Namibiya: Versiyalar orasidagi farq
Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
k clean up, replaced: km2 → km² using AWB |
CoderSIBot (munozara | hissa) Qatorga koʻchirish toʻgʻrilandi |
||
Qator 18:
== Tarixi ==
Qadim zamonlarda N. hududida ovchilik va yovvoyi daraxt mevalarini terish bilan shugʻullanuvchi bushmenlar, koʻchmanchi chorvachilik bilan shugʻullanuvchi gottentotlar hamda togʻlik damaralar yashagan. Taxm. 16-a.dan N. hududiga bantular (gerero, ambo, kavango, yeye, tsvana va b.) kirib kela boshladi. Gererolarning asosiy mashgʻuloti chorvachilik boʻlgan. 18-a. oxirlarida ularni dehqonchilik va chorvachilik bilan shugʻullanuvchi ambolar jan.ga surib yubordi. Namalar bilan togʻlik damaralar (gottentotlarning bir guruhi) esa mamlakat jan.da oʻrnashib oldi. 19-a. boshlarida Kap mustamlakasidan koʻchib kelgan orlamlar koʻpgina gerero qabilalarini oʻzlariga boʻysundirib oldi. Hoz. N. sohiliga dastlab 1484 y.da portugal dengizchilari kelib tushganlar, shundan soʻng bir necha asrgacha yevropaliklar bu yerlar bilan deyarli qiziqmaganlar. Faqat 1802 y.dan inglizlar Oranj daryosidan shim.roqda oʻzlarining dast-Vindxuk shahri koʻchalarida.labki missiyalarini tuzdilar. 1878 y.da Buyuk Britaniya Okaxanjada qalʼa qurib, Uolfish-Bey atrofini oʻz mulki deb eʼlon qildi. 1884 y.da Germaniya N. hududini Germaniya Jan.-Gʻarbiy Afrikasi (JGʻA) nomi bilan oʻzining protektoratiga aylantirdi. Mus-tamlakachilar oʻz hukmronligini oʻrnatishda afrikalik qabila boshliqlarining oʻzaro adovatidan foydalan-dilar. Gottentot, mbanderu va koua qabilalari mustamlakachilarga eng koʻp qarshilik koʻrsatdilar. 1 -jahon urushi davri (1914—18)da JGʻAni Janubiy Afrika Ittifoqi (JAI) bosib oldi. Urushdan keyin u Millatlar Ligasi ixtiyoridagi mandatlar tarkibiga ki-ritildi. 1920 y.da JGʻAni boshqarish mandati JAIga berildi. Shu vaqtdan JAIdagi irqiy tartiblar JGʻAga ham joriy boʻldi. 1925 y.da JGʻAda Qonun chiqaruvchi assambleya tuzilib, deputatlikka faqat oq tanlilar saylandi. 2-jahon urushi (1939—45)dan keyin barcha mandat hududlari BMTning xalqaro vasiyligi tarkibiga kiritilishiga qaramay, JAI (1961 y.dan - JAR) JGʻAni BMT vasiyligiga berishdan bosh tortib keldi. 1949 y.da esa bu hududni JARning viloyati deb eʼlon qildi. 1946 y.dan JGʻA masalasi BMTning turli organlarida muhokama qilinib, JARning JGʻAga nisbatan mustamlakachilik siyosati qoralandi.
1966 y.da Bosh Assambleya qabul qilgan rezolyusiyada JGʻA xalqining oʻz taqdirini oʻzi hal qilish va mustaqillikka boʻlgan huquqlari qayd qilin-di, JGʻAni boshqarish uchun JARga berilgan mandat bekor qilinib, bundan keyin bu hududni boshqarish BMTga yuklatildi. 1967 y.da JGʻAni boshqarish uchun BMTning maxsus Kengashi tuzildi va komissar tayinlandi (ammo 1990 y.gacha N.ni JAR boshqardi). 1968 y.da BMT Bosh Assambleyasi JGʻA xalq-ining istagini hisobga olib, JGʻA no-mini N. deb atash toʻgʻrisida qaror qabul qildi va BMTga aʼzo davlatlarni namibiyalik vatanparvarlarga yordam berishga daʼvat etdi.
| |||