Ismlar imlosi: Versiyalar orasidagi farq

Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
Tahrir izohi yoʻq
Tahrir izohi yoʻq
Qator 18:
| Lib =
}}
 
'''Исмлар имлоси''' — атоқли Ўшлик [[ўзбек]] [[Yozuvchi|yozuvchisi]] [[Rahmonberdi Madazimov]] tomonidan yozilgan asar. Ushbu asarda ўзбек халқининг исмлари ҳақида маълумотлар берилган.
 
== Мазмуни ==
Padari buzrukvorim Mirza Rahmonberdi Muhammadazim oʻgʻli bosma kitobidan koʻchirma: Nom risala yangi ijod Mirza Rahmonberdi Oʻshni tasnif qilgan asari moʻmin va moʻminalar uchun yaʼni oʻgʻil-qizlar 1332-1333 xijriy, 1914 milodiy yili tanlangan, ishlangan. 1915 yili Turkiston general-gubernatori devoni qoshidagi Toshkent shahar nashriyotida nashr etilgan. Mirza Rahmonberdi hoji Muhammadaʼzim Aʼlamzoda ibni Hojiboy “ISMLAR IMLOSI” asaridan parcha Eski arab alifbosidan yangi oʻzbek alifbosiga 24 yanvar 1954 yilda (1373 yil xijriy juma-yakshanba dam olish kunlari) koʻchirdi Oʻrinboy Shergʻozievich Rahmonov.
Падари бузрукворим Мирза Раҳмонберди Муҳаммадазим ўғли босма китобидан кўчирма:
 
Ном рисала янги ижод Мирза Раҳмонберди Ўшни тасниф қилган асари мўмин ва мўминалар учун яъни ўғил-қизлар 1332-1333 хижрий, 1914 милодий йили танланган, ишланган. 1915 йили Туркистон генерал-губернатори девони қошидаги Тошкент шаҳар нашриётида нашр этилган.
'''RAHMONBERDI hoji MADAZIMOV'''
Мирза Раҳмонберди ҳожи Муҳаммадаъзим Аъламзода ибни Ҳожибой “ИСМЛАР ИМЛОСИ” асаридан парча
 
Эски араб алифбосидан янги ўзбек алифбосига 24 январ 1954 йилда (1373 йил хижрий жума-якшанба дам олиш кунлари) кўчирди Ўринбой Шерғозиевич Раҳмонов.
'''“ISMLAR IMLOSI”'''
 
'''MUQQADDIMA''' (ilova, izoh, qoʻshimcha soʻz boshi)
 
Bismillaxir roxmanir roxiym!
 
Ushbu risola (kitob)ni tasnif qilmoq (yozmoq)din birinchi maqsadi shul kim biz Turkiston (Markaziy Osiyo)lik musulmon (oʻzbek)lardan aksarimiz farzandlarimizga ism qoʻymoqda ulamo va fuzalolarga va ushbu azizlarga oʻxshagan zotlarga kitobga muvofiq qoidadagi ismlarni kamdan-kam qoʻydiramiz. Oʻzlarimizga yodimizga kelgan ismlarni qoʻyar ekanmiz, farzandlarimizni xunuk ismda qolmogʻiga sabab boʻlamiz. Misol, oʻgʻil boʻlsa Oʻroqboy-Ottoʻqoʻr. Qiz boʻlsa Beram, Burma va shunga oʻxshash vaqtincha omonat qoʻyilgan ismlarni vaqtida oʻzgartirolmay beparvolik bilan, kamolga etsa ham shul nomunosib ism bilan qolib ota-onalaridan norizo boʻlsalar kerak. Hammaga maʼlumdirkim, ota-onani farzandi uchun qiladigan ishlarini biri ushbu ism qoʻymoqda andisha va mulohaza qilmoqdir. Bizni ushbu risolada ham baʼzi qoidaga zid ismlardan oz-moz bordir. Ammo ular juda ham nomunosib emasdir. Shul ismlarni xolislagan (tanlagan)dirmiz. Noboblarni yozmadik, binobarin, ushbu risolani ijod qildik to kim ushbugʻa qarab har kim xoxlagan ismini qoʻymoqqa oson boʻlishi uchun. Va ham aksar darkor boʻlgan vaqtda baʼzi odamlarni ismini kishi hayolidan faromish (chiqarib) qoladir. Oʻshandoq vaqtda, ushbu risolani baxr olib faslidan boshlab to oxirgi fasligacha qaysi faslda boʻlsa qarab topmoqqa rahbardir. Chunki baʼayni (baʼzi) odamlar ismi yodidan koʻtarilgan kishining nomini bosh harfi yodidan chiqmaydir. Shundoq odamlarga koʻproq zarurdir. Maʼlumlari ulgʻaykim ushbu risola ichidagi nomlar, xususan biz Turkiston (Markaziy Osiyo)lik musulmonlar (oʻzbeklar) orasida koʻproq ataladirgan ismlardir. Gʻayri (chet) mamlakatlardagi musulmon (oʻzbek) qardoshlarimiz oʻz qoidalariga qarab bulardin boʻlak ham nomlar qoʻyurlar. Bul kamina faqir alxaqir saropo tasipini oftobdin zarra va daryodin qatra topgan fikr qasronim va justjoʻy ojiza namni etgan joyi alxol ushbu minvolgʻacha kamina oʻqib koʻrguchi zotlardan umid shulkim daf ato ijtihodimizga shikast bermasalar ekan, inson xatosiz boʻlmagay. Balkim sahu-sarvu xatolari boʻlsa, bizni ogox qilib, bilmaganimizni bildirib, buzilgan joylari boʻlsa islox (tuzatib) qilib oʻtmoqlarini riji etamiz!!! Ushbu birinchi marotibadagi risolamizda baʼzi ismlar mastur boʻlmay notamomdir. Binobarin, har bir harf faslini etagidan oxiridan oz-ozdan boʻsh joy qoldirdik, to kim har kimni oʻz hayoliga kelib mundin koʻrinmagan nomlardan boʻlsa, marhamat aylab yozib qoʻymoqlari uchun, inshoollo biz oʻzimiz ham just-joʻ aylab kitoblardan koʻrib, mundin qolgan nomlarni keyincha chiqadirgan risolaga qoʻshsak kerak. Ushbu risolani avvalida mozkurlarni (oʻgʻillarni) va oxirida munisalar (qizlarni) ismi bayon qilinur. Hammasi avjad (alifbe, harf, kofiya oʻziga mos) tartib bilan. Ammo maxsus boʻlgan nomlardan ham zikr boʻlindi. Agarchandiki darkor boʻlmasa ham qadimlardin yodgori uchun bul toʻgʻrida munislarni xaqir koʻrmasdan orzu-iltimoslarini ham darcha iltifotga olib muallimlardin (otincha, oʻqituvchi xotin-qizlardin degan gap) musavda olib va ham jon roʻyxatdan koʻtarib ushbuni oxiriga tirkadik, aybga buyurmagaylar. Chunkim barcha insonni tuqqan onasi xotin kishi boʻlgandan soʻng, 2-jidadil shul kim oʻgʻil ham farzand, qiz ham farzand. Qiz bolalar ismlarini ham aksar erkaklar qoʻyadirlar.
 
