Tuya: Versiyalar orasidagi farq

Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
Olaf Studt (munozara | hissa)
+ 17 x [[]], imlo
Qator 1:
{{Maʼnolari|Tuya (maʼnolari)}}
 
<!-- Bot tomonidan qoʻshilgan matn boshi -->
{{Maʼnolari|Tuya (maʼnolari)}}
'''Tuya''' ({{lang|la|''Camelus''}}) — [[tuyasimonlar]] oilasi[[oila (biologiya)|oila]]si, [[qadoqoyoqlilar|qadoq oyoklilaroyoqlilar]] turkumiga[[turkum]]iga mansub [[juft tuyoklituyoqlilar|juft tuyoqli]] [[sut emizuvchilar|sut emizuvchi hayvon]]. 2 mustaqil turi[[tur (biologiya)|tur]]i bor: bir oʻrkachli (S{{lang|la|''C. dromedarius''}}[[dromedar]] — tez chopuvchi) loʻk T.lar, boʻyi 210 sm gacha, qizgʻishkulrang , ikki oʻrkachli (S{{lang|la|''C. bactrianus''}}baktrian[[baqtrian]] — ayri) tuyalar, pastroq, toʻq qoʻngʻir tusda. T.lar evolyutsiyasi jarayonida quruq [[choʻl]] va dashtlarda[[dasht]]larda yashashga moslashgan (togʻli joylar va nam iklimli yerlarda yashay olmaydi). Ular choʻl va dashtlarda dagʻal oʻt va xashaklar, [[yantoq]], [[saksovul]] bilan oziklanadi, suvni kam ichadi (shoʻr suvni ham ichaveradi). Yuqori jagʻida 2 ta kurak tishi borligi bilan boshka kavsh qaytaruvchilardan ajralib turadi. Yotganda gavdasining yerga tegib turadigan qismlarida, koʻkragi, tirsagi va tizzasida kddokli tuzilmalar bor. Shu tufayli issiq (70°gacha qizigan) yerda ham yota oladi. Bu ikki tur T.lar oʻzaro chatishtirilganda urchishga krbiliyatli duragaylar beradi. Birinchi boʻgʻin duragaylari[[duragay]]lari ([[oʻzbeklar]], qozoklar[[qozoqlar]] ularni nor T., urgʻochilarini nor moya, [[turkmanlar]] inerlar, deb ataydilar) yirik gavdali, kuchli va ishchan boʻladi. Ammo ular nayel berish jihatidan oʻzlarining sof zotli otaonalaridan past turadi (shu bois nor T. larni bichib qoʻyish tavsiya etiladi).
 
T. miloddan 2000 y. mukaddam xonakilashtirilgan. T.lar 35—40 y. yashaydi, ulardan 20—25 yil foydalaniladi. Katta yoshdagi T. vazni 500—800 kg , 2—3 yoshida jinsiy yetiladi, urgʻochilari 3—4 yoshida krchiriladi, erkaklari 4—5 yoshga toʻlgach, qochirishga qoʻyiladi. Qochirish mavsumi — yanv.may oylari. Boʻgʻozlik davri dromedalarda 13 oy (388—389 kun), baktrianlarda 14 oy (414—415 kun). Urgʻochi T. (moya) 2 y.da 1 marta boʻtalaydi.