Qora dengiz: Versiyalar orasidagi farq

Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
IanraBot (munozara | hissa)
k clean up, replaced: km2 → km² using AWB
CoderSIBot (munozara | hissa)
Qatorga koʻchirish toʻgʻrilandi
Qator 33:
Q.d. tubi geologik jihatdan bir xil emas. Shim.-gʻarbiy qismi materik sayozligidan iborat. Chuqur choʻkmalari Alp burmalanishi natijasida hosil boʻlgan. Sharqiy qirgʻoqlardagi materik yon bagʻirlarida yoriq va kanʼonlar uchraydi. Ayrim suv osti togʻlari 400 m balandlikkacha koʻtarilib turadi. Dengizning chuqur botiqlari hoz. ham choʻkmoqda.
 
Q.d.ning shim. qismi moʻʼtadil zonada joylashganligi uchun qishi iliq, yozi esa issiq, jan. qismi subtropik va oʻrta dengizboʻyi subtropik iqlim zonasida boʻlib, eng issiq va sovuq oylarning trasida farq kam. Qishda dengizning shim.gʻarbiy qismi quruqlikdan esadigan shamollar taʼsirida sovuqroq. Bu yerda yanv.ning oʻrtacha t-rasi —2.6°, —3". Yoz faslida dengiz Azor antitsikloni taʼsiri ostida boʻlgani sababli yilning boshqa fasllariga nisbatan quyoshli kunlar koʻp boʻladi. Iyulning oʻrtacha t-rasi dengizning deyarli barcha qismida bir xil, 25° gacha. Yillik yogʻin notekis taqsimlangan, dengizning jan.-gʻarbida eng koʻp — 2450 mm. Dengiz suv balansida bugʻlanishga nisbatan yoqqan yomgʻir va daryo suvlarining kirimi koʻproq, shu sababli suv sathi Oʻrta va Marmar dengizlari suvi sathiga nisbatan 9—12 sm balandroq. Bu esa Q.d.dan Marmar dengizi tomon suvning doimiy oqib turishini taʼminlaydi. Dengizda suv koʻtarilishi kam kuzatiladi. Shoʻrligi yuza qismida 18°/^^, qirgʻoqlari yaqinida 16°/0(|, 150–200 m chuqurlikda 22°/00gacha. Oʻrta dengizning shoʻr suv osti oqimlari Bosfor boʻgʻozi orqali Q.d.ga oʻtib turadi.
 
ning oʻrtacha t-rasi —2.6°, —3". Yoz faslida dengiz Azor antitsikloni taʼsiri ostida boʻlgani sababli yilning boshqa fasllariga nisbatan quyoshli kunlar koʻp boʻladi. Iyulning oʻrtacha t-rasi dengizning deyarli barcha qismida bir xil, 25° gacha. Yillik yogʻin notekis taqsimlangan, dengizning jan.-gʻarbida eng koʻp — 2450 mm. Dengiz suv balansida bugʻlanishga nisbatan yoqqan yomgʻir va daryo suvlarining kirimi koʻproq, shu sababli suv sathi Oʻrta va Marmar dengizlari suvi sathiga nisbatan 9—12 sm balandroq. Bu esa Q.d.dan Marmar dengizi tomon suvning doimiy oqib turishini taʼminlaydi. Dengizda suv koʻtarilishi kam kuzatiladi. Shoʻrligi yuza qismida 18°/^^, qirgʻoqlari yaqinida 16°/0(|, 150–200 m chuqurlikda 22°/00gacha. Oʻrta dengizning shoʻr suv osti oqimlari Bosfor boʻgʻozi orqali Q.d.ga oʻtib turadi.
 
Yozda dengizning yuza qatlamidagi suvining t-rasi 25", qirgʻoq yaqinidagi sayozliklarda 28° gacha. 150–200 m chuqurliklarda suvning t-rasi kam oʻzgaruvchan, 8—9°. Qishda suvning t-rasi 8-—9°, dengizning shim.-sharqiy va shim.-gʻarbiy qirgʻoqqa yaqin sayoz qismlari hatto muzlaydi.