=== '''Oʻgʻil bolalarning ismlari''' ===
 
A.O
 
Ollo rizo - Ollo panx - Olloberdi Ollo quli - Ollo shukur - Ollo yor Ollo murod. Asadullo. Asadulla Otoullo - Iltifotullo - Itoʼatullo - Ixsonullo - Ahilli Ibrohim - Ismoil - Isroil Abzoil - Elmurod
 
Izoh tushuncha: bizda O.A. harflariga I.E. harflarini aralashib ketishini sababi, masalan: O.A. harfdagi ismlarda Olloyor, Ibrohim, Elmurod, Eshnazarlarni aralashib ketishini sababi, arabchada “alif” degan harf Ollo rizo, Ibrohim, Elmurod soʻzlarida hammasida qoʻllaniladi. Arabchada bitta harf uchta-toʻrtta harfni xizmatini bajaradi.
Akbar ali - Asqar ali - Er ali - Ali - Ahmad ali. (ali, bek, boy, jon, Gʻulom) qoʻshimchalar bilan ham ishlatilishi mumkin. Masalan: Ahmadali - Ahmadbek - Ahmadboy - Ahmadjon, Ahmad Gʻulom. Ernazar - Eshnazar - Eshmurod - Ermuhammad - Muhammad - Muh. Oqyoʻl - Oqcha - Oqpoʻta - boʻta - Erboʻta - Eshboʻta. Ahmadbobo - Eshonbobo - Ulugʻbobo. Egamberdi - Egamquli - Egamjon. (Ibtido, Iltijo. Oro, Aʼlo, ulyo - Agʻniyo).
 
A.a
Abobakir, Abomuslim Abulqosim, Abulfattox, Abulgʻozi, Abulfayzi, Abulboqi, Abulsoqi, Abulxayri, Abuljaffar, Abulharira, Abutolib, Abulayyub. Isxoq, Afoq, Ishtiyoq, Uzoq, Inomiddin, Isomiddin, Anvardin, Anvariddin, Akmaliddin, Ashrafiddin, Abzoliddin, Asiriddin, Anisiddin, Unsiniddiq, Ilhom, Inʼom, Islom, Akram, Adham, Ahtam, Oʻktam, Ibnitolib, Ibniyamin, Amin, Imin, Oʻrun, Oʻrmon, Arslon, Istixson, Oyxon, Oytoʻla, Oʻlja, Odina, Erka, Ofarin, Ehson, Oxun, Obil, Asil, Anoqul, Ozodbaxt, Idris, Anis, Avas, Ilyos, Olmos, Oʻlmas, Ergash, Oldosh, Ortiq, Axror, Iftixor, Iftor, Asfandiyor, Anor, Iskandar, Axtar, Afsar, Oʻsar, Avjir, Oʻjar, Avsar, Axi, Avji.
 
Izoh: Ibni degani oʻgʻli degani. Masalan: Oʻrinboy Ibni Rahmonberdi (Oʻrinboy Rahmonberdi oʻgʻli).
Imon, Salom, Imomnazar, Eshonxon. Yoki - berdi qoʻshimchasi bilan, Imomberdi. Ostona, Aʼzam, Asron, Ixson, Ison, Akram, Orzu. Ota - Otaboy - xon - bek - nazar - mirza - qul. Sayid - Keldi.
 
B
Bobo, Burxoniddin, Baxoviddin, Siroliddin, Sirojiddin, Badriddin, Badinddin, Boqir, Bahodir. Yoki Botir, Boqiyor, Boqi Muhammad, Bilol, Boʻston, Boʻron, Bahrom, Baltu, Babajon, Babachol, Brot, Trot, Baxti, Baruz, Bexbud, Baxlul, Banir, Basar, Bashar, Boʻrz, Badal, Bahman, Boshtali, Boʻri. - berdi, Ali, Bek, Muhammad Bek, San, Poʻlod, Foʻlod, Murod, Boʻta, Nazarquli.
 
