'''Hulokuiylar davlati''', El xonlar davlati — [[Yaqin Sharq|Yaqin]] va [[Oʻrta SharqdaSharq]]da [[Moʻgʻullar davlati]] tanazzulga uchrayotgan paytda tuzilgai [[davlat]] (1256—1353). Asoschisi Chingizxonnmng[[Chingizxon]]nmng nevarasi[[nevara]]si [[Huloku]]. H.d.ga [[Eron]], [[Afgʻoniston|Afgʻo-niston]] va Turkmanistonning[[Turkmaniston]]ning koʻp qismi, Zakavkazyening[[Zakavkazye]]ning yarmidan koʻpi, [[Iroq]] va [[Kichik OsiyoningOsiyo]]ning sharqiy[[sharq]]iy qismi ([[Qizilirmoq|Qizil Irmoq]] daryosigacha[[daryo]]sigacha) kirgan. H.d. hukmdorlari[[hukm]]<nowiki />dorlari [[elxon]] unvoniga[[unvon]]iga ega boʻlishgan. [[Gruziya]], [[Trapezund imperiyasi]], [[Koʻniya sultonligi]], [[Kilikiya]] [[armanlar|arman]] podsholigi[[podsho]]ligi, [[Qibris|Kipr]] qirolligi[[qirol]]ligi, [[Kurtlar davlati]] H.d.ning vassali hisoblangan. Poytaxti[[Poytaxt]]i dastlab [[Marogʻa]], soʻng [[Tabriz]], keyinchalik [[Sultoniya]] boʻlgan. H.d. [[Chigʻatoy ulusi]], [[Oltin Oʻrda]], [[mamluklar]] va salibchilar bilan urush olib borgan. H.d. [[Rim papasi]], [[Genuya]], [[Fransiya]] va [[Angliya]] qirollari bilan ittifoq tuzib Misrga[[Misr]]ga qarshi urushgan, lekin magʻlubiyatga uchragan.
H.d.da [[moʻgʻullar|moʻgʻul]] va [[turkiy xalqlar|turk]] [[koʻchmanchilik|koʻchmanchi]] [[qabila]] zodagonlari hukmron siyosiy kuch boʻlgan. Dastlabki elxonlar [[butparastlik|but-parast]] boʻlishgan. H.d.ga kirgan mamlakatlar[[mamlakat]]lar iqtisodi moʻgʻullar tajovuzi[[tajovuz]]i davrida butunlay barbod boʻlgan.
H.d. hukmdorlaridan [[Gʻozonxon]] davrida[[davr]]ida mamlakat ahvolini yaxshilash maqsadida maʼmuriy va iqtisodiy islohotlar oʻtkazilgan. Gʻozonxon islohotlari[[islohot]]lari H.d. [[xoʻjalik|xoʻjaligini]] birmuncha yaxshilagan, lekin mamlakatda tovar i.ch.ning kamayishi, shaharlarning[[shahar]]larning tanazzulga uchrashi va juda katta iktoʼ yeriga ega boʻlgan zodagonlarning soliklardan ozodligi, mustaqil hara-katlari natijasida markaziy huku-mat kuchsizlangan. [[Abu said|Abu Said]] vafotidan soʻng H.d.da yagona hukmdor qolmagan. Turli viloyatlarda alohida-alohida elxonlar hukmronlik qilgan. Ular oʻrtasidagi kurash, sarbadorlar qoʻzgʻo-lonlari natijasida H.d. bir necha mus-taqil davlatlar ([[Muzaffariylar davlati|Muzaffariylar]], [[Jaloyiriylar davlati|jaloyiriylar]] va b.)ga boʻlinib ketgan. H.d.ning oʻz oʻrdasi[[oʻrda]]si bilan Goʻrgonda[[Goʻrgon (maʼnolari)|Goʻrgon]]da koʻchib yurgan soʻnggi elxoni [[sarbadorlar]] hujumiga duch kelib halok boʻlgan (1353 y.dek.).
