Norin (viloyat): Versiyalar orasidagi farq

Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
IanraBot (munozara | hissa)
k clean up, replaced: km2 → km² using AWB
CoderSIBot (munozara | hissa)
Qatorga koʻchirish toʻgʻrilandi
Qator 28:
N.v. Ichki Tyanshanda joylashgan. Gʻarbdan sharqqa balandlasha boradi. Jan.-sharqida Kdqshaltov (eng baland joyi 5982 m), jan.-gʻarbda Fargʻona tizmasi (4692 m), shim.-gʻarbda Susa-mirtovning sharqiy qismi (4048 m), Jumgʻoltov tizmasi (3947 m), shim-sharqda TerskayOlatov tizmasining gʻarbiy qismi va Yetim tizmasi choʻzilgan. Viloyatning ichki qismini Jomatov (4718 m), Otboshi (4786), Norin-tov, Moʻldatov tizmalari va b. qisman yassi sirtlar egallagan. Yirik soyliklar va vodiylar: shim.da Qoʻchqor, Jum-gʻol, markazida Norin, Otboshi, jan.da Oqsoy, Chatirkoʻl, gʻarbida Toʻgʻuztoʻroʻ, ularning tubi 1000–1200 m dan 3800 m gacha balandlikda.
 
Iqdimi keskin kontinental. Qishi qattiq sovuq, yozi nisbatan salqin. Yanv.ningoʻrtachat-rasi—10,1° (Qoʻchqor-da) dan —27,7° gacha (Oqsoy vodiysida). Iyulniki 21° dan (Qazarman) 9° gacha (Oqsoy vodiysi). N.v.da havoning oʻrtacha sutkalik t-ra amplitudasi katta. Viloyat hududining koʻp qismida yillik yogʻin 200–300 mm. Ayrim vodiylarda qishda deyarli qor yogʻmaydi. Vegetatsiya davri 130 kun. Eng yirik muzliklar Qaqshaltov tizmasida.
Iqdimi keskin kontinental. Qishi qattiq sovuq, yozi nisbatan salqin. Yanv.
 
ningoʻrtachat-rasi—10,1° (Qoʻchqor-da) dan —27,7° gacha (Oqsoy vodiysida). Iyulniki 21° dan (Qazarman) 9° gacha (Oqsoy vodiysi). N.v.da havoning oʻrtacha sutkalik t-ra amplitudasi katta. Viloyat hududining koʻp qismida yillik yogʻin 200–300 mm. Ayrim vodiylarda qishda deyarli qor yogʻmaydi. Vegetatsiya davri 130 kun. Eng yirik muzliklar Qaqshaltov tizmasida.
 
Daryolari Norin (70%), Tarim (20%), Chuy havzalariga mansub. Norin daryosining muhim irmoqlari: oʻngda Kichik Norin, Koʻkoʻmeren; chapda Otboshi, Olabugʻa. Koʻpchilik daryolari muzlik-qor suvlaridan toʻyinadi. Daryolari gidroenergiya resurslariga boy. Norin daryosi irmoqlaridan, asosan, sugʻorishda foydalaniladi. Chuy daryosida Oʻrtatoʻqay suv ombori qurilgan. Yirik koʻllari: chuchuk suvli Soʻnkoʻl va oqmas shoʻr suvli Chatirkoʻl. Togʻ-dasht va chalachoʻl oʻsimliklari (togʻ vodiylarida shuvoq va boshokdilar) oʻsadi. Togʻ yon bagʻirlarining yuqori qismlari subalp va alp utloqlari bilan qoplangan. Baland togʻ tundrasi, sharqida sovuq baland togʻ choʻli mavjud. Naʼmatak, zirk, uchqat, vodiylarida terak va qoratol, togʻ yon bagʻirlarida tyanshan qoraqaragʻayi, archa oʻsadi. N.v.da arhar, togʻ echkisi, bars, suvsar, boʻri, tulki, kulrang su-gʻur yashaydi. Iqtisodiyotida q.x. asosiy oʻrinda. N.v. — chorvachilik r-ni. Res-publikadagi qoʻylarning 1/4 qismi, echki, qoramol, yilqi, qoʻtos boqiladi. N.v. hududida oltin, toshtuz, qurilish materiallari konlari bor. Q.x. xom ashyosini qayta ishlash (goʻsht k-tlari, moysir z-dlari, tegirmonlar), keng isteʼmol mollari va qurilish materiallari i.ch. korxonalari, mexanika z-di (Norinda), "Orgtexnika" pribor z-di ishlab turibdi. Avtomobil transporta rivojlangan. Asosiy yoʻllari: Ribachye—Norin—Toʻrugʻart, Norin— Qazarman. Kutubxonalar, teatr, Qir-gʻiziston Chorvachilik va veterinariya ilmiy tadqiqot in-tining chorvachilik boʻyicha Tyanshan tajriba st-yasi joylashgan.<ref>[[OʻzME]]. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil</ref>