Ossuariy: Versiyalar orasidagi farq

'''Ossuariy''', ostadon ([[lotin tili|lot.]] os — [[suyak]]) — [[zardushtiylik]] diniga[[din]]iga mansub xalklarda[[xalq|xalk]]larda marhumning suyagi solingan [[sopol]], tosh yoki [[ganch]] idish, suyakdon. Zardushtiylarda oʻlikni yerga dafn etish man etilgan. Bunda ular "Ona yer mukaddas, u barcha jonzotning boquvchisi, tuproqning tarkibini buzmaslik kerak", degan aqidaga rioya qilishgan. Shuning uchun ham har bir [[qishloq|qish-loq]], [[tuman]], shaharda[[shahar]]da, [[togʻ]] yon bagʻri yoki baland tepalikda maxsus supalar[[supa]]lar yasab, oʻlikni oʻsha yerga eltib barahna (yalangʻoch) tarzda[[tarz]]da qoʻyishgan. Oʻlimtikxoʻr [[hayvonlar|hayvon]] va [[parrandalar]] murda goʻshtlarini[[goʻsht]]larini yeb ketgach, suyaklarini yigʻishtirib olib, alohida joyda asrashgan. Baʼzi qavmlarda oʻlik [[kuydirish|kuydirilib]], kuli yigʻishtirilib, eʼzozlab asralgan. Jamoada[[Jamoa]]da ajdodlar[[ajdod]]lar ruhini avaylab, ana shu suyaklarning baʼzi qismini, kulni saqlash maqsadida qopqokli xumga oʻxshatib O. — suyakdonlar yasashgan. Olar loydan kulollar tomonidan kesma naqshli[[naqsh]]li tarzda yasalib, maxsus xumdonlarda[[xumdon]]larda pishirilgan. Ular turli hajmda boʻlgan. Bosh suyaklar saqlanadigan O.larning qopqogʻi tutqichiga marhum kallasining[[kalla (biologiya)|kalla]]sining tasviri tushirilgan. O. oʻta mukammal ishlangan.

[[Oʻrta Osiyo]] xalqlarida O.ga solib koʻmish odati [[milod|mil.]] av. 1-ming yillikning 1-yarmida shakllanib, [[VIII asr|mil. 8-a.]]ga-cha (islomiy dafn rusumlari qabul qilinguncha) davom etgan. Xorazmdan[[Xorazm]]dan topilgan qad. O. haykallar[[haykal]]lar shaklida boʻlib, oʻliklarni ilohiylashtirishni ifodalagan. Oʻrta Osiyo, [[Eron]], [[Falastin|Falas-tin]], [[Misr]] va b. joylardan koʻplab O.lar topilgan boʻlib, ular yerga yoki novuslarda[[novus]]larda saqlangan. Zardushtiylik dini uzil-kesil shakllangach, bu udum barham topgan. Zeroki murdani kuydirish havoni[[havo]]ni bulgʻasa, oʻlik goʻshtini yegan [[darrandalar|darranda]] yoki [[qushlar]] [[daryo]], [[ariq]] va hovuzlardan[[hovuz]]lardan [[suv]] ichib, har xil [[yuqumli kasalliklarningkasalliklar]]ning vujudga kelishiga sabab boʻla boshlaydi. Bundan [[tashqari]], otash ([[olov]]) mazdoparastlarda mu-qaddas sanalib, pokiza odamni kuy-dirmasligi kerak. Natijada ushbu din ulamolari[[ulamo]]lari atrof-muhit, suvning tozaligi, naslning[[nasl]]ning asl boʻlishini koʻzlab, oʻlikni kafanga oʻrab, maʼlum chuqurlikka koʻmish, zaxkash mavzelarda[[mavze]]larda esa, sagʻanalarda saqlashni joriy qilganlar; maxsus murdashuy gigiyenasi ishlab chiqilgan. O.lar eng koʻhna udumlarni oʻrganishga, ajdodlar [[amaliy sanʼatiningsanʼat]]ining nozik qirralarini aniklashga koʻmaklashadi.