|
[[Fayl:Catcher-in-the-rye-red-cover.jpg|223 × 351px 69kb|thumbnail|right|'''Javdardagi ovchi''']]
'''«Javdardagi ovchi»''' ({{lang-en| ''«The Catcher in the Rye''» }}{{[[rus tili|rus]] ''«Над пропастью во ржи''» }}) Amerikalik yozuvchi [[Jerome David Salinger]]ning romani.
Asar Holden Kolfild nomidan yozilgan. Unda bosh qahramonning dunyoqarashi va hayotga boʻlgan munosobati ochiq shaklda bayon qilingan.
Roman kattalar uchun moʻljallangan boʻlishidan qatʼiy nazar, yoshlar ichida katta muvaffaqiyatga erishdi.
== Yaratilish tarixi ==
* Jerome Salinger [[Kolumbiya universiteti]]da taʼlim olayotgan davrda ''"«The Young Folks"»'' (yosh yigitlar), nomli hikoya yozgan. Bu hikoyaning qahramonlaridan biri Salli Heysning timsoli edi.
* 1941 yil ''"«Slight Rebellion off Madison"»'' (Medison-avenyudagi yengil isyonkorlik) nomli hikoya chop etildi. Keyinchalik bu kitob „Javdardagi«Javdardagi ovchi“ningovchi»ning 17 bobiga aylangan. Unda Holdenning Salli bilan yaxmalakka borishi, hamda Karl Lyuisni uchratib qolishi taʼriflangan. Bundan tashqari ''"«Slight Rebellion off Madison"»'' da birinchi marotaba Holden Kolfild ismli qahramon paydo boʻlgan.
* ''"«I`m Crazy"»'' (Men aqldan ozganman) nomli hikoyada esa Holden tarix muallimi bilan xayrlashishi, hamda maktabdan Nyu-Yorkka ketayotganda sinfdoshining onasini uchratib qolishi taʼriflangan.
* 1949 yil [[The New Yorker]] jurnali Salingerning 90 betli qoʻl yozmasini nashr etishga qabul qildi. Bu hikoyada ham, bosh qahramonning ismi Holden Kolfild edi. Ammo keyinchalik muallif fikridan qaytib, qoʻl yozmani nashr etilishini taqiqlagan.
* „Javdardagi«Javdardagi ovchi“niovchi»ni [[Little, Brown and Company]] nashriyoti 1951 yil chop etgan.
== Omillar ==
* 2005 yil [[Time]] jurnali „Javdardagi«Javdardagi ovchi“niovchi»ni, 1923 yildan boshlab, ingliz tilida yozilgan 100 ta eng yaxshi romanlar royxatiga kiritdi.
* Modern Library nashriyoti esa, romanni XX asrning 100 ta eng yaxshi asarlari qatorida joy olishga loyiq deb topdi.
* Taxminan Holden Kolfildning ismi ''"«hold on a coal field"»'' iborasidan kelib chiqqan. Bu ibora qisman romanning nomini toʻldiradi.
* Asar Salingerning hayoti bilan zich bogʻlangan. Holden oilasini taʼriflayotganda, D.B. ismli akasi haqida gapirib beradi. U ham Salinger kabi roman va hikoyalar yozgan. Kolumbiya universitetida taʼlim olib, keyinchalik [[Gollivud]]ga koʻchib ketgan. Bundan tashqari D.B. [[ikkinchi jahon urushi]] davrida, AQSH qurolli kuchlar majmuasida xizmat koʻrsatgan. Salinger esa [[Normandiya desant operatsiyasi]]da ishtirok etgan.
* Xuddi Holden kabi Salinger qilichbozlik guruhining kapitani boʻlgan.
* Muallifni [[sharq falsafasi]] qiziqtirar edi. U [[nonkomformizm]] va [[individualizm]] tushunchalarini, turmush hayotda uchraydigan barcha muammolardan ustun qoʻygan. Salingerning hayotga boʻlgan munosabati, bosh qahramonning dunyoqarashi orqali romanda aks ettirilgan.
