Tilshunoslik: Versiyalar orasidagi farq
Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
Shrikarsan (munozara | hissa) Removing Link FA template as it is now available in wikidata |
CoderSIBot (munozara | hissa) Qatorga koʻchirish toʻgʻrilandi |
||
Qator 21:
Struktural oqimlar bilan bir katorda boshqacha yoʻnalishlar va qarashlar rivojlana boshladi: psixologik yoʻnalish (nemis olimlari X. Shteyntal va V. Vundt asarlari; rus olimi V. V. Potebilanya ham ushbu yoʻnalishga qoʻshiladi), neyrolingvistika va b. Materialistik dunyoqarashning keng yoyilishi bilan eksperimental fonetika va lingvistik geografiya xam rivojlana boshladi. Keyinchalik T.da yangi yoʻnalish va boʻlimlar: psixolingvistika, sotsiolingvistika, etnolingvistika, semiotik lingvistika, transformatsiyey lingvistika, matn lingvistikasi va b. paydo boʻladi. Hoz. xorijiy T.da materialistik nazariyalar bilan bir qatorda idealistik tamoyillarga asoslangan nazariyalar ham (mas., lisoniy nisbiylik nazariyasi yoki yangi gumboldtchilik) mavjud.
Oʻzbek T. tarixi Mahmud Koshgʻariy va Zamaxshariylarning izlanishlaridan boshlanib, uzok, tarixiy taraqqiyot yoʻlini bosib oʻtdi. 15-a.dan 20-a. 20-y.larigacha oʻzbek tilini oʻrganishning amaliy jihatlariga alohida eʼtibor berildi (q. [[Leksikografiya]], [[Lugʻat]]), koʻplab ikki tilli (oʻzbekchaforscha, oʻzbekchaturkcha, oʻzbekcharuscha va aksincha tartibda) lugʻatlar tuzildi — T.ning leksikologiya va leksikofafiya boʻlimlari rivojlandi. Oʻzbek tilini hoz. maʼnoda oʻrganish 20-a.ning 20-y.laridan boshlangan. Shoʻro davrida olib borilgan til siyosati, rus tilining jamiyatdagi mavqeini haddan ziyod oshirib koʻrsatish oqibatida tilni, til hodisalarini oʻrganish, tavsif va tadqiq etishda (ayniqsa, oʻzbek tili grammatikasini oʻrganishda) muayyan kamchilik va nuqsonlarga yoʻl qoʻyilgan boʻlsada, oʻzbek T. rivojlanib, maʼlum yutuklarga erishdi. Oʻzbek T. rivojiga Fitrat, K Ramazon, Otajon Hoshim, S. Ibrohimov, Olim Usmon, 3. Maʼrufov, Faxri Kamol, A. Gʻulomov, F. Abdullayev, Sh. Shoabduragʻmonov, Gʻ. Abdurahmonov, A. Rustamov, M. Asqarova, X. Doniyorov, Sh. Shukurov, Sh. Rahmatullayev, M. Mirtojiyev, E. Begmatov kabi olimlarimiz, rus tilshunoslaridan Ye. D. Polivanov, A. K. Borovkov, K. K. Yudaxin, A. N. Kononov, A. M. Shcherbak, V. V. Reshetov va b. katta xissa qoʻshdilar. Oʻzbekistonda T. muammolari Oʻzbekiston FA Alisher Navoiy nomidagi Tip va adabiyot institutoʻ, shuningdek, oliy oʻquv yurtlarining tilni oʻrgatish bilan bogʻliq kafedralari tomonidan oʻrganiladi, maxsus "Oʻzbek tili va adabiyoti" jurnali nashr etiladi. == Adabiyot ==▼
▲larigacha oʻzbek tilini oʻrganishning amaliy jihatlariga alohida eʼtibor berildi (q. [[Leksikografiya]], [[Lugʻat]]), koʻplab ikki tilli (oʻzbekchaforscha, oʻzbekchaturkcha, oʻzbekcharuscha va aksincha tartibda) lugʻatlar tuzildi — T.ning leksikologiya va leksikofafiya boʻlimlari rivojlandi. Oʻzbek tilini hoz. maʼnoda oʻrganish 20-a.ning 20-y.laridan boshlangan. Shoʻro davrida olib borilgan til siyosati, rus tilining jamiyatdagi mavqeini haddan ziyod oshirib koʻrsatish oqibatida tilni, til hodisalarini oʻrganish, tavsif va tadqiq etishda (ayniqsa, oʻzbek tili grammatikasini oʻrganishda) muayyan kamchilik va nuqsonlarga yoʻl qoʻyilgan boʻlsada, oʻzbek T. rivojlanib, maʼlum yutuklarga erishdi. Oʻzbek T. rivojiga Fitrat, K Ramazon, Otajon Hoshim, S. Ibrohimov, Olim Usmon, 3. Maʼrufov, Faxri Kamol, A. Gʻulomov, F. Abdullayev, Sh. Shoabduragʻmonov, Gʻ. Abdurahmonov, A. Rustamov, M. Asqarova, X. Doniyorov, Sh. Shukurov, Sh. Rahmatullayev, M. Mirtojiyev, E. Begmatov kabi olimlarimiz, rus tilshunoslaridan Ye. D. Polivanov, A. K. Borovkov, K. K. Yudaxin, A. N. Kononov, A. M. Shcherbak, V. V. Reshetov va b. katta xissa qoʻshdilar. Oʻzbekistonda T. muammolari Oʻzbekiston FA Alisher Navoiy nomidagi Tip va adabiyot institutoʻ, shuningdek, oliy oʻquv yurtlarining tilni oʻrgatish bilan bogʻliq kafedralari tomonidan oʻrganiladi, maxsus "Oʻzbek tili va adabiyoti" jurnali nashr etiladi. == Adabiyot ==
* Obsheye yazikoznaniye. Formoʻ sushestvovaniya, funksii, istoriya yazika, M., 1970; Obsheye yazikoznaniye. Vnutrennyaya struktura yazika, M., 1972; Obsheye yazikoznaniye. Metodi lingvisticheskix issledovaniy, M., 1973; Berezin F. M ., Istoriya lingvisticheskix ucheniy, 2izd., M., 1984; Reformatskiy A. A., Vvedeniye v yazikovedeniye, M., 1998; Nurmonov A., Oʻzbek tilshunosligi tarixi, T., 2002.
| |||