Kashtan: Versiyalar orasidagi farq

'''Kashtan''' ({{bt|Castanea}}) — qoraqayindoshlar oilasiga[[oila (biologiya)|oila]]siga mansub daraxtsimon[[daraxt]]simon [[oʻsimliklar]] turkumi[[turkum]]i, yongʻoq mevali va [[manzarali oʻsimliklar|manzarali]] daraxt. [[Shimoliy Amerika|Shim. Amerika]], [[Sharqiy Osiyo]], [[Oʻrta dengiz]] sohillari[[sohil]]lari, [[Marokash]], [[Tunis]], [[Kavkaz]] mintaqalarida tarqalgan. 14 turi[[tur (biologiya)|tur]]i maʼlum. Asosan, 4 turi [[ekinlarni ekish|ekiladi]]. K. 500—1000 (baʼzi mintaqalarda 3000) yilgacha yashaydi. Koʻp yil yashaydigan ekma (magʻzi yeyiladigan) chin K. ({{bt|C.sativa}}) [[Qora dengiz]] boʻylari va Zakavkazyeda[[Zakavkazye]]da, togʻlarning[[togʻlar]]ning quyi va oʻrta mintaqalarida oʻsadi. Buyi 35 m, tanasi[[tana]]si diametri 2 m ga boradi. Shox-shabbalari keng , bargi[[barg]]i oddiy, yirik, [[uzunlik|uz.]] 12—25 sm, kalta bandli, navbatma-navbat joylashgan. Barg chiqarganidan keyin gullaydi. Gullari[[Gul]]lari mayda, gultuplami[[toʻpgul|gultup]]lami ziraksimon[[zirak]]simon, [[bir jinsli gul|bir jinsli]] yoki ikki jinsli, gultoʻplamining yuqori qismida otalik gullari, pastki qismida onalik gullari joylashadi, chetdan changlanadi. Mevasi — yongʻoq (kashtan), tuq jigarrang . Har birida 1 tadan [[urugʻ (oʻsimliklar)|urugʻ]] boʻladi. Daraxti oʻtqazilgach, 5—10 y.da meva beradi. [[Yorugʻsevar oʻsimliklar|Yorugʻsevar]], namsevar, issiqlikka talabchan. Mevasi [[sentabr|sent.]]dan noyabrgacha[[noyabr]]gacha pishadi. Bir daraxtdan 120—140 kg hosil olinadi. K. mevalari qaynatilib, qovurilib, quritilib isteʼmol qilinadi. Yongʻogʻi magʻzida 60% [[kraxmal]], 17% [[qand]], 8 — 11% azotli moddalar, 2% [[moy]], [[vitaminlar]], [[limon kislota|limon]] va [[olma kislotalarikislota]]lari mavjud. Yogʻochida[[Yogʻoch]]ida, poʻstlogʻida[[poʻstloq|poʻstlogʻi]]da (qobigʻida[[qobiq|qobigʻi]]da), barglarida 6—14% [[tannin|tannidlar]] bor. Gullaridan olingan asal oʻziga xos xushboʻy hidga ega. Yogʻochi [[vino]] bochkalari[[bochka]]lari, [[faner]], [[mebel]] i.ch.da, duradgorlikda[[duradgorlik]]da, kemasozlikda, qurilishda[[qurilish]]da qoʻllaniladi. Poʻstlogʻidan turli [[boʻyoqlar|boʻyoklar]] ishlab chiqariladi. K.ning bir necha navlari[[nav]]lari mavjud. Koʻproq mayda mevali [[Lion]] va Neapolitan[[Neapol]]itan navlari tapqalgan. Oʻzbekistonda uning faqat bitta turi tarqalgan boʻlib, ot kashtani (kashtan konskiy) nomi bilan maʼlum (yongʻogʻini yeb boʻlmaydi), manzarali daraxt sifatida ekiladi. K. urugʻidan koʻpaytiriladi, ayrim navlari payvand qilinadi. Urugʻi stratifikatsiyalanadi, bahorda pitomnikka ekiladi. Kasalliklari: ildiz vatana raki, oʻzak chirishi. [[Zararkunanda hasharotlar|Zararkunandalari]]: meva qurti[[qurt]]i, [[qoʻngʻizlar]] va b.