|
'''Palmadoshlar''', palmalar ({{lang|ya|Palmae}} yoki Agesaseaye{{lang|la|Arecaceae}}) — [[bir pallali daraxtsimonoʻsimliklar|bir pallali]] [[daraxt]]simon oʻsimliklar oilasi[[oila (biologiya)|oila]]si. Tropik va qisman subtropiklarda oʻsadigan 240 tacha turkumi[[turkum]]i, 3400 tacha turi[[tur (biologiya)|tur]]i maʼlum. P.ning koʻp turlari Osiyoda[[Osiyo]]da ([[Indoneziya]]), [[Afrika]] va [[janub|jan.]] Ameri-kada[[Amerika]]da, P.ning past boʻyli turi esa Yevropada[[Yevropa]]da tarqalgan. Koʻpincha shoxlamay tik oʻsadi. Tanasining boʻyi 60 m cha, diametri 1 m ga yetadi. Baʼzi turlari butasimon[[buta]]simon, [[lianalar|lianasimon]] (300 m gacha). Barglari[[Barg]]lari patsimon, daraxtsimonlarida [[tana]] uchida tuda boʻlib, butasimonlarida esa yer bagirlab osilib yotadi. Barglarining uz. hatto 15 m cha. P. bir va ikki uyli oʻsimlik. Ayrim turlari har yili, baʼzilari faqat bir marta gullab mevalaydi. Toʻpguli[[Toʻpgul]]i yirik, oq, sargʻish yoki koʻkish, ayrim jinsli, baʼzan qoʻsh jinsli mayda gullardan[[gul]]lardan iborat. Mevalari — quruq yoki etli danak: kamroq rezavor-mevasimon, baʼzilari mayda, boshqalari esa kichik xan-dalakdekxandalakdek keladi. P. 5—12 yoshida gullaydi, 30—50 yil yashaydi.
P. 2 oilachaga boʻlinadi. Koʻpgina P.ning mevasi yeyiladi. Xom mevasidan kokos suti olinadi. Pusti archilgan mevalaridan yogʻ va margarin olishda foydalaniladi (moyli palma). Poya tolalaridan juda pishiq arqon, barg tolalaridan savat, shlyapalar toʻqiladi. Poyasining kraxmalli oʻzagidan sago (sago palmasi, mavrikiya palmasi) olinadi. Finikiya palmasippnt mevasi isteʼmol qilinadi.
P. Kavkazning[[Kavkaz]]ning Kora[[Qora dengiz]] sohillarida, Gʻarbiy Gruziyada[[Gruziya]]da, Qrimning[[Qrim]]ning jan. soqillarida, Turkmanistonning[[Turkmaniston]]ning gʻarbiy qismida va b. yerlarda qadimdan manzarali oʻsimlik sifatida ekiladi. P. urugʻidan, baʼzi turlari parhishlab koʻpaytiriladi.<ref>[[OʻzME]]. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil</ref>
== Manbalar ==
{{stub}}
{{no iwiki}}
{{OʻzME}} <!-- Bot tomonidan yaratildi -->
|
