Palov: Versiyalar orasidagi farq

Masalligʻi va tayyorlanish uslubi boʻyicha xilma-xil turlarga boʻlinadi va har bir mamlakatda oʻzagcha tarzatarzda tayyorlanadi. Taom asosini [[guruch]] tashkil etadi. Ushbu masalliqdan tashqari yogʻ, goʻsht, sabzi, piyoz va boshqa masalliqlardan tashkil topgan. Palov tayyorlanish va tarqalish boʻyicha asosan [[Oʻrta Osiyo]] va [[Yaqin Sharq]] xalqlari orasida ommabop hisoblanadi. Jumladan [[Oʻzbekiston]]da oʻzbekcha palov oʻzbek oshxonasining eng asosiy taomlaridan biri hisoblanib, har bir xonadonda, toʻy-hashamlarda va dunyoning boshqa davlatlarida sevib isteʼmol qilinadi.

Ushbu taom juda ham qadimgi taomlardan biri hisoblanibboʻlib, kelib chiqish paytdipayti va joyi aniqlanishi qiyin hisoblanadi. Baʼzi manbalarga koʻra, palovning tayyorlash uslubi eramizdan avvalgi II—III-asrlarda qadimgi [[Yaqin Sharq]], [[Oʻrta Osiyo]] va [[Hindiston yarim oroli]]da tashkil topib kelgan. Aynan oʻsha paytda [[Osiyo]]da [[guruch]] yetishtirish ishi rivojlanishni boshlagan. Undan ancha oldin qadimgi Xitoy va Yaponiyada guruch yetishtirish rivojlanish choʻqqisiga erishgan, biroq ularning guruch tayyorlash uslubi palovni tayyorlash uslubidan keskin farq qilgani bois tatqiqotchilartadqiqotchilar va olimlar palovnining qadimgi vatani deb aynan Yaqin Sharq, Oʻrta Osiyo va Hindiston yarim orolini koʻrsatishadi. Qadimda Hindiston yarim orolida guruchni qaynatish va dimlash uslubi boshlangan. Keyinroq qadimgi Forslar yurtida ungunga goʻsht va boshqa masalliqlar qoʻshilishni boshlagan. Olimlar shu tarzda palov dunyoga kelgan deb bilishadi.

Qadimgi arab va fors adabiyotining eng yorqin namoyandalaridan biri, [[Ming bir kecha]] asarida va IX—X-asrlarning qoʻlyozmalarida palovning bayramona taomligi haqida maʼlumotlar berilgan. Masalan ularning baʼzilarida palov — ''pilav'', ''pilaf'' deb nomlangan. TatqiqotchilarTadqiqotchilar fikricha, Yaqin Shahrqda paydo boʻlib, muayyan rivojlanishga erishganidan soʻng, ushbu taom Oʻrta Osiyoda yanada koʻproq rivojlanishga erishgan va ushbu xalqlarning palov tayyorlash uslubi va ishlatgan masalliqlari palovning hozirgi davrdagi koʻrinishga olib kelishga katta hissa qoʻshgan.

Hozirgi paytda palov [[Oʻrta Osiyo]], [[Kavkaz]], [[Yaqin Sharq]] va [[Turkiya]]da juda ommabop va tansiq taom hisoblanadi. Ushbu oʻlka va mamlakatlardan tashqari, [[Sharqiy Yevropa]] va [[Bolqon yarim oroli]]ning baʼzi joylarida palovning turlihar-xil turlari tayyorlanadi va sevib isteʼmol qilinadi.

Hozirga kelib palov [[Yevropa]], [[Rossiya]], [[AQSh|AQSH]] va [[Kanada]]ning qariyb barcha shaharlarida tarqalgan. Muxojirlar tayyorlaydigan oddiy tamaddixonadan tortib, milliy taomlar restoranlarida ham palov tayyorlanadi.

Palovning mingdan ortiq turlari mavjud boʻlib, tayyorlash uslubi va masalliqlari boʻyicha bir-biridan keskin, baʼzi turlarida esa ozroq farq qiladi. Palov tayyorlash jarayoni asosan ikkiga: zirvak pishirish va guruch solishga boʻlinadi<ref name=Kommers1>[http://www.kommersant.ru/doc.aspx?DocsID=1189333 «Плов можно приготовить даже из макарон» КоммерсантЪ Weekend № 101 от 19.06.2009] {{v|27|7|2009}}</ref><ref>[http://eda.ru/recepty/plov Виды плова]</ref>.

Guruch solish jarayoni ham turli joylarda har -xil bajariladi. Baʼzi joylarda guruchdan tashqari bugʻdoy donlari, noʻxat, loviya, mosh yoki joʻxori donlari ishlatishadi. Taom tayyor boʻlayotganida ushbu donlar baʼzilarda zirvak bilan aralashtiriladi, baʼzilarda esa alohida qilib laganda suziladi. Palovning boshqa taomlardan ajralib turishida aynan ushbu omillar muhim rol oʻynaydi<ref name=Kommers1>[http://www.kommersant.ru/doc.aspx?DocsID=1189333 «Плов можно приготовить даже из макарон» КоммерсантЪ Weekend № 101 от 19.06.2009] {{v|27|7|2009}}</ref>.

