Ohangaron tumani: Versiyalar orasidagi farq

Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
DastyorBot (munozara | hissa)
k yanv. → yanvar
Olaf Studt (munozara | hissa)
Qator 1:
'''Ohangaron tumani''' (1939 y.gacha Qurama tumani) — [[Toshkent viloyatidagiviloyati]]dagi [[tuman (maʼmuriy birlik)|tuman]]. 1929 y. 29 sent.da tashkil etilgan. 1957 y.da [[Oʻrta chirchiq tumani|Oʻrta Chirchiq]] va [[Toshkent tumani|Toshkent tumanlari]] tarkibiga qoʻshilgan. 1971 y. 31 avg .da qayta tashkil etildi. Shim.da [[Yuqori chirchiq tumani|Yuqori Chirchiq]], [[Parkent tumani|Parkent]], [[Boʻstonliq tumani|Boʻstonliq tumanlari]], sharqdan [[Namangan viloyati]], jan.dan [[Tojikiston]] Respublikasi, jan.-gʻarbdan [[Piskent tumani]] va gʻarbdan Oʻrta Chirchiq tumani bilan chega-radosh. Mayd. 3,19 mingkm2mingkm². Aholisi[[Aholi]]si 78,1 ming kishi (2002). O.t.da 1 shahar ([[Ohangaron]]), 8 qishloq fuqarolari yigʻini (Birlik, Doʻstlik, Ozodlik, Susam, Telov, Uvak, Qoraxitoy, Qurama) bor. Markazi — Ohangaron sh.
 
Tabiati. Tuman hududi jan.-sharqda [[Qurama tizmasi|Qurama]], shim. va shim.-garbda [[Chatqol tizmasi|Chatqol togʻ tizmalari]] oʻrtasidagi vodiyda joylashgan. Bu togʻ tizmalari Kamchiq dovonit birlashadi. Togʻlardan tushayotgan soylar yon bagʻirlarini yuvib, adirlar hosil kilgan.
 
Foydali qazilmalardan qoʻngʻir kumir ([[Angren]], Obpartak, Choʻchqabuloq, Jigariston), [[mis]], [[rux]], [[molibden]], [[oltin]] (Qoʻshbuloq, Qizilolma, Novgarzon, Oltintopgan), [[flyuorit]] ([[Gushsoy]]), [[alunit]] (Okcha, Novgarzon), [[feruza]] (Ungurlikon, [[Objazsoy]]), [[qurilish materiallari]] bor. Oʻtga chidamli [[tuproq]], [[qum]], [[shagʻal]], ohaqtoshning[[ohaktoshlar|ohaqtosh]]ning zaxiralari katta.
 
Iqlimi[[Iqlim]]i kontinental, yanvarning oʻrtacha t-rasi —3°, —5°, iyulniki 22°—26°. Yillik yogʻin 220—280 mm. Ohangaron vodiysida[[vodiy]]sida tezligi 5—10 m togʻ-vodiy shamoli esadi. Vegetatsiya davri 180 kun. Tuman hududidan [[Ohangaron daryosi]] va uning irmoqlari (Beshkoʻl, Irtosh, Koʻksaroy, Chetsuv, Chinor, Qorabogʻ, Oqcha, Shovvoz, [[Novgarzonsoy|Novgarzon]], [[Gushsoy]] va b.) oqib oʻtadi. Tumanning shim.-gʻarbidagi xoʻjaliklar Chirchikdan boshlanuvchi Hamdam va [[Parkent kanali|Parkent kanallaridan]] suv oladi. Daryo ka-yirlarida oʻtloqi va oʻtloqi-botqoq tuproq, adirlarda tipik boʻz tuproq (chirindisi 15—26%), togʻ etaklarida toʻq boʻz tuproqlar tarqalgan. Tuman yovvoyi oʻsimlik va hayvonot dunyosiga boy. Adirlarda efemer va efemeroidlar koʻp. [[Qoʻngʻirbosh]], rang , [[oqquray]], [[qoʻziquloq]] va tabobatda[[tabobat]]da ishlatiladigan 8 turdagi togʻ giyohlari usadi. Togʻ etaklari va yon bagʻirlarida [[archa]], [[yongʻoq]], [[pista]], [[togʻolcha]], [[doʻlana]], [[olma]] koʻp. Qushlardan [[tustovuqlar|tustovuq]], [[soʻfitoʻrgʻay]], [[Chugʻurchuqlar|chugʻurchiq]], [[kaklik]], [[kaptarlar|kaptar]], [[burgut]], [[kalxatlar|kal-xat]], [[qarchigʻaylar|qarchigʻay]], [[zargʻaldoq]], [[bulbul]], [[qizilishtonlar|qizilishton]], popushak, [[saʼva]] va b. bor. Sut emizuvchilardan [[koʻrsichqonlar|koʻrsichqon]], [[yumronqoziqlar|yumron-qoziq]], sassiqkoʻzan, [[suvsarlar|suvsar]], [[kiyik]], [[arhar]] (togʻ qoʻylari), [[chiyaboʻri]], [[tulki]], [[boʻri]], [[quyon]], [[boʻrsiq]], [[tipratikanlar|tipratikan]], qobon koʻp, baʼzan ayiq uchraydi. Sudraluvchilardan [[kaltakesaklar]], har xil ilon, hasharotlardan[[hasharotlar]]dan qorakurt va b. mavjud.
 
