Islandiya: Versiyalar orasidagi farq
Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
Shrikarsan (munozara | hissa) Removing Link GA template as it is now available in wikidata |
CoderSIBot (munozara | hissa) Qatorga koʻchirish toʻgʻrilandi |
||
Qator 17:
== Tarixi ==
I. hududiga taxm. 870 y.dan odamlar koʻchib kelib, kimsasiz orolni oʻzlashtira boshlaganlar. Ularning koʻpchiligi norveglar boʻlgan. Skandinaviyaning boshqa mamlakatlari, jumladan, Shvetsiyadan kelganlar ham bor edi. Ular mamlakatni Island — Muzlar mamlakati deb atadilar. 11-a. oxiriga kelib bu yerdagi q.x. xonadonlari 4,5 mingga yetdi. Yaylov chorvachiligi, dengiz ovi aholining asosiy mashgʻuloti edi. Dengiz sayyohligi rivojlanib, 10-a.ning 80-y.larida islandlar Grenlan-diyani kashf qildilar va taxm. 1000 y.da Shim. Amerikaga yetib bordilar. I.ga koʻchib kelgan kishilar tomonidan tuzilgan Xalq majlisi — alting 930 y.da oʻzining birinchi yigʻilishini oʻtkazdi. Orolning tashqi dunyodan ajralganligi, xoʻjalik turmushining oʻziga xos xususiyatlari tufayli bu yerdagi urugʻchilik munosabatlari uzoq vaqtgacha saklanib qoldi. 13-a.gacha si-yosiy hokimiyat xalqdan butunlay ajralmagan edi, oddiy erkin kishilar — bondlar asosiy ijtimoiy qatlam boʻlgan. I. tarixining shu davri adabiyotda "Xalq hokimiyati davri" deb yuri-tiladi. Oʻrta asrlarga kelib yakka q.x. xonadoni asosiy xoʻjalik va boshlangʻ-ich jamoat yacheykasiga aylandi. Ammo 1262—64 y.larda I.ning asilzodalari oʻrtasidagi ichki nizolardan foydalangan Norvegiya davlati uni oʻziga boʻy-sundirib oldi, 1380 y.dan esa u (Norvegiya ham) Daniya b-n uniya (ittifoq) da boʻlgan. 1397 y.dan Kalmar ittifoqi tarkibida. 1537 y.dan yana Daniya qara-mogʻida.
19-a. 2-yarmidan island millatining tashkil topishi natijasida mustaqillik uchun kurash kuchaydi. 1874—1903 y.lari I. baʼzi muxtor huquklarga ega boʻldi. 1-jahon urushi davrida I.ning Daniyaga qaramligi zaiflashdi. I.ning AQSH va Buyuk Britaniya b-n iqtisodiy hamda siyosiy munosabatlari kuchaydi. Ozodlik kurashi avj olgach, Daniya I.ni Daniya-I. uniyasi b-n cheklangan mustaqil davlat deb tan oldi (1918). I.ning doimiy betarafligi eʼlon qilindi. 1944 y. maydagi referendum natijasida I. xalqi Daniya b-n uniyani bekor qildi va shu yil 17 iyunda I. Respublika deb eʼlon qilindi.
Qator 64 ⟶ 60:
== Teatri ==
Skaldlar sheʼriyati va qad. xalq dostonlarida teatr sanʼati unsurlari boʻlgan. 1720 y.dan Skaulxoltdagi lotin maktabi dastlabki teatr tomoshalarini koʻrsata boshladi. Bu teatr 1799 y.da Reykyavikka koʻchdi va 19-a.ning 2-yarmigacha teatr madaniyatining markazi boʻldi. Dramaturg S. Pyetursson 18-a. 2-yarmi va 19-a. boshlaridagi island teatrining yirik arboblaridan edi. 19-a. 2-yarmidan havaskorlik teatr toʻgaraklari tuzilib, M. Yoxumsson va I. Eynarsson pyesalari sahnalashtirildi. 1897 y.da tashkil topgan Reykyavik teatr jamiyati professional teatr ga asos soldi. I. dramaturglarining pyesalari, shuningdek, V. Shekspir, F. Shiller asarlari sahnalashtirildi. 1950 y. milliy teatr tashkil etildi. J. Verdi operalari, I. Shtraus operettalari va F. Lou baletlari teatr sahnasidan oʻrin oldi. Reykyavik va b. shaharlarda bir necha yarim professional truppalar mavjud. I. Bore, L. Paulsson, X. Byornsson, K. Keld, X. Skulasson kabilar I. ning eng yaxshi rej. va aktyorlaridir. <ref>[[OʻzME]]. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil</ref>
<!-- Bot tomonidan qoʻshilgan matn oxiri -->
| |||