{stub}}→{{hydro-stub}}, + {{Commonscat|Bo‘zsuv Canal}}
Qator 1:
{{birlashtirish|Boʻzsuv}} <!-- Bot tomonidan qo‘shildi -->
 
{{Maʼnolari|Bo‘zsuv (maʼnolari)}}
BOʻZSUV — Chirchiqdaryosidan[[Chirchiq (daryo)|Chirchiq]]daryosidan chiqarilgan qad. [[kanal (suv yoʻli)|kanal]]. B. Chirchiqning oʻng sohilidagi qad. terassalar[[terrasa|terassa]]lar boʻylab shim.sharqdan jan.gʻarbga tomon yoʻnalib, [[Toshkent viloyati]] [[Qibray tumani|Qibray]], [[Zangiota tumani|Zangiota]] va [[Yangiyoʻl tumani|Yangiyoʻl tumanlari]], [[Toshkent]] sh. hududi, shuningdek [[Qozogʻiston]] Respublikasi yerlaridan oʻtib, [[Chinoz]] yaqinida Sirdaryoga[[Sirdaryo]]ga quyiladi. Uz. 159 km. Boshlanishi qismida suv sarfi 310 m3/sek, 10GESdan10[[Gidroelektrik stansiya|GES]]dan quyida 110 m3 (ortiqcha suv Chirchiq daryosiga tashlanadi). B.ning oʻzani egribugri, kengligi 10—20 m. Quyi oqimida 30 m gacha chuqur dara hosil qilgan. B. dan har ikki tomonga suv sarfi 0,5 m3/s dan 35 m3/s gacha boʻlgan, irrigatsiya va sanoat uchun moʻljallangan kattakichik 23 kanal chiqarilgan. Eng yiriklari: oʻng sohil [[Qorasuv kanali|Qorasuv]], [[Salor]], [[Kaykovus arigʻi|Kaykovus]], [[Anhor]], Iskandar, Yuqori Toshkent, [[Joʻn kanali|Joʻn]], Kurkuldak, Niyozboshi, [[Shimoliy toshkent kanali|Shim. Toshkent kanallari]], Boʻrjar tashlamasi. Salor, Kaykovus, Qorasuv va Anhor Toshkent sh.dan oʻtib, shaharni suv bilan taʼminlaydi. B. va undan chiqarilgan kanallarning umumiy uz. 400 km dan oshadi. B. suvi bilan Toshkent viloyati Zangiota, Qibray, Yangiyoʻl tumanlari va Qozogʻistonning [[Chimkent]] viloyatidagi 140 ming ga yer suv bilan taʼminlanadi.
 
1936 y.gacha Chirchikdan suvni Baytqoʻrgʻon qishlogʻidan yuqoridagi Yumaloqtepa suv boʻlgichidan olgan, suv sarfi 90 m3 boʻlib, taxm. 65 ming ga yerni sugʻorgan. 1940 y.da yangi GESlar qurilishi munosabati bilan [[Gʻazalkent gidrouzeli|Gʻazalkent]] yaqinida Chirchiq daryosiga bosh toʻgʻon qurildi va kanalga suv daryodan chiqarilgan derivatsion kanal orqali olinadigan boʻldi. 1926—54 y.larda B. kanalida 16 GES ([[Oqqovoq geslari|Oqqovoq2, Oqqovoq3]], Qodriya, [[Salor ges|Salor]], [[Boʻzsuv ges|Boʻzsuv]], [[Shayxontohur ges|Shayxontohur]], [[Boʻrjar GES|Boʻrjar]], [[Oqtepa ges|Oqtepa]], [[Quyi boʻzsuv geslari kaskadi|Quyi Boʻzsuv1,2,3,4,6]] va b.)dan iborat [[Chirchiq-boʻzsuv suvenergetika trakti|ChirchiqBoʻzsuv gidroenergetika kaskadi]] barpo qilingan. Oʻzbekistondagi birinchi GES—Boʻzsuv GES shu kanalda qurilib, ishga tushirilgan (1926). Kanalda GESlardan tashqari suv toʻsuvchi qurilmalar, nasos st-yalari, suv oluvchi inshootlar, ostonali sharsharalar va b. muhandislik inshootlari qurilgan (kanal sxemasiga q.).
 
[[Oʻzbekiston]] Respublikasi mustaqillikka erishgandan keyin B.da, jumladan 1995—2000 y.larda uning Anhor tarmogʻida oqimni tartibga solish, qirgʻoqlarni mustahkamlash va sohil boʻylarini obodonlashtirish boʻyicha katta ishlar amalga oshirildi.
 
Sharif Hamdamov.
Qator 12 ⟶ 10:
== Adabiyotlar ==
* [[OʻzME]]. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil
{{hydro-stub}}
{{Commonscat|Bo‘zsuv Canal}}
 
{{OʻzME}}
[[Turkum:Oʻzbekiston: Geografiya]]