8-Fevral 2015, 08:23 dagi koʻrinishi tahrirlash S(uz)ak (munozara \| hissa) Tasdiqlangan foydalanuvchilar 2 552 edits Tahrir izohi yoʻq ← Avvalgi tahrir		23-Avgust 2015, 07:58 dagi koʻrinishi tahrirlash bekor qilish Ximik1991Bot (munozara \| hissa) Botlar 197 605 edits k ozbekcha nom i-> oʻzbekcha nomi, replaced: ozbekcha nomi → oʻzbekcha nomi using AWB Keyingi tahrir →
Qator 1: {{Bilgiquti aholi punkti \| ~~ozbekcha~~oʻzbekcha nomi = Qarshi \| mavqe = shahar \| mamlakat = Oʻzbekiston Qator 61: "Qarshi" nomining kelib chiqishi toʻgrisida turli fikr va taxminlar mavjud. V.V. Bartold shaharning nomi moʻgʻul xoni Kepakxon qurdirgan "Qarshi" (qad. turkiychada "saroy" maʼnosini anglatgan) bilan bogliq deb taʼkidlaydi. "Qutadgʻu bilig" ("Saodatga yoʻllovchi bilim") dostonida "Qarshi" atamasi "saroy" va "qarama-qarshi turish" maʼnosida qoʻllangan. "Boburnoma"da ham bu nom moʻgʻul tilidan olinganligi taʼkidlangan. Keltirilgan taxminlarda atamaning "qarshi" — saroy, qasr maʼnolari koʻproq qoʻllanadi. Dastlabki shahar Qashqadaryo vohasida "Naxshab" (suv obod qilgan, suv naqsh bergan manzil) nomi bilan mil. av. 7-asrda Yerqoʻrgʻon oʻrnida vujudga kelib, uning atrofi qalʼa devori bilan oʻrab olingan (ushbu qalʼa devorlarining qoldiqlari arxeologlar tomonidan 1999 yil da oʻrganilgan). Shaharning yana bir nomi Novtak — Navtaka — yangi bino deb ham talqin qilinadi. Mil. av. 6-asrda shahar kengayib, ichki devor bilan oʻralib (hoz. saqlangan), mayd. 35 ga ni tashkil etgan. Aleksandr Makedoniyalik bosqini davrida shahar vayron qilingan. Shundan keyin uning vohadagi yetakchi shahar sifatidagi maqomi pasayib borgan. Mil. av. 3—2-asrlarda shahar tashqi qalʼa devori bilan oʻralgan (mayd. 150 ga boʻlgan). 2—1-asrlarda (hoz. temir yoʻl stansiyasi hududida) yangi harbiy-siyosiy markaz maqomini olgan ZahhokiMoron qalʼasi bunyod etildi. Bu qalʼa ham Naxshab nomini olib asta-sekin kengaya bordi (qoldiqlari hoz. Shulluktepa deb ataladi). Kidariylar oʻz qarorgohini 468 yil da yangi Naxshabga koʻchirdilar. 710 yil da arablar shahar (Naxshab arabcha talaffuzda "Nasaf") va uning atrofidagi hududlarni bosib oldilar. 9—13-asrlarda Naxshab (Nasaf) ijtimoiy-iqtisodiy va madaniy jihatdan ravnaq topdi. 10-asrda Nasafda oʻsha davr musulmon olamida ilmiy kongress — "majlisi tadris" oʻtkazilgan. Oʻrta asrlarda Nasaf orqali Eron va Hindistonni Rossiya va Yevropa davlatlari bilan bogʻlagan muhim karvon yoʻllari oʻtgan, savdohunarmandchilik rivojlangan. 