Kamerun: Versiyalar orasidagi farq

Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
Alpinu (munozara | hissa)
k French spelling (Republique → République)
k imlo, replaced: km2 → km{{sup|2}} using AWB
Qator 1:
{{Kamerun info}}
'''Kamerun''' (ing. Cameroon, frans. Sategoip), Kamerun Respublikasi (ing . Republic of Cameroon, frans. République du Cameroun) — Markaziy Afrikadagi davlat. [[BMT]] aʼzosi Gʻarbda Atlantika okeanining Biafra qoʻltigʻi b-n tutash. Mayd. 475,4 ming km2km{{sup|2}}, axoliyey 21,7 mln. kishi (2012). Poytaxti [[Yaoundé]] shahri. Maʼmuriy jihatdan 10 viloyat (province)ra boʻlinadi.
 
== Davlat tuzumi ==
Qator 6:
 
== Tabiati ==
K. ekvatorial va shim. subekvatorial mintaqalarda joylashgan. Yer yuzasi shim.ga tomon pasayib boradigan yassitogʻlik (1500—20001500–2000 m). K. markazida Adamaua platosi bor (eng baland joyi 3008 m). Biafra qoʻltigʻi sohilida Kamerun vulkanik massivi (4070 m) ajratib turadigan pasttekislikning kengligi 150  km cha. Qazilma boyliklari: temir rudasi, oltin, boksit, qalay, titan, neft, tabiiy gaz.
 
Iqlimi jan.da ekvatorial, nam iqlim. Oʻrtacha t-ra fevral yoki martda 24— 28°, iyulyo avg .da 22°—24°. Yillikyogʻin ichki hududlarda 1500—2000 1500–2000 mm, sohilda 3000  mm dan ortiq (Kamerun massivining gʻarbiy va jan.-gʻarbiy yon bagʻirlarida — 10000  mm gacha). K.ning boshqa qismida iqlim — ekvatorial-mussonli, seryomgʻir, qishi quruq. Oʻrtacha t-ra 19°—24°, shim.da 26°—33°. Yillik yogʻin 500  mm gacha. Daryolari koʻp va sersuv, ostonali, gidroenergiyaga boy. Koʻplarida kema qatnay olmaydi. Hududining ‘/, qismiga yaqini oʻrmon. Jan. dagi qizgʻish-sariq ferralit tuproqda doim yashil oʻrmonlar, sohilda mangra chakalakzorlari bor. Qimmatbaho yogʻoch beradigan daraxtlar (qizil, temir daraxt va b.) koʻp. Shim.dagi qizil-qoʻngʻir va qora tropik tuproklarda savanna oʻsimliklari oʻsadi. Oʻrmonlari daraxtlarda yashaydigan hayvonlar (maymunlar va b.), fil, suv aygʻiri, timsoh, ilon, qushlar va turli hasharotlarga boy. Qoʻtos, karkidon, kiyik, jirafa, arslon, gepard va b. koʻp. Hay-vonlarni saqlab qolish uchun Benue, Bubanjida, Vaza milliy bogʻlari va Bafia, Ja, Duala-Edea, Kampo qoʻriqxonalari barpo etilgan.
 
Aholisining koʻpchiligi bantu (duala, balundu, basa va b.), sharqiy bantoid (bamileke, bamum, tikar va b.) til oilalariga mansub. Rasmiy tillar — fransuz va ingliz tillari. Aholisining 45% qad. diniy eʼtiqodni saqlagan, 35% qismidan ortigʻi xristian (asosan, katolik), 20% sunniy musulmon. Aholining 41 % shaharlarda yashaydi. Yirik shaharlari: Duala, Yaunde, Bafusam, Morva, Garva va b.
Qator 24:
== Xoʻjaligi ==
K. — agrar mamlakat. Markaziy Afrika mintaqasida iqtisodiy koʻrsatkichlari jihatidan oʻrtacha daromadli mamlakatlar guruhiga kiradi. 1980—90-y.larda yalpi ichki mahsulotning oʻrtacha yillik oʻsish surʼatlari 7%ni tashkil etdi. Sanoat ildamroq rivojlanishi tufayli yalpi ichki mahsulot tarkibi oʻzgardi: sanoatning solishtirma salmogʻi 44%, q.x. salmogʻi 24% boʻldi.
 
 
== Sanoati ==
Qator 32 ⟶ 31:
 
== Transporti ==
Mamlakat ichkarisida tashiladigan yuklarning 70% t.y. transportiga toʻgʻri keladi. T. y.ning uz. 1175  km, avtomobil yoʻllarining uz. — 65 ming km. Asosiy dengiz porti — Duala, daryo porti — Garva, xalqaro aeroportlar — Yaunde, Duala, Garvada.
 
K. chetga neft, yogʻoch, paxta tolasi, kauchuk, banan, yer yongʻoq, moyli palma mahsulotlari va b. chiqaradi. Chetdan mashina va asbob-uskuna, keng isteʼmol mollari, yoqilgʻi hamda moylash materiallari va b. oladi. Savdo-sotiqdagi asosiy mijozlari: Niderlandiya, Fransiya, AQSH, Kanada, Yaponiya, Germaniya, Ispaniya. Pul birligi — Afrika franki.
Qator 47 ⟶ 46:
 
== Meʼmorligi va tasviriy sanʼati ==
Loy, tosh, yogoch va bambukdan qilingan aylana, toʻgʻri burchakli, qamish tomli kulbalar, idishga oʻxshatib loydan qurilgan 6—86–8 m li konussimon uylar koʻp. 19-a. oxirida yirik shaharlar (Yaunde, Duala) vujudga keldi, ularda arabcha va yevropacha uslub qorishib ketgan binolar qad koʻtardi. Keyingi yillarda zamonaviy meʼmoriy inshootlar mahalliy meʼmorlarning loyihalari asosida ham qurila boshladi (Dualadagi "Kokotye" mehmonxonasi, savdo palatasi; Yaundedagi prezident qarorgohi, fransuz madaniy markazi, vokzal binolari). K. xalqlari oʻrtasida yogʻoch oʻymakorligi (uy jihozlari, yogʻochdan yasalgan odam, hayvon haykalchalari va ularga naqsh solish) rivojlangan. Zamonaviy yogʻoch oʻymakorlaridan Mombe Massanga, uning ugli G. Muafo, shuningdek, Isam Kanko eng mashhurlaridir.
 
== Musiqasi ==
Qator 62 ⟶ 61:
== Manbalar ==
{{manbalar}}
 
{{stub}}
 
[[Turkum:Afrika]]
[[Turkum:Davlatlar]]
[[Turkum:BMT aʼzolari]]
 
 
{{stub}}