Palovni Oʻrta Osiyo xalqlarining koʻpi pishiradigan turida zirvak va guruch aralashtirilib (Samarqandcha va baʼzi palovlardan tashqari) pishiriladi. Palovning ushbu turi butun [[Turkmaniston]], [[Qozogʻiston]], [[Qirgʻiziston]], [[Oʻzbekiston]] va [[Tojikiston]]ning qariyb hamma joylarida tayyorlanadi. Palovning ushbu turi har bir mamlakat, shahar va xalqlda har -xil usulda tayyorlanadi. Ushbu palovda yogʻ, guruch, goʻsht, piyoz va sabzidan tashqari, baʼzida noʻxat, sarimsoqpiyoz, barbaris, behi va boshqa mahsulotlar qoʻshiladi. Palovning ushbu turida asosan sariq sabzi ishlatiladi. Goʻsht masalasida esa, asosan mol goʻshti yoki qoʻy yogʻi va goʻshti ishlatiladi. Palov yogʻi uchun esa asosan paxta va zigʻir yogʻlari ishlatiladi.

Palovning ushbu turi ham juda har -xil usullarda tayyorlanadi. Qoʻshiladigan mahsulotlar Oʻrta Osiyo palovidan unchalik koʻp farq qilmaydi va bir nechta qoʻshimcha masalliqlar qoʻshiladi. Misol uchun, ushbu palov turi tayyorlanayotganida unga baʼzida har -xil mevalar, non yoki koʻkatlar qoʻshiladi. Taom katta laganda (tovoq) suziladi va salat, choy yoki sharbat bilan isteʼmol qilinadi.

oʻzbekcha —Oʻzbekcha palov, turkcha — pilav —oʻzbek milliy taom turi. Pishirish usulining xilma-xilligiga va ishlatiladigan masalligʻining turigamasalliqlariga qarab, palovning 40 dan ortiq turiturlarga borajratiladi. Masalan, [[#Qovurma palov (Fargʻonacha palov)|qovurma palov]], [[#Ivitma palov|ivitma palov]], mayizli palov, [[#Bedanali palov|bedana palov]], [[#Qazili palov|qazi palov]], [[#Behili palov|behili palov]], toʻgʻrama palov, toʻy palov, qiyma palov, va boshqalar. Palovning sofaki palov ([[Samarqand viloyati]]), qorma palov ([[Qashqadaryo]]), suzma palov ([[Xorazm]]), ugra palov ([[Surxondaryo]]) va boshqa turlari borboshqalar.

Palov tayyorlashdagi asosiy jarayonlar: a) yogʻ dogʻlash (yogʻni qozonga solib, oq tutun hosil qilguncha qizdirish); b) zirvak pishirish; vd) guruch solish. Guruch terib tozalanib, iliq yoki sovuq suvda 3—4 marta yuviladi. Guruch zirvak yuziga bir tekis qilib solinadi va suv quyiladi. Guruch solingach, choʻgʻsiz kuchli alanga berib, qozon yuzasini bab-baravar qaynatish kerak, aks holda palov "«tirik"» boʻlib qoladi. Guruch suvni batamom tortgandan soʻng , guruchni kapkir bilan qozonning oʻrtasiga gumbaz qilib oʻyib, damchoʻp suqiladi va damtovoq bilan jips yopib 20 min.chadaqiqacha damlanadi.palovning Palovning eng koʻp tayyorlanadigan turlari: qovurma (fargʻonacha) palov — qoʻy yogʻi eritiladi, jizzasi suzib olinadi, yogʻ dogʻlangandan soʻng unga goʻshtdan tozalangan bir boʻlak suyak tashlab yuboriladi. Suyak qizgʻish tusga kirguncha qovuriladi (bu jarayon oshga tus beradi). Suyak olib tashlanib, parrak-parrak toʻgʻralgan piyoz tashlanadi. Loʻnda-loʻnda toʻgʻralgan goʻsht solib, qovurish davom ettiriladi. Piyoz qizarib qovurilgach, qozonga somoncha qilib toʻgʻralgan sabzi solinadi, bir oz tuz solib aralashtiriladi. Sabzi jigarrang tusga kirganda, oshga solinadigan suvning yarmi quyib qaynatiladi. Zirvak 20—20—25 25 min.daqiqa mildiratib qaynatiladi. Qovurma palov uchun 1&nbsp;kg guruchga 500 &nbsp;g goʻsht, 250 &nbsp;g yogʻ, 500 &nbsp;g sabzi, 4—5 bosh piyoz, bir choy qoshigʻida zira, zirk, qalampir kerak; ivitma palov — dogʻlangan yogʻda loʻnda-loʻnda toʻgʻralgan goʻsht qovuriladi, soʻngra piyoz solinadi. Qovurish piyoz qizarguncha davom etadi. Qozonga toʻgʻralgan sabzi tashlanib, 10—10—15 15 min.daqiqa davomida qovuriladi, bir oz tuz ham tashlanadi va qozonga suv quyiladi. Zirvak tayyorlashga kirishishdan oldin guruchni tuzli suvda 3—4 marta yuvib, issiq suvga ivitib qoʻyiladi. Ivitma palov uchun 1&nbsp;kg guruchga 150— 200 150—200&nbsp;g noʻxat solinadi. Noʻxat kamida 10 soat ilgari ivitib qoʻyilishi kerak.palov Palov qadimdan Oʻrta Osiyoning har qanday toʻy, sayil, bayram va mehmondorchiliklarida tayyorlanadi. palovPalov tayyorlash oʻzbeklar oʻrtasida, ayniqsa, erkaklar (yigitlar)ga xos fazilat hisoblanadi<ref>Mahmudov Q., Oʻzbek tansiq taomlari, T., 1989; Mahmudov K., Oʻzbekcha palov, Toshkent, 1979</ref>.