Oʻzbekxon: Versiyalar orasidagi farq

'''Oʻzbekxon Sulton Muhammad G'iyosiddin''' (taxm. 1282—1342) — Oltin Oʻrda xoni (1312—42). Mangu Temurxonning nevarasi. 1313 yil amakisi Toʻqtayxon (Toʻxta) vafotidan soʻng nufuzli amirlar Qutlugʻ Temur va Isatoybek qiyot yordamida taxtga oʻtirgan. Islomni davlat dini sifatida joriy etgan, gʻayridinlarni qattiq taʼqib etgan. Bu amirlarning isyoniga olib kelgan, biroq u beayov bostirilgan. Oltin Oʻrdadagi ichki nizolarga chek qoʻygan, saltanatining yuksalishiga erishgan. Bu davrda hokimiyat markazlashgan, uluslar viloyatlarga aylantirilgan, ularni noʻyonlar boshqargan. Poytaxt Saroy Botudan Saroy Berka shahriga koʻchirilgan. Oltin Oʻrdaning harbiy salohiyati kuchaygan, qoʻshin miqdori 300 ming kishiga yetgan. Rusning yagona davlat boʻlib birlashishiga yoʻl qoʻymaslik maqsadida rus knyazlarini bir-biriga qayrab turgan. Tverning ulugʻ knyazi Mixail Yaroslavichni rus knyazliklarini birlashtirib, rus yerlarini moʻgʻullar asoratidan xalos boʻlishi yoʻlidagi saʼyharakatlariga qarshi kurashgan. Oʻ. 1317 yil Moskva knyazi Yuriy Dashkovichga ulugʻ knyaz maqomini berib unga singlisi Konchakani xotinlikka bergan. Oʻ. Yuriyga qoʻshin bergan, biroq Mixail bu qoʻshinni yenggan. Shunda Oʻ. Mixailni Oʻrdaga chaqirib yasoqqa tortgan (qatl ettirgan). 1327 yil Oʻ. Moskva knyazi Ivan I Danilovich Kalita yordamida Tverdagi isyonni bostirgan, soʻngra Shim.Sharqiy Rusning asosiy hududini 2 qismga boʻlib, ularni Moskva va Suzdal knyazlariga bergan. 1339 yilOʻ. IvanKalita qutqusi bilan Tverning ulugʻ knyazi Aleksandr Mixaylovichni oʻgʻli Fyodor bilan qatl etgan. U., shuningdek, jan.da ham faol siyosat yurgizgan. 1319 va 1335 yillarda u Arronga — hulokuiylarning hozirgi Ozarbayjon hududidagi mulkiga yurishlar qilgan.