Nyu-York: Versiyalar orasidagi farq

Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
k Casual Nyu York shahri sahifasini Nyu York (shahar)ga koʻchirdi
tahrir
Qator 33:
kenglik = |
uzunlik = |
vebsayt = [http://www.nyc.gov/ www.nyc.gov] {{ref-en}}|
ilovalar = |
}}
 
ning'''Nyu York''' — AQShning eng katta sanoat, moliya, savdo-transport hamda siyosiy va madaniy markazi, dunyodagi eng yirik shaharlardan biri. Atlantika okeani sohilida, Gudzon daryosining quyilish joyida. Shaharning markaziy qismi Manxattan o.da joylashgan. Iqlimi moʻtadil, sernam iqlim; yanvarning oʻrtacha t-rasi G, iyulniki 23°. Yillik yogʻin 1000 mm. Maydoni (shaharning munitsipal chegarasi doirasida, suv havzalarisiz) 953 km². Aholisi 8 mln. kishi (2001). N.-Y.ningNyu Yorkning amalda qoʻshilib ketgan shaharlar va shahar atrofi bilan birga mayd. 27 ming km², aholisi 19 mln. kishi. Shahar aholisining koʻpchiligi asli yevropalik, osiyolik va afrikaliklar, xususan, 15 % qoratanlilar, 14 % kelib chiqishiga koʻra italyanlar, 12 % puertorikanlar va b.dan iborat. N.-Y.Nyu York 5 ta shahar r-niga boʻlingan. Shaharni mer, munitsipal kengash va hisoblar boshqarmasi idora qiladi. Mer aholi tomonidan 4 y. ga saylanadi. Ilk bor Manxattan o.ga 1613 y.da gollandlar kelib oʻrnashgan. Shaharga 1625 y.da asos solingan. 1626 y.dan Yangi Amsterdam deb atalgan. 1664 y.da Yangi Amsterdamni inglizlar bosib olib, gersog Yorkskiy sharafiga N.-Y.Nyu York deb ataganlar. 1785—90 y.larda N.-Y.Nyu York AQShning muvaqqat poytaxti. Shaharda BMT va b. xalqaro tashkilotlarning shtab-kvartirasi joylashgan.
'''New York''' [[AQSh]]ning eng aholisi ko'p shahri. New York dunyodagi eng katta shaharlardan biridir va jahon savdosi, moliyasi, san`ati, texnologiyasi, ta`limi va shou-biznesiga katta ta'sir ko'rsatib turadi. [[BMT]]ning asosiy binosi ham New York shahrida joylashgan.
 
N.-Y.Nyu York — AQShda eng katta, dunyoda eng yirik dengiz portlaridan. Chetdan keltiriladigan yuklar (neft, tropik oʻsimliklar mahsuloti, xom ashyo, sanoat buyumlari) chetga chikariladigan yuklar (sanoat buyumlari, oziq-ovqat)dan 3 marta koʻp. Mamlakat tashki savdo aylanmasining 1/4 qismi N.-Y.Nyu York orqali oʻtadi. Shaharda fond birjasi, bank, sugʻurta jamiyatlari, sanoat va b. korporatsiyalarining boshqarmalari joylashgan. 3 ta katta xalqaro aeroport mavjud. Tikuvchilik va poligrafiya sanoatlari salmoqli oʻrin tutadi. Mashinasozlik va metallsozlik (jumladan, elektrotexnika, tayyor qismlardan avtomobil yigʻish, aviaraketasozlik, optika-mexanika), kimyo hamda galantereya va zargarlik buyumlari i.ch. rivojlangan. Neftni qayta ishlash, rangli metallurgiya, oziq-ovqat sanoati korxonalari bor. Shaharning ayrim qismlarini 60 dan ortiq koʻprik, bir nechta avtomobil tunneli (umumiy uz.
'''Nyu-york''' — AQShning eng katta sanoat, moliya, savdo-transport hamda siyosiy va madaniy markazi, dunyodagi eng yirik shaharlardan biri. Atlantika okeani sohilida, Gudzon daryosining quyilish joyida. Shaharning markaziy qismi Manxattan o.da joylashgan. Iqli-mi moʻʼtadil, sernam ikdim; yanvar
 