T
Tanho, Turdi, (-qul, boy), masalan: Turdiqul, Turdiboy Turgʻun, Toʻxta, Toʻxtasin! Toʻxtosh, Toʻra, Toʻqa, Tilaboldi, Toʻlandi, Topiboldi, Toʻychi, Toʻqa, Tovfiq, Temirqul, Tarif, Tesha, Talqon, Tarob, Toji, Muhammad, Tojiddin, Tojiboy. Tursunmuhammad, Tursunqul, Tursunboy, Toshmuhammad, Toshmurod, Toshfoʻlod, Toshtemir, Toshboy, Turdiali, Turq.
 
J
Jaloliddin, Jamoliddin, Jahongir, Jahonboy, Jabborali, Jabborquli, Jiyanbek, Janibek, Jalilboy, Jamilboy, Jahfar, Javhar, Joʻra, Jontoʻra, Juma, Jamshid, Juvonmard, Javlon, Jalil, Joʻlon, Jovli, Joʻli.
 
H
Hamidullo, Habibullo, Halimullo, Haliliddin, Habibiddin, Halimiddin, Hsamiddin, Haqnazar, Haqquli, Hasan-Husayin, Homidjon, Hobil, Hosil, Hoji, Honim, Hoʻkim, Hakim, Hafiz, Haydarali, Hodjat, Hojatmurod, Hayit, (-qul, -jon, -boy qoʻshimchalarini qoʻllasa boʻladi).
 
X
Xayrullo, Xayriddin, Xudoberdi, Xudoyquli, Xudoyor, Xidoyat, Xoliqberdi (-jon, -nazar, -quli, -berdi qoʻshimchalarini qoʻllasa boʻladi). Masalan: Xaliljon, Xalilnazar, Xalilberdi. Xolmurod, Xoldor, Xolmirza, Xaydar. Xushraftor, Xushkaftar, Xushnazar, Xushxol, Xushvaqt, Xoʻkandboy, Xoʻjash, Xoʻjoq, Hisrav. Xolmuhammad, Xolnazar, Xolboy, Xolboʻta, Xolbobo, Xoʻjaxon, Xojabek, Xojanazar, Xoʻjaqul, Xoʻjakeldi, Xonxoja, Xonbobo, Xonboʻta, Xonkeldi, Xonsuydi.
 
Ch
Chilton, Chahqon, Chamandar, Choʻyandi.
 
D
Dono, Doro, Dovud, Dolim, Doʻstmuhammad, Damin, Dadajon, Dodxojon, Dildorbek, Davronbek, Davlatbek, Darvishbek, Devonbegi, Devona, Dadojon, Dexqonbek, Donishbek, Dilshod, Dilmurod, Doniyor.
 
Z
Zikiryo, Zako, Zakot, Zilkafil, Zulfiqor, Zokir, Zulkun, Zulfat, Zulqarnin, Zabida, Ziyodxon, Zaynullo, Zayniddin, Zaynobiddin, Zoxid, Zamon, Zaki, Zirak, Zoʻbira, Zvor, Zavra, Zuxr.
 
R
Rahmonberdi (-ali, quli, jon) Rahimberdi, Rizo, Razzoq, Rofeʼ, Rauf, Raxmatullo, Rashidxon, Rasuljon, Ramazon, Rohat, Rifat, Roʻzi, Rustam, Rajab, Rafiq, Ravshan.
 
S
Saʼdullo, Sadiddin, Sadriddin, Sayfullo, Sayfiddin, Sirojiddin, Sulaymon, Sulton, Subxonquli, Soqi. Soli, Sanjar, Samandar, Soxi, Saodat, Sayid, Safar, Suyar, Salom, Salim, Satim, Sitam, Stat, Sarafraz, Sarimsoq, Surma.
 
Sh
Shaʼid, Shahobiddin, Sharobiddin, Shujoiddin, Shamshiddin, Shafoʼat, Shokir, Shukur, Shakar, Shafix, Sharif, Shavkat, Shodmon, Shirin, Sher -ali, -gʻozi. Shohmardon, Shoxjahon.
 
r-x- Mirzod, Murod, Shomurod, Shoxzoda, Shorahim, Shoburxon.
S
Safo, Sanʼatulla, Sadrulla, Sadiriddin, Soxobid, Silojiddin, Solih, Sobir, Sabur, Sodiq, Siddiq, Soxib, Sodir, Sayfur, Sanobar, Safur, Sayfulmalik, Sufat, Soʻfi.
 
Izoh: Biz “S” harfini yozib bitganmiz. Eski arab alifbosida “S” harfi ikki xil boʻlib va ikki xil talaffuz etiladi, “Z” harfi va “T” harflari boʻlsa uch xil boʻlib uch xil talaffuz etilur. Bizda esa birgina “Z” aytilur. Tilni burro qilib aytilur boshqalarida.
Z
Zayoʼiddin, Zarif, Zaxok, Zuhriddin, Zahriddin, Zafar.
 
T
Tillo, Talʼat, Toxir, Tolib.
 
