Tallin: Versiyalar orasidagi farq

Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
IanraBot (munozara | hissa)
k clean up, replaced: km2 → km² using AWB
CoderSIBot (munozara | hissa)
Qatorga koʻchirish toʻgʻrilandi
Qator 1:
'''Tallin''' (sobiq Revel) — shahar, Estoniya poytaxti. Yirik industriya, ilmiy va madaniy markaz, transport yoʻllari tuguni, dengiz porti. Aeroport bor. Fin qoʻltigʻining jan. sohilida, Tallin buxtasi yonida joylashgan. Shaharning shim.sharqiy (Pirita) qismidan Pirita daryosi oqib oʻtadi. Iqlimi dengiz ikdimi. Fev.ning oʻrtacha trasi —5,8°, iyulniki 16,4°. Yillik yogin 600 mm gacha. Mayd. 145,9 km². Aholisi 404 ming kishi (2000). Shahar 4 maʼmuriy tumanga boʻlingan. Arxeologik maʼlumotlarga koʻra, shahar 10-a.da vujudga kelgan. Dastlab, Idrisiynint 1154 y. tuzilgan dunyo xaritasida Kolivan (xalq eposi qaqramoni — Kaleva) nomi bilan tilga olingan. 1219 y. daniyaliklar hozirgi T. oʻrnidagi estonlarga qarashli koʻhna shaharni bosib olib, unga Reval (Revel) deb nom berdilar. Biroq estonlar shaharning yangi nomini qabul qilmay, uni Tallin (Taani linna — Daniya shahri) deb atay boshladilar. T. savdohunarmandchilik markazi va dengiz porti sifatida tez rivojlandi. 1285 y. Ganza ittifoqiga kirdi, 13—14-a.larda Boltik, boʻyidagi eng yirik shaharlardan biriga aylandi. T.ni 1710 y.da Rossiya bosib olgan. 19-a. oxiri — 20 a . boshlarida T. yirik sanoat markazita aylangan. 1940 y. 6 avg .da T. Estoniya SSR tarkibiga kiritildi. Urush davri (1941— 45)da T. katta talafot koʻrdi. Urushdan keyin shahar butunlay qayta tiklandi. Sanoatining yetakchi tarmokdari: mashinasozlik (kemasozlik) va metallsozlik. Ayniqsa, elektronika, elektrotexnika, priborsozlik sanoatlari tez rivojlanmokda. Yirik korxonalari: "Volta" elektr motorlari zdi, elektronika, radiotexnika, kabel, nazoratoʻlchov priborlari zdlari. Mashinasozlik, ekskavator, kema taʼmirlash, kimyofarmatsevtika zdlari, kimyo, fanermebel, uysozlik, sellyulozaqogʻoz ktlari, konditer, mebel fkalari bor. Toʻqimachilik, trikotaj, tikuvchilik, koʻnpoyabzal korxonalari, elevator ishlab turibdi. Baliq, sut, goʻsht, mahsulotlari, konservalar, turli qurilish materiallari ishlab chikariladi. T.da Estoniyada ishlab chiqariladigan yalpi sanoat mahsulotining qariyb 2/5 qismi tayyorlanadi.
 
da vujudga kelgan. Dastlab, Idrisiynint 1154 y. tuzilgan dunyo xaritasida Kolivan (xalq eposi qaqramoni — Kaleva) nomi bilan tilga olingan. 1219 y. daniyaliklar hozirgi T. oʻrnidagi estonlarga qarashli koʻhna shaharni bosib olib, unga Reval (Revel) deb nom berdilar. Biroq estonlar shaharning yangi nomini qabul qilmay, uni Tallin (Taani linna — Daniya shahri) deb atay boshladilar. T. savdohunarmandchilik markazi va dengiz porti sifatida tez rivojlandi. 1285 y. Ganza ittifoqiga kirdi, 13—14-a.larda Boltik, boʻyidagi eng yirik shaharlardan biriga aylandi. T.ni 1710 y.da Rossiya bosib olgan. 19-a. oxiri — 20 a . boshlarida T. yirik sanoat markazita aylangan. 1940 y. 6 avg .da T. Estoniya SSR tarkibiga kiritildi. Urush davri (1941— 45)da T. katta talafot koʻrdi. Urushdan keyin shahar butunlay qayta tiklandi. Sanoatining yetakchi tarmokdari: mashinasozlik (kemasozlik) va metallsozlik. Ayniqsa, elektronika, elektrotexnika, priborsozlik sanoatlari tez rivojlanmokda. Yirik korxonalari: "Volta" elektr motorlari zdi, elektronika, radiotexnika, kabel, nazoratoʻlchov priborlari zdlari. Mashinasozlik, ekskavator, kema taʼmirlash, kimyofarmatsevtika zdlari, kimyo, fanermebel, uysozlik, sellyulozaqogʻoz ktlari, konditer, mebel fkalari bor. Toʻqimachilik, trikotaj, tikuvchilik, koʻnpoyabzal korxonalari, elevator ishlab turibdi. Baliq, sut, goʻsht, mahsulotlari, konservalar, turli qurilish materiallari ishlab chikariladi. T.da Estoniyada ishlab chiqariladigan yalpi sanoat mahsulotining qariyb 2/5 qismi tayyorlanadi.
 
Shahar tuzilishida markaziy oʻrin egallagan oʻrta asr qurilishi (Eski shahar) saqlangan. Eski shaharning oʻzi 2 qism: Toompea tepaligidagi qismi (13—14-a.larda qurilgan qasr bilan) va undan jan.sharqdagi Quyi shahardan iborat. Dom sobori (13—15-a.lar) va b. bor. Quyi shaharda 13—16-a.lar devor qoldiqlari, 17-a. yer osti qalʼalarining qismlari, oʻrta asrga xos tor koʻchalar va koʻplab meʼmorchilik xamda sanʼat yodgorliklari saqlanib qolgan.