Marketing: Versiyalar orasidagi farq

'''Marketing''' (ing . {{lang-en|market}} — bozor, bozordagi harakat, faoliyat) — korxonaning tovarlar i.ch.ishlab chiqarish va sotishini tashkil etish hamda boshqarish shakli. "M."Marketing atamasi isteʼmolga 19-a.ningasrning 60-y.laridayillarida Makkovern tomonidan kiritilgan. M.Marketing nazariy konsepsiya va tijorat faoliyatining oʻziga xos hodisasi tarzida 20-a.asr boshlarida AQShda ilk bor qoʻllanildi. I.ch.Ishlab chiqarish va kapitalning yuksak darajada toʻplanishi, iqtisodiyot tarmoqlarida monopoliyalar hukmronligining, xalqaro bozorda keskin raqobatning vujudga kelishi mahsulot sotish muammosini obʼyektiv tarzda birinchi oʻringa chiqardi. 1908 y.dayilda AQShda M.marketing muammolarini oʻrganadigan birinchi ixtisoslashgan firma paydo boʻldi. 1911 y.dayilda esa oʻsha davrdagi bir qator yirik kompaniyalar tijorat tadqiqotlari bilan shugʻullanadigan dastlabki boʻlimlarni ochdi. Kompaniyalar huzurida bozorni oʻrganish, reklama, haridorlarga xizmat koʻrsatish va boshqarishning boshqa vazifalari bilan shugʻullanadigan M.marketing boʻlimlari taʼsis etila boshlandi. 1931 y.dayilda Amerika M.Marketing jamiyati, 1937 y.dayilda esa Amerika M.Marketing milliy uyushmasi tuzildi. 20-a.ningasrning 50—60-y.laridayillarida xalqaro M.Marketing federatsiyasi, jamoatchilik fikri hamda marketing boʻyicha Yevropa jamiyati va Yevropa marketing akademiyasi kabi xalqaro M.marketing tashkilotlari tuzildi.

Bozorni bilish (isteʼmolchilarni har tomonlama oʻrganish, ularning did va istaklarini bilish), bozorga moslashish, bozorga taʼsir oʻtkazish M.ningmarketingning asosiy tamoyillaridir. Shuningdek, M.nimarketingni qoʻllash bilan bogʻliq masalalarni kompleks ravishda oʻrganish; mahsulot assortimentini rejalashtirish; talabni va savdoga ragʻbat beradigan tadbirlarni shakllantirish; savdo va taqsimot; boshqarish va nazorat qilish M.marketing faoliyatining mazmunini belgilaydi. Mutaxassislar M.ning 9 ta asosiy vazifasini koʻrsatib oʻtadilar: rejalashtirish va mahsulotni yaratish; mahsulotning navi va standartlarini belgilash; mahsulot xaridi va uni guruhlashtirish; sotish; omborga joylash; transport xizmati; M. faoliyatini moliyalash; xatarlar va bozorga oid axborotlar toʻplash. Oʻzbekistonda 1980-y.lardan boshlab iqtisodiyot oʻquv yurtlarida M. kurslari oʻqitila boshlandi. Shu yillari M. masalalari bilan S.Salimov, S. Fylomov, A. Bekmurodov, J. Jalolov, M. Qosimova, D. Muhitdinov, M. Nasreddinova, X. Raimov kabi olimlar i.t. ishlari olib bordilar. 1986 y.da "SovplastItal" qoʻshma korxonasida birinchi boʻlib M. boʻlimi tuzildi. Key-ingi yillarda "Toshkent toʻqimachilik mashinasozlik zavodi" aksiyadorlik jamiyati, "V. P. Chkalov nomidagi Toshkent aviatsiya ishlab chiqarish birlashmasi" davlat-aksiyadorlik birlashmasi, "Toshkent qishloq xoʻjaligi mashinasozligi" aksiyadorlik jamiyati kabi korxonalarda ham M. boʻlimlari ochildi. Hoz. mamlakatimizda faoliyat kursatayotgan tijorat banklari, yirik i.ch. korxonalarining aksariyatida M. boʻlimlari ish olib boradi (yana q. [[Marketing xizmatlari]]).

* Kotler Philip., OsnoviОсновы marketingaмаркетинга, M, 1997;
* Nosirov P., Abdullayeva L., Marketing — bozor iqtisodiyoti asosi, T., 1995;
* Jalolov J. J., Marketing , T., 1999;
* Gʻulomov S. S, Marketing asoslari, T., 2002.