Izoh: Arabchada koʻp harflar ikki-uch, xatto toʻrt xil harflar bilan yozilib, uch-toʻrt xil talaffuz etiladi. Lekin ikki-uch, toʻrt xil hammasi oʻziga xos. Bizda esa harf yoʻqki alohida yozgani. “A” harfi tagʻin keldi oʻz navbatida.
A
Abdullo, Ibodullo, Ibaydullo, Izzatullo, Ataullo, Abdulrahmon, Abdulhamid, Abdulrahim, Abdulhalim, Abdulkarim, Abdulhalin, Abdulsattor, Abdulazim, Abdulolim, Abdulqaxxor, Abdulsattor, Abduljabbor, Abdulrazzoq, Abdulroziq, Abdulqodir, Abdulsobir, Abdulgʻofur, Abdulgʻafur, Abdulshukur, Abduljalol, Abduljalil, Abdulxalil, Abduljamil, Abdulrasul, Abdulsalom, Abdulrayim, Abdulnabi, Abdulgʻani, Abdulboqi, Abdulhomid, Abdulmajid, Abdulaxad, Abdulsamad, Abdulvohid, Abdulvali, Abdulvahob, Abdulmatlab, Abdulmutalib, Abdulaziz, Abdulmalik, Abdultayuf, Abdulmannon, Abdulmannof, Abdulrauf, Abdulxaq. Ilojiddin, Ayniddin, Imomiddin, Abiddin, Obiddin, Obid, Oqil, Odil, Orif, Avaz, Arab, Ali, Umrzoq, Umar, Umarjon, Umarbek, Umarshox, Abbos, Ayindosh, Abdulqamar, Aynilqamar, Qamarizamon, Aysh.
 
-qul, -muhammad, -jon, -boy, -ali qoʻshimchalar bilan ishlatilsa boʻlur. Oʻmarali, Ismonali, Ashurali.
Izoh: “A” harfi “I”, “O”, “Oʻ” va boshqalar ham boʻlib qoldi. Masalan: Ibodullo.
Gʻoyibullo, Gʻayibullo, Gʻoyibnazar, Gʻolib, Gʻofur, Gʻafur, Gʻozi, Gʻani, Gʻarib, Gʻazanfar, Gʻiyosiddin, Gʻavsiddin, Gʻulomiddin, Gʻulommuhammad, Gʻulomshox, Gʻulomnabi.
 
F
Fatxullo, Fazrullo, Fayzullo, Fayziddin, Fasliddin, Fatxiddin, Faxriddin, Faqriddin, Fasixiddin, Faliliddirin, Foroliddin, Farmon, Farzin, Farzoyin, Faridon, Fayzulrahmon, Fursad, Farosat, Fayyoz, Fattoxberdi, Forfi, Fayarali, Fayarmuhammad, Forimashkur, Frimushkur, Frimqul, Fotix, Fozil, Farrax, Foʻlod.
 
P
Purot, Porsa, Podshoxoja, Paxlavon, Parosat.
 
Q
Qudratillo, Qanoatullo, Qaxxorjon, Qamarrizamon, Qoflon, Qurbon, Qahramon, Qozixon, Qutbiddin, Qomoliddin, Qitmiriddin, Qambar, Qalandar, Qayum, Qosim, Qobil, Qochti, Qoʻzi, Qumri, Qunduz, Qoʻchibek, Qoʻychi, Qaroyoy, Qozoqboy, Qirgʻizboy, Qipchoq, Qutliq, Qodir (-berdi, -ali, -quli, -qul, -muhammad, -temir qoʻshimchalarini ishlatsa boʻladi).
 
K
Kamoliddin, Karomiddin, Komil, Kozim, Karomat, Kazomat, Kottaxoja, Kenja, Kimsan, Kiyomors, Kabir, Kibir, Kikavs, Kihisrov, Kiqabod, Kabu, Koʻmak, Kalib (-berdi, jon)
 
L
Lutfullo, Lutfiddin, Latif, Luqmon, Layli, Laʼli, Loʻli, Lobar, Lola.
 
M
Mullo, Muxabilla, Mexabillo, Muxtoriddin, Masxabiddin, Maxiliddin, Majiliddin, Miniromiddin, Maniromiddin, Mazhariddin, Matlabiddin, Maslaxiddin, Masud, Masjud, Maxbub, Matlub, Magʻlub, Mashrab, Maʼshuq, Moʻsi, Mustafi, Murtazi, Mustafo, Murtazo, Maxtum, Maxzum, Maxkam, Muqim, Mahammadazim, Mahammadjon, Mehmon, Marjon, Mavlonboy, Majnun, Moʻminjon, Muxsin, Malla, Meli, Moyit, Mirot, Miros, Maʼmur, Minavvar, Muzaffar, Muxlis, Maqbal, Masar, Mubora, Matex, Mirza, Qand, Mirzod, Mansur, Mayram (-ali).
 
-Mir qoʻshib aytiladiganlar, masalan: Mirabdulla, Mirjamol, Miribaydulla, Mirjalol, Mirkamol, Mirakbar, Mirakrom, Mirahmad, Mirashraf, Mirfozil, Mirnematullo, Mirxaydar, Mirkomil, Mirhomid, Mirmahmud, Mirbobo.
'''РАҲМОНБЕРДИ ҳожи МАДАЗИМОВ'''
-Mirzo soʻziga qoʻshib ham koʻp ismlar aytiladi.
N
Nurullo, Nazirullo, Nasiriddin, Naziriddin, Nematullo, Najimiddin, Noʻkariddin, Normahammad, Norali, Norbobo, Norqoʻzi, Norvali, Norbadal, Norcha, Nortoji, Norboy, Nosir, Nodir, Norxoliq, Norun, Norvon, Nurmuhammad, Nurqoʻzi, Nurvali, Nurcha, Nurvoli, Nuriddin, Noʻmon, Nishon, Nabi, Nasim, Nazar, Nabira, Nozim, Niyoz, Nuruz, Nurvaz, Nushron, Nushiravon, Nasimiy.
 
