Boliviya: Versiyalar orasidagi farq
Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
k clean up, replaced: km2 → km² (2) using AWB |
Tahrir izohi yoʻq |
||
Qator 1:
{{
[[Fayl:Salar de Uyuni, Bolivia2.jpg|thumb|Uyuni]]
'''Boliviya''' (Bolivia), Boliviya Respublikasi (Republica de Bolivia) -Jan. Amerikaning markaziy qismida joylashgan davlat. Mayd. 1098581 km². Aholisi 7,5 mln. kishi (1996). Rasmiy
== Davlat tuzumi ==
Qator 9 ⟶ 7:
== Tabiati ==
B. ning gʻarbini And togʻlari va baland togʻli Puna platosi egallaydi. Punaning shim.gʻarbida lava platolari, jan.sharqida bal. 3800 m gacha boʻlgan togʻ havzalari bor; qoldiq koʻllar (Poopo) va
B. gʻarbida yiliga 150 mm gacha, sharqida 500–600 mm, And togʻlari yon bagʻrida 2000 mm gacha yogʻin yogʻadi. Punada iyulning oʻrtacha t-rasi 3—7°, yanv.niki 9—11°. Sharqiy tekisliklarda (shim. da) 4—5 oydan (jan.da) 9 oygacha qurgʻokchilik boʻladi. Iyulning oʻrtacha t-rasi 17—22°, yanv.niki 24—28°. Iiliga shim. da 1300–1600 mm, jan.da 800 mm gacha yogʻin tushadi. B.da tezoqar, kichik togʻ daryolari ham bor. Mamlakat shim.dagi daryolar tropik yomgʻirlar davrida toshadi va 120 ming km² gacha mayd.ni suv bosadi. B. gʻarbida chala choʻl oʻsimliklari, sharqida baland togʻ tropik dasht oʻsimliklari oʻsadi. And togʻlarining sharqiy yon bagʻrida tropik oʻrmonlar, sharqiy tekisliklarda asosan savanna oʻsimliklari oʻsadi; shim.da gileya, jan. da siyrak tropik oʻrmonlar ham uchraydi. Hayvonlardan maymun, zirhaor, tapir, kemiruvchilar, qushlar, sudraluvchilar, hasharotlar va b. bor. Milliy bogʻlari: IsiboroSekurs, Uanchaka,
== Aholisi ==
B. aholisining 2/3 qismi kechua va aymara nomli indeys
Siyosiy partiyalari va kasaba uyushmalari. Fuqarolar "Birdamlik" ittifoqi, partiya, 1989 y.da tashkil etilgan; Soʻl millatparvar inqilobiy partiya, 1964 y.da tuzilgan; Soʻl millatparvar inqilobiy harakat, 1979 y.da rasmiylashgan; B. Kommunistik partiyasi, 1950 y.da tuzilgan; Soʻl inqilobiy harakat, 1971 y.da asos solingan; Millatparvar demokratik harakat, 1979 y.da tuzilgan; Millatparvar inqilobiy harakat, 1942 y.da asos solingan; Sotsialistik partiya1, 1971 y.da asos solingan; Tupak Katari nomidagi ozodlik uchun inqilobiy harakat, 1978 y. tashkil etilgan; Xristiandemokratik partiya, 1954 y. asos solingan. B. ishchilar markazi kasaba uyushmasi, 1952 y.da tuzilgan.
== Xoʻjaligi ==
B. iqtisodiyotining asosini konchilik sanoati tashkil etadi. Q.
== Sanoati ==
B. qalay qazib olish va eksport qilishda dunyoda oldingi oʻrinlardan birida turadi. Surma, volfram, mis,
Qishloq
== Transporti ==
T.ylarninguz. — 3,9 ming km, avtomobil yoʻllari — 38,9 ming km (1996). Titikaka koʻlida kemalar qatnaydi. Daryo yoʻllari — salkam 20 ming km. Neft quvurlari koʻp. Togʻli hududlarda otulovning ahamiyati katta. Mamlakatning 30 shaharida aeroport bor. Asosiy aeroporti — LaPas.
Tashqi savdo uchun B. Molyendo (Peru) va Antofagasta (Chili) portlaridan foydalanadi. Chetga asosan konchilikruda sanoati mahsulotlari, neft, tabiiy gaz,
Tibbiy
Maorifi, ilmiy va madaniymaʼrifiy muassasalari. B.da 15 dan yuTSori yoshdagi aholining 50% savodsiz. Mamlakatda 7 yoshdan 14 yoshgacha boʻlgan bolalarning umumiy majburiy taʼlimi haqida qonun qabul qilingan. Yoshlar umumiy oʻrta,
== Matbuoti, radioeshittirishi, telekoʻrsatuvi ==
Yirik ommaviy kundalik gaz.lari: "Diario" ("Gazeta", 1904 y.dan), "Deber" ("Burch", 1953 y.dan), "Oy ("Bugun", 1968 y.dan), "Ultima ora" ("Soʻnggi soat", 1929 y.dan), "Rason" ("Idrok", 1990 y.dan).
Adabiyoti asosan ispan tilida. B.da qad. indeys madaniyati namunalaridan "Olyantay" nomli boliviyaperu dramasi saqlangan. Mustamlaka davri (16—18-a.lar) adabiyotida F. Guaman Pom, A. de Kalanchaning
== Meʼmorligi va tasviriy sanʼati ==
5— 8-a. larda B. togʻli joylari meʼmorligida tiauanako madaniyati gullab yashnadi (katta
== Musiqasi ==
B.da indeyslar musiqasi — beguala, vidala, uanka kabi lirik qoʻshiqlar, uayno, uaynito, nombo kabi cholgʻu asboblari, qamish nay, doʻmbirani eslatuvchi putunka keng tarqalgan. Ispaniyadan oʻtgan olti torli gitara boliviyaliklarning sevimli sozi hisoblanadi. 19-a.
== Teatri ==
16—17-a.larda missionerlar Potosidagi bayram va sayillarda teatrlashtirilgan tomoshalarni tashkil etishgan. 1617—19 y.larda LaPasda ikkita teatr ochildi. Bayram kunlaridagi karnavallar milliy madaniyatning oʻziga
== Kinosi ==
1943 y.da tashkil etilgan B. kino in-ti asosan hujjatli filmlar tayyorlaydi; yiliga bir nechagina badiiy film chiqaradi. Mashhur filmlari: "Ukamau", "Kondor qoni" (rej. X.
1996 y.da OʻzR bilan B. oʻrtasida savdoiqtisodiy munosabatlardagi tovar aylanmasi 4,84 mln. AQSH dollarini tashkil qildi, mamlakatimizga
'''Boliviya''' (Boliviya Respublikasi, [[ispan tili|ispancha]] ''Republica de Bolivia'', [[kecua tili|kechua]] ''Bulibiya'', [[aymara tili|aymara]] ''Wuliwya'')
Boliviya shimol-shimoli-sharqdan [[Braziliya]], janubi-sarqdan [[Paragvay]], janubdan [[Argentina]], janubi-gʻarb va gʻarbdan esa [[Chili]] va [[Peru]] bilan chegaradosh.
{{Janubiy Amerika mamlakatlari}}▼
== Manbalar ==
{{manbalar}}
▲{{Janubiy Amerika mamlakatlari}}
{{OʻzME}}
{{geo-stub}}▼
[[Turkum:Amerika]]
[[Turkum:Davlatlar]]
[[Turkum:BMT aʼzolari]]
▲{{geo-stub}}
|