Tellur: Versiyalar orasidagi farq
Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
Shrikarsan (munozara | hissa) Removing Link FA template as it is now available in wikidata |
k clean up, replaced: m3 → m³ using AWB |
||
Qator 9:
T. ni dastlab 1782 y.da vengriyalik kon muhandisi F. Myuller fon Reyxshteyn oltinli rudani tekshirish natijasida kashf etgan. Nemis olimi M. Klaprot 1798 y.da Myuller kashfiyotining toʻgʻriligini tasdiqladi va yangi elementga Yerni sharaflab "Tellur" (lot. tellus — Yer) nomini berdi. T. tarqoq element. Yer poʻstining massa jihatidan ~110~7% ini tashkil etadi. T. tabiatda ogʻir metallarning sulfidli rudalari tarkibida va mustaqil minerallari — kalaverit AiTe2, krennerit (Ai, Ag)Te2, geye sit Ag2Te, tetradimit Bi2Te2S, tellur vismutit Bi2Te3 va b. holida uchraydi.
T. oqishkulrang , metallday yaltiroq, moʻrt kristall modda; zichligi 6,25 g/
T. selenga nisbatan kam ishlatiladi. Sanoatda olinadigan T.ning asosiy qismi telluridlar sintez qilish va yarim oʻtkazgichlar uchun sarflanadi. T.li materiallardan mikroelektronika uchun kerakli yarim oʻtkazgich pardalar tayyorlanadi. Vismut va surma telluridlar termoelektr generatorlar uchun zaruriy materiallardir. Kadmiy tellurid (CdTe) quyosh batareyalari, lazerlari, radioaktiv nurlanish hisoblagichlari tayyorlashda qoʻllanadi. T.ning oʻzi rezina va shisha sanoatida ishlatiladi. Metallurgiyada mexanik xossalarni yaxshilovchi legirlovchi qoʻshimcha sifatida (asosan, qoʻrgʻoshinga) qoʻllanadi. Natriy va kaliy telluritlardan mikrobiologiyada va difteriya diagnostikasida boʻyoq modda sifatida foydalaniladi. T. oʻsimlik va hayvon toʻqimalarida doim boʻladi, lekin uning biologik roli toʻliq oʻrganilmagan. Odam bir kechakunduzda ovkat va suv orqali 0,6
<!-- Bot tomonidan qoʻshilgan matn oxiri -->
'''Tellur''' - [[unsurlar davriy jadvali]]ning 52 unsuri, [[metall]].
{{davriy jadval}}
{{OʻzME}}
[[Turkum:Kimyo]]
Qator 22 ⟶ 23:
{{
|