== Davomi ==
2009 yil shvetsiyalik yozuvchi Fredrik Kolting, ''Djon David Kaliforniya'' taxallusi ostida ''"«60 Years Later: Coming Through the Rye"»'' nomli roman yozgan. Koltingning qahramoni 76 yoshli keksa. Mister K., qariyalar uyidan qochib ketib, Nyu-Yorkning koʻchalaridan sayr qilib yuradi. 2009 yil 1 iyunda, Salinger Koltinni adabiy oʻgʻirilikda ayblab, sudga daʼvo berdi. Shu yilning 1 iyulidan boshlab, roman [[AQSH]] va [[Kanada]] hududlarida chop etilishi, sud orqali taqiqlangan. Roman hozirgi kun [[Shvetsiya]] va [[Buyuk Britaniya]] davlatlarida qisman nashr etilgan.
Bir nechta qotilliklar roman bilan bogʻliq boʻlgan:
* Roberd Djon Bardo ismli qotil, 3 yil davomida gollivud aktrisasi- [[Rebekka Sheffer]]ni izidan poylab yurib, 1989 yil uning hayotiga qasd qilgan. Bardo hibsga olingandan soʻng, politsiyachilar uning yonidan „Javdardagi«Javdardagi ovchi“ovchi» kitobini topishgan.
* 1980 yil 8 dekabr, [[Manxetten]]dagi „Dakota“ binosining oldida [[Djon Lennon]] halok boʻlgan. Uning muxlisi [[Mark Chepmen]] bastakor tomon 5 marotaba oʻq uzgan. Politsiyachilar kelganda, Chepmen 72-chi koʻchaning yoʻlkasida oʻtirib, „Javdardagi«Javdardagi ovchi“ovchi» romanini oʻqib oʻtirgan edi. Kitobning sarvaragʻida ''"«To Holden Caulfield, From Holden Caulfield, This is my statement"»''(Holden Kolfildga, Holden Kolfilddan. Bu mening koʻrsatmalarim) deb yozilgan edi.
== Madaniyatga boʻlgan taʼsiri ==
[[Fayl:Catcher in the Rye, Finchley, N3.jpg|thumb|right|[[London]]dagi roman nomi bilan atalgan mayxona]]
* Koʻpchilik ijrochilar, qoʻshiqlarida asarning mazmuniga shama qilganlar: [[Green Day]] „Who«Who Wrote Holden Caulfield?“», [[The Offspring]] „Get«Get It Right“Right», [[Guns N' Roses]] „The«The Catcher in the Rye“Rye», [[Bloodhound Gang]] „Magna«Magna Cum Nada“Nada», [[Ace of Base]] „No«No Good Lover“Lover», [[Spandau Ballet]] „Code«Code of Love“Love».
Rus tilida ijro etuvchilardan: [[Ирина Аллегрова]] „мы«мы над пропастью во ржи“ржи», [[Борис Гребенщиков]] „мама«мама, я не могу больше пить“пить», [[Сплин]] „мне«мне сказали слово“слово», [[Вася Обломов]] „УГ“«УГ», [[Вячеслав Малежик]] „Ты«Ты мне нравишься“нравишься,» [[Krec]] „Под«Под стук колес“колес», [[Animal ДжаZ]] „Давид“«Давид», [[Слот]] „Над«Над пропастью во лжи“лжи», [[Исток]] „Холден«Холден Колфилд не стал старше“старше», [[Сергей Трофимов]] „Когда«Когда окончится война“война», [[Братья Грим]] „Место«Место во ржи“ржи», [[Стипл-чез]] „Спасите«Спасите души“души».
* "«[[South park "]]» multfilmida ham romanga yoʻllanmalar mavjud.
* Taniqli ingliz yozuvchisi [[Djon Faulz]], baʼzi bir romanlarining bosh qahramonlari orqali „Javdardagi«Javdardagi ovchi“ovchi» asarini muhokama qilgan.
* „Conspiracy«Conspiracy Theory“ (Mahfiy bitm nazariyasi)Theory» filmida qotillar guruhini oʻzaro bogʻlovchi boʻgʻim, „Javdardagi«Javdardagi ovchi“ovchi» kitobi boʻlib chiqadi.
* „27«27 qism“qism» filmi Djon Lennonning qotili, Mark Chepmen haqida olingan.
== Havolalar ==
| 