ning oʻrtacha t-rasi G, iyulniki 23°. Yillik yogʻin 1000 mm. Maydoni (shaharning munitsipal chegarasi doirasida, suv havzalarisiz) 953 km². Aholisi 8 mln. kishi (2001). N.-Y.ning amalda qoʻshilib ketgan shaharlar va shahar atrofi bilan birga mayd. 27 ming km², aholisi 19 mln. kishi. Shahar aholisining koʻpchiligi asli yevropalik, osiyolik va afrikaliklar, xususan, 15% qoratanlilar, 14% kelib chiqishiga koʻra italyanlar, 12% puertorikanlar va b.dan iborat. N.-Y. 5 ta shahar r-niga boʻlingan. Shaharni mer, munitsipal kengash va hisoblar boshqarmasi idora qiladi. Mer aholi tomonidan 4 y. ga saylanadi. Ilk bor Manxattan o.ga 1613 y.da gollandlar kelib oʻrnashgan. Shaharga 1625 y.da asos solingan. 1626 y.dan Yangi Amsterdam deb atalgan. 1664 y.da Yangi Amsterdamni inglizlar bosib olib, gersog Yorkskiy sharafiga N.-Y. deb ataganlar. 1785—90 y.larda N.-Y. AQShning muvaqqat poytaxti. Shaharda BMT va b. xalqaro tashkilotlarning shtab-kvartirasi joylashgan.
 
N.-Y. — AQShda eng katta, dunyoda eng yirik dengiz portlaridan. Chetdan keltiriladigan yuklar (neft, tropik oʻsimliklar mahsuloti, xom ashyo, sanoat buyumlari) chetga chikariladigan yuklar (sanoat buyumlari, oziq-ovqat)dan 3 marta koʻp. Mamlakat tashki savdo aylanmasining 1/4 qismi N.-Y. orqali oʻtadi. Shaharda fond birjasi, bank, sugʻurta jamiyatlari, sanoat va b. korporatsiyalarining boshqarmalari joylashgan. 3 ta katta xalqaro aeroport mavjud. Tikuvchilik va poligrafiya sanoatlari salmoqli oʻrin tutadi. Mashinasozlik va metallsozlik (jumladan, elektrotexnika, tayyor qismlardan avtomobil yigʻish, aviaraketasozlik, optika-mexanika), kimyo hamda galantereya va zargarlik buyumlari i.ch. rivojlangan. Neftni qayta ishlash, rangli metallurgiya, oziq-ovqat sanoati korxonalari bor. Shaharning ayrim qismlarini 60 dan ortiq koʻprik, bir nechta avtomobil tunneli (umumiy uz.
 
370 km) va yoʻlovchilar tashish paromlari birlashtirib turadi. 1868 y.dan metropoliten ishlab turibdi.
 
N.-Y.daNyu Yorkda 6 universitet, 40 dan ortiq kollej, FA va b. akademiyalar, institutlar, yirik kutubxonalar, muzeylar, 70 dan ortiq teatr binolari, Filarmoniya zali, konservatoriya, konsert zallari va b. bor.
 
N.-Y.daNyu Yorkda italyanlar, yahudiy, xitoy va b. millatga mansub aholining koʻcha va kvartallari mavjud. Shahar 19-a. boshidan toʻgʻri burchakli reja asosida shakllana boshladi. 19-a. oʻrtalariga kelib, ulkan shaharga aylandi. Eng katta koʻchalardan biri  — Brodvey (uz. 29&nbsp;km). 19—20-a.larda koʻp qavatli baland binolar kurila boshlandi. 20-a. oʻrtalariga kelib N.-Y.Nyu York uz. 200&nbsp;km keladigan va birbiri bilan tutashib ketgan ulkan shaharlar toʻdasiga aylandi. 17—18-a.larda qurilgan binolardan ratusha (1803—12), Triniti-Chyorch cherkovi (1839—46), katta muhandislik insho-otlaridan Bruklin koʻprigi (1869—83) va b. saqlangan. Koʻp qavatli binolardan Empayr steyt bilding (102 qavat, 1930—31), BMT shtabkvartirasi binosi (1947—52), Xalqaro savdo markazi (2 ta 110 qavatli minora, bal. 412 m; 1971—73; 2001 y. 11 sent. da terrorchilar tomonidan portlatilgan) va b. Yirik koʻpriklari: Jorj Vashington va Verratsano-Norrous. Muhim yodgorliklari: Ozodlik haykali, Vashington arki.<ref>[[OʻzME]]. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil</ref>
 
== Manbalar ==