Aholisi, asosan, [[oʻzbeklar]], [[shuningdek]], [[tojiklar|tojik]], [[qozoqlar|qozoq]], [[qirgʻizlar|qirgʻiz]], [[ruslar|rus]], [[tatarlar|tatar]], [[ukrainlar|ukrain]] va b. millat vakillari yashaydi. Aholining oʻrtacha zichligi 1 km2km² ga 24 kishi. Shahar aholisi 34,7 ming kishi, qishloq aholisi 43,4 ming (2002).
 
Tumanda 4 ta qoʻshma korxona, 165 xususiy firma, ak-siyadorlik, masʼuliyati cheklangan jamiyat va kichik korxonalar mavjud. O.t.da 6 shirkat, 3 yordamchi, 1 ja-moa, 526 fermer xoʻjaliklari bor. Q.x.da gʻallachilik yetakchi oʻrinda, bogʻdorchilik, chorvachilik, polizchilik bilan ham shugʻullaniladi. Jami ekin mayd. 26,04 ming ga. Shundan 12,5 ming ga yerga boshokli don, 249 ga maydonga poliz ekinlari ekiladi. 1625 ga pichanzor va 66,8 ming ga yer yaylov. [[Ugom-chatqol davlat tabiat milliy bogʻi|Ugom-Chatqol milliy tabiat bogʻigabogʻi]]ga qarashli Oqangaron oʻrmon xoʻjaligi bor.
 
Tuman jamoa va shaxsiy xoʻjaliklarida 25,7 ming qoramol, 98,7 ming qoʻy va echki, 154,8 ming parranda boqila-di (2003).
Qator 17:
Markaziy kasalxona, 14 qishloq vrachlik punkti, 14 feldsher-akusherlik punkti, 3 qishloq vrachlik ambulatoriyasi, 3 dorixona faoliyat koʻrsatadi.
 
Tuman hududidan Toshkent—Angren[[Toshkent]]—Angren t.y. va Toshkent—Qoʻqon—Oʻsh—QashqarToshkent—[[Qoʻqon]]—[[Oʻsh (shahar)|Oʻsh]]—[[Qashqar (shahar)|Qashqar]] xalqaro aqamiyatga ega boʻlgan avtomobil yoʻli oʻtgan.
 
Umumiy yoʻllar uz. 205 km boʻlib, bu yoʻllardan Toshkent—Angren, Toshkent—YangiobodToshkent—[[Yangiobod]], Angren—BoʻkaAngren—[[Boʻka (shahar)|Boʻka]], Angren — [[Bekobod]], [[Olmaliq]][[Chirchiq]], [[Ohangaron|Oxangaron]] — Olmaliq, Olmaliq — [[Toʻytepa]], Ohangaron — [[Nurobod]], Ohan-garon — Tut yoʻnalishlari boʻyicha avtobuslar qatnaydi.
 
Tumanda 1932 y.dan "Oxangaron" (avvalgi "Qurama haqiqati") gaz. chiqariladi.<ref>[[OʻzME]]. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil</ref>
Qator 27:
 
{{stub}}
{{no iwiki}}
 
{{OʻzME}} <!-- Bot tomonidan yaratildi -->
[[Turkum:Oʻzbekiston tumanlari]]
[[Turkum:Toshkent viloyati]]