V
'''“ИСМЛАР ИМЛОСИ”'''
Vosil, Vors, Vomiq, Vofiq, Voxidjon, Vijyatiddin, Vali, Vazir, Viloyat.
 
H
'''МУҚҚАДДИМА''' (илова, изоҳ, қўшимча сўз боши)
Hamrox, Hamza, Hoshim, Hashom, Hushom, Hodi, Horun, Horvon, Homun, Hofiz, Hafiz, Hurmahammad, Hushnud, Hushnaq, Hushmand, Hushyor.
Бисмиллахир рохманир рохийм!
Ушбу рисола (китоб)ни тасниф қилмоқ (ёзмоқ)дин биринчи мақсади шул ким биз Туркистон (Марказий Осиё)лик мусулмон (ўзбек)лардан аксаримиз фарзандларимизга исм қўймоқда уламо ва фузалоларга ва ушбу азизларга ўхшаган зотларга китобга мувофиқ қоидадаги исмларни камдан-кам қўйдирамиз. Ўзларимизга ёдимизга келган исмларни қўяр эканмиз, фарзандларимизни хунук исмда қолмоғига сабаб бўламиз. Мисол, ўғил бўлса Ўроқбой-Оттўқўр. Қиз бўлса Берам, Бурма ва шунга ўхшаш вақтинча омонат қўйилган исмларни вақтида ўзгартиролмай бепарволик билан, камолга етса ҳам шул номуносиб исм билан қолиб ота-оналаридан норизо бўлсалар керак. Ҳаммага маълумдирким, ота-онани фарзанди учун қиладиган ишларини бири ушбу исм қўймоқда андиша ва мулоҳаза қилмоқдир. Бизни ушбу рисолада ҳам баъзи қоидага зид исмлардан оз-моз бордир. Аммо улар жуда ҳам номуносиб эмасдир. Шул исмларни холислаган (танлаган)дирмиз. Нобобларни ёзмадик, бинобарин, ушбу рисолани ижод қилдик то ким ушбуға қараб ҳар ким хохлаган исмини қўймоққа осон бўлиши учун. Ва ҳам аксар даркор бўлган вақтда баъзи одамларни исмини киши ҳаёлидан фаромиш (чиқариб) қоладир. Ўшандоқ вақтда, ушбу рисолани бахр олиб фаслидан бошлаб то охирги фаслигача қайси фаслда бўлса қараб топмоққа раҳбардир. Чунки баъайни (баъзи) одамлар исми ёдидан кўтарилган кишининг номини бош ҳарфи ёдидан чиқмайдир. Шундоқ одамларга кўпроқ зарурдир. Маълумлари улғайким ушбу рисола ичидаги номлар, хусусан биз Туркистон (Марказий Осиё)лик мусулмонлар (ўзбеклар) орасида кўпроқ аталадирган исмлардир. Ғайри (чет) мамлакатлардаги мусулмон (ўзбек) қардошларимиз ўз қоидаларига қараб булардин бўлак ҳам номлар қўюрлар. Бул камина фақир алхақир саропо тасипини офтобдин зарра ва дарёдин қатра топган фикр қасроним ва жустжўй ожиза намни етган жойи алхол ушбу минволғача камина ўқиб кўргучи зотлардан умид шулким даф ато ижтиҳодимизга шикаст бермасалар экан, инсон хатосиз бўлмагай. Балким саҳу-сарву хатолари бўлса, бизни огох қилиб, билмаганимизни билдириб, бузилган жойлари бўлса ислох (тузатиб) қилиб ўтмоқларини рижи этамиз!!! Ушбу биринчи маротибадаги рисоламизда баъзи исмлар мастур бўлмай нотамомдир. Бинобарин, ҳар бир ҳарф фаслини этагидан охиридан оз-оздан бўш жой қолдирдик, то ким ҳар кимни ўз ҳаёлига келиб мундин кўринмаган номлардан бўлса, марҳамат айлаб ёзиб қўймоқлари учун, иншоолло биз ўзимиз ҳам жуст-жў айлаб китоблардан кўриб, мундин қолган номларни кейинча чиқадирган рисолага қўшсак керак. Ушбу рисолани аввалида мозкурларни (ўғилларни) ва охирида мунисалар (қизларни) исми баён қилинур. Ҳаммаси авжад (алифбе, ҳарф, кофия ўзига мос) тартиб билан. Аммо махсус бўлган номлардан ҳам зикр бўлинди. Агарчандики даркор бўлмаса ҳам қадимлардин ёдгори учун бул тўғрида мунисларни хақир кўрмасдан орзу-илтимосларини ҳам дарча илтифотга олиб муаллимлардин (отинча, ўқитувчи хотин-қизлардин деган гап) мусавда олиб ва ҳам жон рўйхатдан кўтариб ушбуни охирига тиркадик, айбга буюрмагайлар. Чунким барча инсонни туққан онаси хотин киши бўлгандан сўнг, 2-жидадил шул ким ўғил ҳам фарзанд, қиз ҳам фарзанд. Қиз болалар исмларини ҳам аксар эркаклар қўядирлар.
 
