London: Versiyalar orasidagi farq
Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
k clean up, replaced: km2 → km² (4) using AWB |
CoderSIBot (munozara | hissa) Qatorga koʻchirish toʻgʻrilandi |
||
Qator 38:
[[Tasvir:London from above MLD 051002 001.jpg|thumb|260 px|London]]
'''London''', '''Katta London''' — [[Buyuk Britaniya]] poytaxti, mamlakatning muhim siyosiy, iqtisodiy va madaniy markazi. Temza daryosining quyi oqimida, Shim. dengizdan 64 km masofada, London havzasi deb ataluvchi tekislikning markaziy qismida joylashgan. Poytaxt atrofidagi shaharlar va Siti bilan maʼmuriy jihatdan alohida metropoliten grafligi qilib ajratilgan Katta L.ni tashkil etadi. Aholisi 7 mln. kishi (1999). Iqlimi qishi yumshoq, yozi unchalik issiq boʻlmagan dengiz iqlimi. Yanv.ning oʻrtacha t-rasi 5,3°, iyulniki 18,9°. Yillik oʻrtacha yogʻin 645 mm.
Rimliklar bosib olgunga qadar (mil. 40—60-y.lar) xoz. L. oʻrnida keltlar qishlogʻi boʻlgan. Rimliklar hukmronligi davrida L. dastlab harbiy lager, soʻng dare va dengiz porti boʻlgan. 4-a. oʻrtalaridan Rim Britaniyasining muhim siyosiy markazi. Anglo-sakslar istilosi davrida (5—6-a.lar) shahar vayron qilingan va tezda qayta tiklangan. 7-a. boshlaridan muhim savdo va siyosiy markazga aylangan. 11-a. oxiri12-a. boshlarida L. Angliyaning rasmiy poytaxtiga aylandi. 16-a.da kapitalistik munosabatlarning rivojlanishi bilan L.da yirik savdo kompaniyalari vujudga keldi; 1571 y.da London birjasi ochildi. Angliya savdosining 2/3 qismi oʻtadigan L. porti jahon ahamiyatiga ega boʻla boshladi. Sanoatning jadal rivojlanishi va Buyuk Brita-niyaning muhim sanoat, savdo va moliyaviy jihatdan qudratli davlatga aylanishi (18-a. oxirlari) L.ning du-nyodagi yirik dengiz porti, savdo va moliyaviy markaz sifatidagi ahamiyatini oshirdi. 1-jahon urushi va undan keyingi davrlarda L .da metallsozlik, mashinasozlik, jumladan, avtomobilsozlik, aviatsiya, elektrotexnika kabi yangi sanoat tarmoqlari rivojlandi. 2-jahon urushi davrida L. nemis-fashistlar aviatsiyasi tomonidan bombardimon qilingan. Oʻsha davrda harbiy sanoat, ayniqsa, aviatsiya, kimyo va b. sanoat tarmoqlari rivojlandi.
Qator 52 ⟶ 50:
L. yagona markazdan emas, balki mustaqil shaharchalar va aholi punktlarining sekin-asta qoʻshilib ketishidan tashkil topganligi bilan boshka yirik shaharlardan farq qiladi. Tari-xiy markazlari — Vestminster (siyosiy idoralar, Vestminster abbatligi, Bakingem va Sent-Jeyms saroylari, Yangi Vestminster sobori va b. joylashgan) va Siti (bank, birja, yirik monopoliya idoralari oʻrnashgan).
Qad. binolar orasida gotika uslubida qurilgan Sautuork sobori (13—15-a.lar), Xemptonkort saroyi (1515—36, 1689—94) diqqatga sazovor. Vestminsterdagi Uest-Endda mehmonxonalar, savdo koʻchalari, kollejlar, muzeylar, tomoshaxona-sayilgoxlar joylashgan. Klassitsizm, neoklassitsizm namunalari saqlangan. Zamonaviy uslubda koʻplab binolar qurilgan.
L.da 1908 y.da 4-Olimpiya oʻyinlari, 1948 y.da 14-Olimpiya oʻyinlari oʻtkazilgan.<ref>[[OʻzME]]. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil</ref>
| |||