Avstraliya: Versiyalar orasidagi farq

Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
Shrikarsan (munozara | hissa)
Removing Link GA template as it is now available in wikidata
IanraBot (munozara | hissa)
k clean up, replaced: km2 → km² (2) using AWB
Qator 3:
<!-- Bot tomonidan qoʻshilgan matn boshi -->
{{Maʼnolari|Avstraliya (maʼnolari)}}
'''Avstraliya''', Avstraliya Ittifoqi (Commonwealth of Australia)— Jan. yarim shardagi davlat, A. materigi, Tasmaniya o. va boshqa orollarda joylashgan. Mayd. 7,682 mln. km2km². Axolisi 19 mln. kishi (1999). Poytaxti — Kanberra sh.
== Davlat tuzumi ==
A.— Buyuk Britaniya boshchiligidagi Hamdo‘stlik tarkibiga kiruvchi federal davlat. A.ning amaldagi Konstitutsiyasi 1901 y.da qabul qilingan. Davlat tuzilishi shakli jihatidan — federatsiya. Davlat boshlig‘i — Buyuk Britaniya qiroli (qirolichasi), general-gubernator uning vakili hisoblanadi. Konun chiqaruvchi hokimiyat ikki palata-li (vakillar palatasi va senat) federal parlament. Vakillar palatasi (quyi pa-lata) 3 y. muddatga, senat (yuqori palata) deputatlari har bir shtatdan 6 y. muddat-105ga saylanadi. Senat tarkibining yarmi har 3 y.da yangilanadi. General-guberna-tor va bosh vazir boshchilik qiladigan hukumat ijroiya hokimiyatni amalga oshiradi. A. ning har bir shtati o‘z kon-stitutsiyasi, parlamenti va hukumatiga ega; shtatlarning huquqlari cheklangan.Tabiati — q. [[Avstraliya (materik), Tasmaniya oroli]].
Qator 9:
 
== Aholisi ==
A. hozirgi aholisining aso-siy qismi — Britaniya o.laridan ko‘chib kelganlarning avlodlari — inglizlar, irlandlar, shotlandlar bo‘lib, ular av-straliyaliklar millatini tashkil eta-di (q. Avstraliyaliklar). Tub joy aholi va duragaylar A. aholisining 1,5% ni tashkil etadi; ukrainlar, italyanlar, nemislar, greklar, gollandlar va b. ham yashaydi. Bir necha yuz o‘zbek bor. Ras-miy tili — ingliz tili. Aholining o‘rtacha zichligi — 1 km2&nbsp;km² ga salkam 2 kishi. Aholining 80% ga yaqini materik-ning sharqiy va jan.-sharqiy sohilida istiqomat qiladi; aholining — 2/3 qismi yirik shaharlarda yashaydi. Eng yirik shaharlari: Sidney, Melburn, Brisben, Adelaida, Pert.
== Tarixi ==
18-a.gacha A. aborigenlari ib-tidoiy jamoa tuzumi sharoitida yashagan. Yevropaliklardan birinchi bo‘lib mate-rikka golland dengiz sayyohlari V. Yans-zon (1606) va A. Ya. Tasman (1642) kelgan-lar. Yangi qit’ani o‘rganish uchun Angliya bir necha ekspeditsiya, jumladan J. Kuk rahbarligidagi ekspeditsiyani yubordi (1770). 1788 y.da A. Angliya hududi deb e’lon qilindi.19-a.ning 20-y.laridan boshlab A.da qo‘ychilik rivojlandi, 30-y.larda dast-labki sanoat korxonalari paydo bo‘ldi. 19-a.ning 2-yarmidagi "oltin talvasasi" (1851—61) munosabati bilan ko‘chib keluv-chilar ancha ko‘paydi. Angliya hukumati A. dagi mustamlakalarda boshlangan keng xalq harakati (oltin izlovchilar-ning 1854 y.dagi Evrika qo‘zg‘oloni va b. isyonlar) tazyiqi ostida 1855 y.da ular-ning ko‘pchiligiga o‘zini o‘zi boshqarish xuquqini berishga majbur bo‘ldi. 1901 y. A. dagi mustamlakalar 6 shtatdan ibo-rat federatsiyaga — A. Ittifoqiga bir-lashtirildi va u dominion maqomini oddi. 1906 y.da unga Britaniyaning Pa-pua mustamlakasi (Yangi Gvineya o.ning jan.-sharqiy qismi), 1-jahon urushidan keyin esa (bu urushda A. qo‘shinlari Bri-taniya armiyasi tarkibida jang qildi) Germaniyaning sobiq Yangi Gvineya mu-stamlakasi (Yangi Gvineya o.ning shim.-sharqiy qismi) va Nauru o. (Millatlar Ittifoqi mandati ostidagi hudud sifa-tida) berildi. 2-jahon urushi vaqtida A. gitlerchilarga qarshi koalitsiya tarafida harakat qildi. 1945 y.dan A.— BMT a’-zosi. Urushdan keyin A. Buyuk Britaniya boshchiligidagi Hamdo‘stlik tarkibida qolgan holda mustaqil davlatga aylandi. Urushdan keyin deyarli doimo hokimiyat tepasida burjua partiyalari — libe-ral va agrar (1975 y.dan milliy agrar) partiyalari koalitsiyasi bo‘ldi. Faqat 1949 y.gacha, 1972-75 y.larda va 1983 y.da hukumatni leyboristlar tuzdi. Bu par-tiya tashki va ichki siyosatda mustaqil yo‘ldan borish uchun bir qancha tadbir-larni amalga oshirdi. A. hukumati Na-uru (1968) va Papua Yangi Gvineya (1975)ga mustaqillik berishga majbur bo‘ldi. 1991 y.da A. bilan O‘zR o‘rtasida diploma-tiya munosabatlari o‘rnatilgan. Milliy bayrami — A. kuni (26 yanvar).
Qator 54:
</gallery>
</center>
 
{{stub}}
{{Katta yigirmattalik}}
{{G 20 sammitlari}}
== Manbalar ==
{{manbalar}}
 
{{OʻzME}}
 
[[Turkum:Okeaniya]]
Qator 62 ⟶ 68:
 
 
{{stub}}
 
 
 
 
 
 
 
{{Katta yigirmattalik}}
{{G 20 sammitlari}}
== Manbalar ==
{{manbalar}}
 
{{OʻzME}}