Izoh: “H”, “X” harflari ikki xil talaffuz etiladi, ruschada bir xil.
=== '''Ўғил болаларнинг исмлари''' ===
Ya, Yo, Y, Yu
* А.О
Yaxyo, Yahudo, Yormahammad, Yorboy, Yusuf, Yunus, Yoʻlbars, Yoʻli, Yoʻldosh, Yondosh, Yaqub, Yoqub, Yaxshiboy, Yangiboy, Yodgor.
Олло ризо - Олло панх - Оллоберди
Олло қули - Олло шукур - Олло ёр
Олло мурод. Асадулло. Асадулла
Отоулло - Илтифотулло - Итоъатулло - Ихсонулло - Аҳилли
Иброҳим - Исмоил - Исроил
Абзоил - Элмурод
* Изоҳ тушунча: бизда О.А. ҳарфларига И.Э. ҳарфларини аралашиб кетишини сабаби, масалан: О.А. ҳарфдаги исмларда Оллоёр, Иброҳим, Элмурод, Эшназарларни аралашиб кетишини сабаби, арабчада “алиф” деган ҳарф Олло ризо, Иброҳим, Элмурод сўзларида ҳаммасида қўлланилади. Арабчада битта ҳарф учта-тўртта ҳарфни хизматини бажаради.
Акбар али - Асқар али - Эр али - Али - Аҳмад али.
(али, бек, бой, жон, Ғулом) қўшимчалар билан ҳам ишлатилиши мумкин. Масалан: Аҳмадали - Аҳмадбек - Аҳмадбой - Аҳмаджон, Аҳмад Ғулом.
Эрназар - Эшназар - Эшмурод - Эрмуҳаммад - Муҳаммад - Муҳ.
Оқйўл - Оқча - Оқпўта - бўта - Эрбўта - Эшбўта.
Аҳмадбобо - Эшонбобо - Улуғбобо.
Эгамберди - Эгамқули - Эгамжон.
(Ибтидо, Илтижо. Оро, Аъло, улё - Ағниё).
* А.а
Абобакир, Абомуслим
Абулқосим, Абулфаттох, Абулғози, Абулфайзи, Абулбоқи, Абулсоқи, Абулхайри, Абулжаффар, Абулҳарира, Абутолиб, Абулайюб.
Исхоқ, Афоқ, Иштиёқ, Узоқ, Иномиддин, Исомиддин, Анвардин, Анвариддин, Акмалиддин, Ашрафиддин, Абзолиддин, Асириддин, Анисиддин, Унсиниддиқ, Илҳом, Инъом, Ислом, Акрам, Адҳам, Аҳтам, Ўктам, Ибнитолиб, Ибниямин, Амин, Имин, Ўрун, Ўрмон, Арслон, Истихсон, Ойхон, Ойтўла, Ўлжа, Одина, Эрка, Офарин, Эҳсон, Охун, Обил, Асил, Аноқул, Озодбахт, Идрис, Анис, Авас, Илёс, Олмос, Ўлмас, Эргаш, Олдош, Ортиқ, Ахрор, Ифтихор, Ифтор, Асфандиёр, Анор, Искандар, Ахтар, Афсар, Ўсар, Авжир, Ўжар, Авсар, Ахи, Авжи.
* Изоҳ: Ибни дегани ўғли дегани. Масалан: Ўринбой Ибни Раҳмонберди (Ўринбой Раҳмонберди ўғли).
Имон, Салом, Имомназар, Эшонхон.
Ёки - берди қўшимчаси билан, Имомберди.
Остона, Аъзам, Асрон, Ихсон, Исон, Акрам, Орзу.
Ота - Отабой - хон - бек - назар - мирза - қул.
Сайид - Келди.
* Б
Бобо, Бурхониддин, Баховиддин, Сиролиддин, Сирожиддин, Бадриддин, Бадинддин, Боқир, Баҳодир.
Ёки Ботир, Боқиёр, Боқи Муҳаммад, Билол, Бўстон, Бўрон, Баҳром, Балту, Бабажон, Бабачол, Брот, Трот, Бахти, Баруз, Бехбуд, Бахлул, Банир, Басар, Башар, Бўрз, Бадал, Баҳман, Боштали, Бўри.
- берди, Али, Бек, Муҳаммад
Бек, Сан, Пўлод, Фўлод, Мурод, Бўта, Назарқули.
* Т
Танҳо, Турди, (-қул, бой), масалан: Турдиқул, Турдибой
Турғун, Тўхта, Тўхтасин!
Тўхтош, Тўра, Тўқа,