1220 yil da Nasafni Chingizxon qoʻshinlari vayron qildi. Undan keyingi davrda (14-asrda) voha markazi 3marta hoz. Qarshi shahrining eski shahar qismi oʻrnida qayta tiklandi. Chigʻatoy ulusi xoni Kepakxon (131826) Nasafdan 2 farsax (~~12—~~12– 14  km) uzoqlikda qasr qurdirib, poytaxtni Qarshi deb atalgan bu qalʼaga koʻchirgan. Shahar hududidan topilgan arxeologik yodgorliklar, bino qoldiqlari Q. da 14-asr ning 1-yarmida bir qancha koshinkor imoratlar mavjud boʻlganligidan dalolat beradi.14-asr ning 2-yarmida shahar qoʻrgʻoni atrofi gʻisht va paxsa devor bilan oʻralgan, shaharda Odina masjidi qurilgan. Qalʼa atrofida 2,~~5—3~~5–3 m chuqurlikda xandaq qazilgan Xandaqustida4taqoʻtarma qoʻprik boʻlgan. Shaxar qoʻrgoni hududi 40 ga ni tashkil etgan. 16-asrda shahar yaqinida yirik Namozgoh masjidi (hoz. meʼmoriy yodgorlik), hammom binolari qadimiy koʻtargan. Ashtarxoniylar davridan Q. Buxoro taxti merosxoʻrlari turadigan joyga aylandi. Imomqulixon davrida (1614—15 yillarda) Qashqadaryodan Qarshi choʻliga kanal chiqarilgan. 17—18-asrlarda Q. Qashqadaryo vohasidagi birinchi shaharga aylandi. Q. 16-asrdan 20-asr boshlarigacha Buxoro xonligi (amirligi)ning Qarshi bekligi nufuzli markazi boʻlgan. Hunarmandchilik rivojlangan, pul zarb qilingan. Mangʻitiylar davrida Q.da hammom, madrasa, xonaqoh, sardoba va sugʻorish inshootlari bunyod etilgan. Shahar va uning atrofi obodonlashgan. Vengriyalik olim Xerman Vamberi 1863 yil da Q. da boʻlib, shaharda 10 ta karvonsaroy, katta bozor boʻlganligini yozadi. Aholisining 25 mingga yaqin asosiy qismi oʻzbeklar deb taʼkidlaydi.Paxta tozalash, yogʻekstraksiya, sut, pivo, motor taʼmirlash, taʼmirlashmexanika, uysozlik, plastmassa buyumlari zdlari, goʻsht va un ktlari, tikuvchilik f-kasi, qurilish materiallari, t. yil transporti, toʻqimachilik korxonalagsh bor. 7 qoʻshma korxona, jumladan Uzbekiston—Turkiya qoʻshma korxonasi ishlab turibdi. Tuksiz gilamlar (paloslar) ishlab chiqariladi. "Yerqoʻrgʻon" ulgurji, "Osiyo" qurilish, "Farhod" xoʻjalik mollari bozorlari va boshqalar mavjud. Qarshi davlat unti, Qarshi muhandislikiqtisodiyot inti, tibbiyot, ped. va boshqalar jami 13 kasb-hunar kolleji, 3 akademik litsey, 9 litsey va litseyinternat, 2 gimnaziya, 44 umumiy taʼlim, shuningdek, bolalar musiqa maktablari, 4 teatr (shu jumladan, viloyat musiqali drama teatri, viloyat qoʻgʻirchoq teatri va boshqalar), viloyat oʻlkashunoslik muzeyi, filarmoniya, 13 kutubxona, 5 klub, 3 madaniyat va istirohat bogʻi faoliyat koʻrsatadi. 22 kasalxona, ambulatoriyapoliklinika va boshqalar tibbiy muassasalar bor. Q — Toshkent, Q. — Samarqand, Q — Buxoro va boshqalar yoʻnalishlarda xamda tuman markazlariga avtobuslar va marshrutli taksilar qatnaydi. Q. aeroportidan Q. — Moskva, Q — Andijon, Q — Toshkent yoʻnalishlaridagi havo yoʻllarida samolyotlar qatnovi yoʻlga qoʻyilgan. Q. da Koʻkgumbaz masjidi (16-asr), qadimiy hammom (16-asr), Qashqadaryo ustidagi qadimiy koʻprik (1583), Sharofboy madrasasi (18-asr boshlarida), Charmgar masjidi (19-asr oʻrtalari), Bektemir madrasasi (1905), Xoja Abdulaziz madrasasi (19a), Qilichbek madrasasi (19-asr) va boshqalar meʼmoriy obidalar saklanib qolgan. Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2004 yil 29 sentyabrdagi "Qarshi shahrining 2700 yilligini nishonlashga tayyorgarlik koʻrish toʻgʻrisida"gi qarori va Uzbekiston Resggublikasi Prezidentining 2005 yil 26 iyuldagi "Qarshi shahrining 2700 yilligini nishonlashga doir qoʻshimcha choratadbirlar toʻgʻrisida"gi qaroridan keyin shaharda keng koʻlamda tayyorgarlik ishlari boshlab yuborildi. Qator 71: Obod Joʻrakulov, Latif Erdonov. <!-- Bot tomonidan qoʻshilgan matn oxiri --> '''Qarshi''' (Қарши; Mo`g`ulcha: ''Харш'', {{lang-ar\|نسف}} - ''Nasaf''; {{lang-ar\|نخشب}} - ''Naxshab'', ''Behbudiy'') [[O`zbekiston]] janubidagi shahar va [[Qashqadaryo viloyati\|viloyat]] markazi. Joylashuvi: 38° 51' 48N 65° 47' 52E. 27 asrdan ko`proq tarixga ega bu shahar hozirda O`zbekistonning neft va gaz sanoati markazidir. Shaharda temir yo`li vokzali,<ref>http://uza.uz/uz/business/1870/</ref> aeroport mavjud. Futbol klubi - [[Nasaf (futbol klubi)\|"Nasaf"]] Qator 125 ⟶ 124: ==== Temuriylar davrida Nasaf (XIV-XVI asrlar) ==== [[Amir Temur]] strategik ahamiyatga molik bo`lgan Nasafni himoya devori bilan o`ratdi. Ammo, Amir Temurning vatani bo`lgan [[Shahrisabz\|Kesh]]ning mavqei ko`tarilishi natijasida Nasaf biroz etibordan qoldi. Shuning uchun [[temuriylar]] davridan biron ko`zga ko`rinarlik yodgorlik qolmagan. ==== Shayboniylar, ashtarxoniylar davrida Qarshi (XVI-XVIII asrlar) ==== Qator 139 ⟶ 138: ==== Sho`rolar davrida Qarshi ==== 1919 yilda [[Behbudiy,~~_Mahmudxo~~ Mahmudxo`ja\|Mahmudxo`ja Behbudiy]] Qarshida qatl etilgandan so`ng, shahar 1926 yildan 1937 yilgacha Behbudiy deb atala boshladi.<ref>http://dic.academic.ru/dic.nsf/enc3p/150150</ref> Ammo, keyinchalik aholi ko`nikkan Qarshi nomi qaytarildi. [[Sho`rolar]] davrida Qarshi asosan qishloq xo`jaligiga asoslangan Qashqadaryo viloyatining markaziga aylandi. Shaharda boshqa shaharlar kabi sho`rolar arxitekturasiga oid binolar qurildi. Bir-biridan uncha farq qilmaydigan, ko`rimsiz ko`p qavatli binolar o`zbek mahallalariga muqobil o`laroq ko`plab qurila boshladi. Bu esa Qarshining qadimiylik ulug`vorlik siyog`ini yo`qotishiga olib keldi. Ba'zi masjid-madrasalar omborxona hatto qiynoqlar qo`llanadigan turmaxonalarga aylantirildi. "Toshturma" degan sovuq nomga ega bo`lgan bunday turmalardan biri shaharning 2700 yilligi yubileyiga qadar o`z vazifasini bajarib keldi. Qator 177 ⟶ 176: == Mavzuga oid bog`lamalar == * [http://www.qashqadaryo.uz/view_sha.php?id=1 Qashqadaryo viloyat hokimligi veb sahifasi] * [http://www.fcnasaf.uz/ "Nasaf" futbol jamoasi sahifasi] Qator 187 ⟶ 185: {{Oʻzbekiston shaharlari}} {{Qashqadaryo viloyati}} {{OʻzME}}▼ [[Turkum:Oʻzbekiston: Shaharlar]] [[Turkum: Qashqadaryo]] ▲{{OʻzME}}

Qarshi: Versiyalar orasidagi farq