Finik palmasi: Versiyalar orasidagi farq

'''Finik palmasi''', xurmo palmasi, feniks ({{btname|Phoenix}}) — [[palmadoshlar]] oilasiga[[oila (biologiya)|oila]]siga mansub [[ikki uyli daraxtsimonoʻsimliklar|ikki uyli]] [[daraxt]]simon [[oʻsimliklar]] turkumi[[turkum]]i. [[Afrika]] va Osiyoning[[Osiyo]]ning [[tropik mintaqalar|tropik]] va [[subtropik mintaqalariningmintaqalar]]ining daryolarga[[daryo]]larga yaqin, [[yer osti suvlari|yer osti suv]] manbalari[[manba]]lari bor qurgʻoq joylarida, vodiylarda[[vodiy]]larda, botqokliklarda 15 turi[[tur (biologiya)|tur]]i usadi. Asil F.p. ({{btname|Ph. dactylifera}}) yoki arab xurmosi turi — Shim. Afrika, [[Arabiston yarim oroli]], Jan. [[Eron]], [[Afgʻoniston]] va Pokistonning[[Pokiston]]ning quruq subtropik mintaqalarida oʻsuvchi qad. [[madaniy oʻsimliklar|madaniy oʻsimlikdir]]. Yovvoyi turi maʼlum emas. F.p. mil. av. 4ming yillikda [[Shumer]], [[Ossuriya]] va [[Qadimgi Misr|Qad. MisrdaMisr]]da ekilgani maʼlum. Tanasi[[Tana]]si [[barg]] bandlari qoldiqlari bn, tepa kismi qalin patsimon barglar bilan qoplangan. Gullari[[Gul]]lari bir jinsli, roʻvaksimon [[toʻpgul]] hosil qiladi, shamol yordamida changlanadi. Mevasi kattik urugʻli, baʼzilariniki yeyishli. Tanasi tik usadi, bal. 15—20 m gacha, mevasi — finiki (xurmosi) choʻzinchoq yoki oval, uz. 7,5 sm, diametri 3,5 sm, yangiligida va yarim quritilgan holda isteʼmol qilinadi. Arab mamlakatlarida[[mamlakat]]larida F.p. asosiy ovqat hisoblanadi (undan kamida 100 xil ovqat tayyorlanadi), eksport qilinadi. Tarkibida 62— 71% [[qand|kand]], 1—2,5% [[oqsillar|oqsil]], 2,5% [[yogʻ]] moddalari bor. Daraxt poʻstlogʻini[[poʻstloq|poʻstlogʻi]]ni tilib sharbati olinib, shakar, finik vinosi, barglari tolasidan arkrn, savatlar tayyorlanadi. Urugʻidan[[Urugʻ (oʻsimliklar)|Urugʻ]]idan va [[ildiz (oʻsimlik)|ildiz]] bachkilaridan koʻpayadi. Asil F.p. mevasi yetishtirish boʻyicha [[Iroq]] va Shim. Afrika mamlakatlari oldingi oʻrinlarda turadi. Oʻrta Osiyoda [[Turkmaniston]] jan.gʻarbida 1939 y.dan ekiladi. Oʻzbekistonda [[manzarali oʻsimliklar|manzarali oʻsimlik]] sifatida uchraydi.