Тилаболди, Тўланди, Топиболди, Тўйчи, Тўқа, Товфиқ, Темирқул, Тариф, Теша, Талқон, Тароб, Тожи, Муҳаммад, Тожиддин, Тожибой.
Турсунмуҳаммад, Турсунқул, Турсунбой, Тошмуҳаммад, Тошмурод, Тошфўлод, Тоштемир, Тошбой, Турдиали, Турқ.
* Ж
Жалолиддин, Жамолиддин, Жаҳонгир, Жаҳонбой, Жабборали, Жабборқули, Жиянбек, Жанибек, Жалилбой, Жамилбой, Жаҳфар, Жавҳар, Жўра, Жонтўра, Жума, Жамшид, Жувонмард, Жавлон, Жалил, Жўлон, Жовли, Жўли.
* Ҳ
Ҳамидулло, Ҳабибулло, Ҳалимулло, Ҳалилиддин, Ҳабибиддин, Ҳалимиддин, Ҳсамиддин, Ҳақназар, Ҳаққули, Ҳасан-Ҳусайин, Ҳомиджон, Ҳобил, Ҳосил, Ҳожи, Ҳоним, Ҳўким, Ҳаким, Ҳафиз, Ҳайдарали, Ҳоджат, Ҳожатмурод, Ҳайит, (-қул, -жон, -бой қўшимчаларини қўлласа бўлади).
* Х
Хайрулло, Хайриддин, Худоберди, Худойқули, Худоёр, Хидоят, Холиқберди (-жон, -назар, -қули, -берди қўшимчаларини қўлласа бўлади). Масалан: Халилжон, Халилназар, Халилберди.
Холмурод, Холдор, Холмирза, Хайдар.
Хушрафтор, Хушкафтар, Хушназар, Хушхол, Хушвақт, Хўкандбой, Хўжаш, Хўжоқ, Ҳисрав.
Холмуҳаммад, Холназар, Холбой, Холбўта, Холбобо, Хўжахон, Хожабек, Хожаназар, Хўжақул, Хўжакелди, Хонхожа, Хонбобо, Хонбўта, Хонкелди, Хонсуйди.
* Ч
Чилтон, Чаҳқон, Чамандар, Чўянди.
* Д
Доно, Доро, Довуд, Долим, Дўстмуҳаммад, Дамин, Дадажон, Додхожон, Дилдорбек, Давронбек, Давлатбек, Дарвишбек, Девонбеги, Девона, Дадожон, Дехқонбек, Донишбек, Дилшод, Дилмурод, Дониёр.
* З
Зикирё, Зако, Закот, Зилкафил, Зулфиқор, Зокир, Зулкун, Зулфат, Зулқарнин, Забида, Зиёдхон, Зайнулло, Зайниддин, Зайнобиддин, Зохид, Замон, Заки, Зирак, Зўбира, Звор, Завра, Зухр.
* Р
Раҳмонберди (-али, қули, жон)
Раҳимберди, Ризо, Раззоқ, Рофеъ, Рауф, Рахматулло, Рашидхон, Расулжон, Рамазон, Роҳат, Рифат, Рўзи, Рустам, Ражаб, Рафиқ, Равшан.
* С
Саъдулло, Садиддин, Садриддин, Сайфулло, Сайфиддин, Сирожиддин, Сулаймон, Султон, Субхонқули, Соқи. Соли, Санжар, Самандар, Сохи, Саодат, Сайид, Сафар, Суяр, Салом, Салим, Сатим, Ситам, Стат, Сарафраз, Саримсоқ, Сурма.
* Ш
Шаъид, Шаҳобиддин, Шаробиддин, Шужоиддин, Шамшиддин, Шафоъат, Шокир, Шукур, Шакар, Шафих, Шариф, Шавкат, Шодмон, Ширин, Шер -али, -ғози.
Шоҳмардон, Шохжаҳон.
* р-х- Мирзод, Мурод, Шомурод, Шохзода, Шораҳим, Шобурхон.
* С
Сафо, Санъатулла, Садрулла, Садириддин, Сохобид, Силожиддин, Солиҳ, Собир, Сабур, Содиқ, Сиддиқ, Сохиб, Содир, Сайфур, Санобар, Сафур, Сайфулмалик, Суфат, Сўфи.
* Изоҳ: Биз “С” ҳарфини ёзиб битганмиз. Эски араб алифбосида “С” ҳарфи икки хил бўлиб ва икки хил талаффуз этилади, “З” ҳарфи ва “Т” ҳарфлари бўлса уч хил бўлиб уч хил талаффуз этилур. Бизда эса биргина “З” айтилур. Тилни бурро қилиб айтилур бошқаларида.
* З
Заёъиддин, Зариф, Захок, Зуҳриддин, Заҳриддин, Зафар.
* Т
Тилло, Талъат, Тохир, Толиб.
 
