Kot-dʼIvuar: Versiyalar orasidagi farq

Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
Alpinu (munozara | hissa)
k French spelling (République de Côte d'Ivoire)
k imlo, replaced: taxm. → taxminan (2) using AWB
Qator 70:
 
== Tabiati ==
Kot-d’Ivuar ekvatorial va subekvatorial mintaqalarda joylashgan. Gvineya qoʻltigʻining sohili gʻarbda tik va qoyali, sharqda asosan tekis, koʻrfazlarida kema qatnashi mumkin. Yer yuzasi jan.da pasttekislik, shim.da plato (500—800500–800 m). Gʻarbida esa mamlakatda eng yuqori choʻqqi hisoblangan Nima togʻi (1752 m) bor. Oltin, boksit, neft, temir rudasi, qalay va kolumbit, olmos va marganets ruda konlari bor.
 
=== Iqlimi ===
Iqlimi — jan.da ekvatorial, doim sernam, qolgan hududlarda subekvatorial iqlim, jan.da eng issiq oylar (dek.—apr.)da oʻrtacha t-ra 27—28°, eng salqin oylar (iyul—sent.)da 23—24°, shim.da 30° (apr.) va 25° (avg .— sent.). Yillik yogʻin sohildagi pasttekisliklarda 1300—2300 1300–2300 mm, shim.da 1100—1100– 1800  mm. Asosiy daryolari: Kavalli, Sasandra, Bandama, Komoe. Hayvonot dunyosi juda boy va xilma-xil (maymun, fil, begemot, qoplon, sirtlon, boʻri, chiyaboʻri, oxu va b.) Jan.da ekvatorial oʻrmonlar, shim.da savannalar. Milliy bogʻlari: Komoe, Tai, Maraxue va b.
 
== Aholisi ==
Aholisi asosan, kva, kru, volta, mande til guruhiga mansub bate, baule, anvi, sindfo, malinke, dan, lobi va b. 2 mln.dan ortiq ajnabiylar bor. Aholisining yarmidan koʻprogʻi mahalliy anʼanaviy dinlarga, qolganlari islom va xristian dinlariga eʼtikrd qiladi. Rasmiy til — fransuz tili. Mamlakatning markaziy qismi, Abidjan sh. va uning atroflarida aholi zich joylashgan. Aholisining taxm.taxminan 41% shaharlarda yashaydi. Yirik shaharlari: Abidjan, Bvake, Dalola, Man, Korxogo.
 
== Tarixi ==
Arxeologiya topilmalarining dalolat berishicha, Kot-dʼIvuar hududida tosh asrida odamlar yashagan. Daryo sohillarida neolit davriga oid ustaxonalar, ish qurollari va sopol idishlar topilgan. Taxm.taxminan mil. av. 3—2-ming yilliklarda savannada, keyinroq oʻrmon zonasida ham dehqonchilik vujudga kela boshlagan. Shim.da dehqonchilik bilan birga chorvachilik ham rivojlangan. Yovvoyi mevalarni yigʻish, ovchilik, baliq ovlash katta ahamiyatga ega boʻlgan. Oʻrta ayerdarda temirchilik keng ommalashgan (temir eritish oʻchoqlari topilgan), oltin qazib olingan (avvaliga bu oʻlka Oltin qirgʻoq deb atalgan), metallsozlik, kulolchilik, toʻqimachilik va b. rivojlangan. Shim. va sharqdan oʻtuvchi Gʻarbiy Afrika savdo yoʻllarida shaharlar, manzilgohlar paydo boʻlgan. 11-a.da asos solingan Kong manzilgohi Gʻarbiy Afrikaning karvon yoʻllarida yirik savdo markazlaridan biriga aylangan.
 
15-a. oxirida Kot-dʼIvuar hududida portugallar va b. yevropaliklar paydo boʻddi. Ular qul olib ketishdan tashqari, fil suyagi va b. boyliklarni taladilar. 1842—43 yillarda Fransiya Gran-Basam va Asinini, keyinchalik sohildagi boshqa joylarni bosib oldi. 19-a.ning 80-yillarida mamlakat ichkarisiga bostirib kira boshladi. 1893-yildan Kot-dʼIvuar Fransiya mustamlakasi. 1895—1958 yillarda esa Fransiya Gʻarbiy Afrikasi tarkibida boʻldi.
Qator 100:
 
=== Transporti ===
Transportining asosiy turlari — dengiz va avtomobil transporti. Dengiz yuklari, asosan, xorijiy kompaniyalarning kemalarida tashiladi. T.y.ning oʻz. — 1314  km, jumladan, Abidjan — Uagadugu t.y.ning oʻz. — 625  km. Avtomobil yoʻllari oʻz. — 55 ming km. Dengiz portlari: Abidjan, San-Pedro. Abidjan va Yamusukroda xalqaro aeroportlar bor.
 
=== Eksport ===
Qator 140:
== Manbalar ==
{{manbalar}}
 
{{OʻzME}}
 
[[Turkum:Afrika mamlakatlari]]
[[Turkum:Davlatlar]]
[[Turkum:BMT aʼzolari]]
{{OʻzME}}