Issiqkoʻl (viloyat): Versiyalar orasidagi farq
Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
Olaf Studt (munozara | hissa) + {{birlashtirish|Issiqkoʻl viloyati}} |
kTahrir izohi yoʻq |
||
Qator 1:
{{Qirgʻiziston hududlari
|RuNm = Issiq-Koʻl
Qator 24 ⟶ 23:
|HeadNm = {{s|[[Mirbek Asanakunov]]}}
}}
'''Issiqkoʻl viloyati''' - [[Qirgʻiziston Respublikasi]] tarkibidagi [[viloyat]]. 1970 yil 11 dekabrda tashkil etilgan. Respublikaning sharqiy qismida. [[Shimol|Shim.]] da [[Qozogʻiston]], janubi sharqda [[Xitoy]] bilan chegaradosh. Maydoni 43,5 km². [[Aholi]]si 427 ming kishi (1990) yillar oʻrtalari, asosan, [[qirgʻizlar]], shuningdek, [[oʻzbeklar|oʻzbek]], [[qozoqlar|qozoq]], [[ruslar|rus]], [[ukrainlar|ukrain]], [[tatarlar|tatar]], [[uygʻurlar|uygʻur]] va boshqa ham yashaydi. Maʼmuriy markazi — [[Qoraqoʻl|Qo-raqoʻl]] sh.
== Geografiyasi ==
Issiqkoʻl viloyati [[Tyan-Shan|Tyaniian]] toglarida joylashgan. Viloyat shimolidagi [[Issiqkoʻl soyligi]]da [[Issiqkoʻl (koʻl)|Issiqkoʻl]] koʻli bor. Issiqkoʻl soyligi shimolida [[Kungay Olatov]] (bal. 4770 m gacha), janubda [[Terskay Olatovi|Terskay Olatov]] (bal. 5216 m gacha) tizmalari bilan chegaralanadi. Terskay Olatovning jan. yon bagʻirlari pasayib borib bal. 2500—3850 m li sirtlarga qoʻshilib ketadi. [[Sirt (yuza)|Sirt]]larni jan.sharqda [[Qaqshaltov tizmasi]] ([[Gʻalaba choʻqqisi|Gʻa-laba choʻqqisi]], 7439 m) oʻrab turadi. Gʻalaba choʻqqisidan shim. da [[Xontangri]] choʻqqisi (6995 m) bor. Issiqkoʻl soyligining [[iqlim]]i moʻʼtadil [[kontinental iqlim|kontinen-tal]]. Yozi iliq, iyulning oʻrtacha t-rasi 16,9° (Koraqoʻl), 17,5° (Tamgʻa). Qishi yumshoq, yanvar ning oʻrtacha t-rasi —2° (Tamgʻa), —5, 7° (Qoraqoʻl). Yiliga gʻarbda 100—200 mm, sharqda 400—500 mm yogʻin yogʻadi. [[Soylik]]ning sharqiy shemila 2—3 oygacha qor erimay turadi. Sirtlarda iyulning oʻrtacha t-rasi 11 — 12°, yanvar niki —15° dan —16°gacha; yiliga 300 mm yogʻin yogʻadi. Togʻlarda 4500 m dan balandda temperatura yil boʻyi 0° dan past boʻladi. Sovuqsiz kunlar sharqda 141, gʻarbda 158, shim. da 169, jan. da 182 kun. Viloyat hududida [[Inilchiq]], Qaindi kabi [[muzlik]]lar bor. Yirik daryolari: Tup, Jirgʻalan, [[Chu]], Sarijaz va uning [[irmoq|irmok]]lari. Issiqkoʻl soyligining gʻarbida [[choʻl]] va [[chala choʻl zonalari|chala choʻl]], sharqida 2100 m balandlikkacha [[dasht]], 2100 m dan 3200 m balandlikkacha oʻtloqidasht va [[oʻrmon]]lar, 3200—3300 m balandlikdan alp [[oʻtloq]]lari, 3500— 3600 m dan balandda [[qor]] va muzliklar, yalang [[qoya]]lar bor. [[Sut emizuvchilar|Sutemizuvchilar]]dan [[silovsin]], qoʻngʻir [[ayiqlar|ayiq]], [[boʻrsiq]], [[suvsarlar|suvsar]], bars, [[yelik]], togʻ [[taka (echki)|taka]]si, [[arhar]] yashaydi. Kulrang sugʻur va iqlimlashtirilgan ondatra hamda tiyin ovlanadi. Issiqkoʻlda suv parrandalari koʻp. I. v. da [[Issiqkoʻl davlat qoʻriqxonasi|Issiqkoʻl qoʻriqxonasi]] bor.
== Tarixi ==
== Hududiy bo'linishi ==
Qator 37:
== Aholisi ==
== Iqtisodi ==
I. v. chorvachilik rivojlangan, sanoati va kurort-sanatoriy xoʻjaligi rivojlanayotgan viloyat. Yetakchi tarmoq ishlov beruvchi sanoatdir. Issiqkoʻl elektrotexnika birlashmasi (jumladan, Qoraqoʻl va Qajisoydagi zavodlar), tikuvchilik f-kasi, oziq-ovqat sano-ati korxonalari (Qoraqoʻl, Grigoryev-ka), yogʻochsozlik, kemasozlik, qurilish materiallari korxonalari (Oqbuloq, Qoraqoʻl, Baliqchi) bor. [[Toshkoʻmir]] (Jirgʻalan) va qoʻngʻir koʻmir (Qajisoy) qazib olinadi. Qalay koni (Sarijaz daryosi havzasida) topilgan.
Q. x. ning asosiy tarmogʻi — [[chorvachilik]], asosan, mayin junli [[qoʻychilik]], goʻshtsut chorvachiligi va zotli [[yilqichilik]] rivojlangan. [[Qoʻy]], [[echki]], [[qoramol]], [[yilqi]] boqiladi. [[Gʻalla ekinlari|Gʻalla]] va [[donli ekinlar|don]], [[dukkakli don ekinlari|dukkaklilar]], [[kartoshka]] ekiladi. [[Bogʻdorchilik]] katta ahamiyatga ega. Issiqkoʻlda baliq ovlanadi. [[Bishkek]]-Baliqchigacha [[temir yoʻl|t.y.]], [[avtomobil yoʻli]] bor. Issiqkoʻlda munta-zam kema qatnaydi. GTed. instituti, muzeylar mavjud. Issiq-koʻlning shim. [[sohil]]ida [[kurort]] zonasi ([[Choʻlponota]] kuror- ti)> Qoraqoʻl atro- Fida issiq [[buloqlar|buloq- lar]] va shifobaxsh balchiq asosida Oqsuv va [[Jetioʻgʻuz]] balneologik kurortlari joylashgan. <ref>[[OʻzME]]. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil</ref>
==
{{manbalar}}
{{Qirgʻiziston hududiy boʻlinishi}}
| |||