Izoh: Eski arabcha alifboda “Ya”, “Yu”, “Y”, “E” harflari birgina “Y” harfi ishlatilar edi.
* Изоҳ: Арабчада кўп ҳарфлар икки-уч, хатто тўрт хил ҳарфлар билан ёзилиб, уч-тўрт хил талаффуз этилади. Лекин икки-уч, тўрт хил ҳаммаси ўзига хос. Бизда эса ҳарф йўқки алоҳида ёзгани. “А” ҳарфи тағин келди ўз навбатида.
* А
Абдулло, Ибодулло, Ибайдулло, Иззатулло, Атаулло, Абдулраҳмон, Абдулҳамид, Абдулраҳим, Абдулҳалим, Абдулкарим, Абдулҳалин, Абдулсаттор, Абдулазим, Абдулолим, Абдулқаххор, Абдулсаттор, Абдулжаббор, Абдулраззоқ, Абдулрозиқ, Абдулқодир, Абдулсобир, Абдулғофур, Абдулғафур, Абдулшукур, Абдулжалол, Абдулжалил, Абдулхалил, Абдулжамил, Абдулрасул, Абдулсалом, Абдулрайим, Абдулнаби, Абдулғани, Абдулбоқи, Абдулҳомид, Абдулмажид, Абдулахад, Абдулсамад, Абдулвоҳид, Абдулвали, Абдулваҳоб, Абдулматлаб, Абдулмуталиб, Абдулазиз, Абдулмалик, Абдултаюф, Абдулманнон, Абдулманноф, Абдулрауф, Абдулхақ.
Иложиддин, Айниддин, Имомиддин, Абиддин, Обиддин, Обид, Оқил, Одил, Ориф, Аваз, Араб, Али, Умрзоқ, Умар, Умаржон, Умарбек, Умаршох, Аббос, Айиндош, Абдулқамар, Айнилқамар, Қамаризамон, Айш.
* -қул, -муҳаммад, -жон, -бой, -али қўшимчалар билан ишлатилса бўлур. Ўмарали, Исмонали, Ашурали.
* Изоҳ: “А” ҳарфи “И”, “О”, “Ў” ва бошқалар ҳам бўлиб қолди. Масалан: Ибодулло.
* Ғ
Ғойибулло, Ғайибулло, Ғойибназар, Ғолиб, Ғофур, Ғафур, Ғози, Ғани, Ғариб, Ғазанфар, Ғиёсиддин, Ғавсиддин, Ғуломиддин, Ғуломмуҳаммад, Ғуломшох, Ғуломнаби.
* Ф
Фатхулло, Фазрулло, Файзулло, Файзиддин, Фаслиддин, Фатхиддин, Фахриддин, Фақриддин, Фасихиддин, Фалилиддирин, Форолиддин, Фармон, Фарзин, Фарзойин, Фаридон, Файзулраҳмон, Фурсад, Фаросат, Файёз, Фаттохберди, Форфи, Фаярали, Фаярмуҳаммад, Форимашкур, Фримушкур, Фримқул, Фотих, Фозил, Фаррах, Фўлод.
* П
Пурот, Порса, Подшохожа, Пахлавон, Паросат.
* Қ
Қудратилло, Қаноатулло, Қаххоржон, Қамарризамон, Қофлон, Қурбон, Қаҳрамон, Қозихон, Қутбиддин, Қомолиддин, Қитмириддин, Қамбар, Қаландар, Қаюм, Қосим, Қобил, Қочти, Қўзи, Қумри, Қундуз, Қўчибек, Қўйчи, Қароёй, Қозоқбой, Қирғизбой, Қипчоқ, Қутлиқ, Қодир (-берди, -али, -қули, -қул, -муҳаммад, -темир қўшимчаларини ишлатса бўлади).
* К
Камолиддин, Каромиддин, Комил, Козим, Каромат, Казомат, Коттахожа, Кенжа, Кимсан, Киёморс, Кабир, Кибир, Кикавс, Киҳисров, Киқабод, Кабу, Кўмак, Калиб (-берди, жон)
* Л
Лутфулло, Лутфиддин, Латиф, Луқмон, Лайли, Лаъли, Лўли, Лобар, Лола.
* М
Мулло, Мухабилла, Мехабилло, Мухториддин, Масхабиддин, Махилиддин, Мажилиддин, Миниромиддин, Маниромиддин, Мазҳариддин, Матлабиддин, Маслахиддин, Масуд, Масжуд, Махбуб, Матлуб, Мағлуб, Машраб, Маъшуқ, Мўси, Мустафи, Муртази, Мустафо, Муртазо, Махтум, Махзум, Махкам, Муқим, Маҳаммадазим, Маҳаммаджон, Меҳмон, Маржон, Мавлонбой, Мажнун, Мўминжон, Мухсин, Малла, Мели, Мойит, Мирот, Мирос, Маъмур, Минаввар, Музаффар, Мухлис, Мақбал, Масар, Мубора, Матех, Мирза, Қанд, Мирзод, Мансур, Майрам (-али).
* -Мир қўшиб айтиладиганлар, масалан: Мирабдулла, Миржамол, Мирибайдулла, Миржалол, Миркамол, Миракбар, Миракром, Мираҳмад, Мирашраф, Мирфозил, Мирнематулло, Мирхайдар, Миркомил, Мирҳомид, Мирмаҳмуд, Мирбобо.
* -Мирзо сўзига қўшиб ҳам кўп исмлар айтилади.
* Н
Нурулло, Назирулло, Насириддин, Назириддин, Нематулло, Нажимиддин, Нўкариддин, Нормаҳаммад, Норали, Норбобо, Норқўзи, Норвали, Норбадал, Норча, Нортожи, Норбой, Носир, Нодир, Норхолиқ, Норун, Норвон, Нурмуҳаммад, Нурқўзи, Нурвали, Нурча, Нурволи, Нуриддин, Нўмон, Нишон, Наби, Насим, Назар, Набира, Нозим, Ниёз, Нуруз, Нурваз, Нушрон, Нуширавон, Насимий.
* В
Восил, Ворс, Вомиқ, Вофиқ, Вохиджон, Вижятиддин, Вали, Вазир, Вилоят.
* Ҳ
Ҳамрох, Ҳамза, Ҳошим, Ҳашом, Ҳушом, Ҳоди, Ҳорун, Ҳорвон, Ҳомун, Ҳофиз, Ҳафиз, Ҳурмаҳаммад, Ҳушнуд, Ҳушнақ, Ҳушманд, Ҳушёр.
* Изоҳ: “Ҳ”, “Х” ҳарфлари икки хил талаффуз этилади, русчада бир хил.
* Я, Ё, Й, Ю
Яхё, Яҳудо, Ёрмаҳаммад, Ёрбой, Юсуф, Юнус, Йўлбарс, Йўли, Йўлдош, Ёндош, Яқуб, Ёқуб, Яхшибой, Янгибой, Ёдгор.
* Изоҳ: Эски арабча алифбода “Я”, “Ю”, “Й”, “Е” ҳарфлари биргина “Й” ҳарфи ишлатилар эди.
 
=== '''Қиз болаларнинг исмлари''' ===