Avtomobil sanoati: Versiyalar orasidagi farq

'''Avtomobil sanoati''' - mashi-nasozlikning bir tarmog‘i; avtomobil-lar, tirkama va yarim tirkama yuk tashish moslamalari, avtomobillarga ehtiyot qismlar, agregatlar ishlab chiqaradi, shu-ningdek mototsikllar, mo-torollerlar, mopedlar, velosipedlar i.ch. korxonala-ri ham A.s.Avtomobil sanoati tarkibiga kiradi. A.s.Avtomobil sanoati 19-a oxirida Fransiya, Germaniya, AQSH, Buyuk Britaniyada vujudga keldi. 20-a. davomi-da bu sanoat yuqoridagi mamlakatlardan tashqari. Yaponiya, Italiya, Rossiya, Ka-nada, Shvesiya va b. mamlakatlarda ham rivoj topgan. Dunyoda har yili o‘rta hisobda 46—53 mln avtomobil ishlab chiqariladi, shulardan yuk avtomobil-lari 9—10 mln, avtobuslar 1,4—1,7 mln, krlganlari yengil avtomobillar. Yengil avtomobillar ishlab chiqarishda AQShning "Jeneral motors"(3,4), "Ford" (4,0), "Kraysler" (1,4) avtomo-bil monopoliyalari jahonda ishlab chiqarilgan jami yengil avtomobillar-ning 23,6%ni ishlab chiqaradi, Yapo-niyaning "Toyota" (3,6), "Xonda" (1,9), "Nissan" (2,1) monopoliyalari, Germani-yaning "Folksvagen" (2,0), "Opel" (1,7), Fransiyaning "Reno" (1,6), Italiyaning "Fiat" (1,9) kompaniyalari yengil avto-mobillar i.ch.da yetakchilik qiladi. 20-a.ning 80-y.laridan boshlab avtomobil konsernlari avtomobil sotish bozor-larida kattaroq joy egallash, mahsulot tannar-xini kamaytirish va sifatini yuqori darajaga ko‘tarish maqsadida xalqaro konsernlarga birlasha boshlash-di. Mas, "Ford" konserni o‘ziga Yapo-niyaning "Mazda", Angliyaning "Yaguar", Shvesiyaning "Volvo" konsernlarining yengil avtomobillar ishlab chiqaradigan bo‘limlarini kiritdi. "Folksvagen" Ispaniyaning "Seat", Germaniyaning "Audi", Chexiyaning "Shkoda" konsernla-ri b-nbilan birlashdi. Bu jarayon hozirgi kungacha davom etib kelmoqda.O‘zbekistonda A.s.Avtomobil sanoati 90-y.lar boshidan paydo bo‘ldi. 1992 y. O‘zRda Janubiy Koreyaning "DEU" korporatsiyasi b-nbilan Asaka sh.da yillik loyiha quvvati 200 ming dona yengil avtomobillar ("Damas", "Tiko", "Neksiya") ishlab chiqaradigan "O‘zDEU-avto", qo‘shma korxonasi barpo etildi. Asaka avtomobil zavodida "Da-mas" mikroavtobuslarini seriyali ishlab chiqarish 1996 y. martdan yo‘lga qo‘yildi, 1996 y. 19 iyulda zavodning rasmiy ochi-lishi va xalqaro taqdimoti o‘tkazildi. 1996—99 y.larda "O‘zDEUavto" qo‘shma korxonasida 200 mingdan ortiq avtomo-bil, 1999 y. da jami 60 mingga yaqin avtomobil ishlab chiqarildi ("Neksiya" — 28259, "Tiko" — 16380, "Damas" — 13663 dona). Chet elga 14 mingdan ortiq avtomobil eksport qilindi. Shuning-dek 1995 y. "O‘zavtosanoat" uyushmasi va Turkiyaning "Koch xolding" kompaniyasi o‘rtasida imzolangan shartnomaga ko‘ra, Samarqand sh.da yillik loyiha quvvati 5 ming donadan ziyod avtobus va turli yuk mashinalari i.ch.ga mo‘ljallangan, umumiy qiymati 65 mln. AQSH dolla-riga teng "SamKochAvto" qo‘shma korxo-nasini bunyod etildi. O‘rta Osiyoda av-tobus va turli yuk mashinalari ishlab chiqaradigan mazkur yagona korxonani ishga tushirishga mo‘ljallangan rasmiy takdimot marosimi 1999 y. 16 martda bo‘lib o‘tdi. Hozircha bu zavodda tayyorla-nayotgan mashinalar uchun butlovchi va ehtiyot qismlarning 25% O‘zbekistonda 136ishlab chiqarilmoqda. Kelgusida avtomo-bil qismlarini i.ch. tobora kengaytiri-ladi. Asaka avtomobil zavodida ham dast-labki butlovchi va ehtiyot qismlarning 15% mahalliy korxonalarda tayyorlan-gan bo‘lsa, 1999 y.ga kelib bu ko‘rsatkich 55%ga yetdi.Respublika avtomobillar uchun but-lovchi qismlar ishlab chiqarishni ma-halliylashtirish dasturini amalga oshi-rish maqsadida o‘nlab qo‘shma korxonalar tashkil etildi. Ular Jan. koreyalik sheriklar ishtirokida tashkil etilgan zavodlar: "O‘zkoramKo", "O‘z-Tong Xong", "O‘z-Dong Yang", "O‘z-Don-gju Peint Kom-pani", "O‘z-Sam Yang" va b.1998 y.da "O‘zavtosanoat" uyushmasi Xalqaro avtotransport ishlab chiqaruvchi korxonalar tashkilotlariga a’zo etib qabul qilindi.Avtozavodlarning ko‘plab diler-lari respublika ichida ham, undan tashqarida ham faol ishlamoqdalar. "O‘zavtotexxizmat" aksiyadorlik jamiya-ti va "O‘zbek-Lada" shular jumlasidan-dir. Avtomobillarning yangi modella-rini yaratish maqsadida katta loyihalar ustida ishlar olib borilmoqda.2000 yil boshida Sifatni standart-lash bo‘yicha xalqaro tashkilot (ISO-BMTning tashkiloti; 1946 y.da tuzil-gan) "O‘zDEUavto" kompaniyasida ishlab chiqarilayotgan avtomobillarga xalqaro sifat talablariga muvofiqlik sertifi-katini berdi.Baxtiyor Hasanov.

{{stub}} {{no iwiki}} <!-- Bot tomonidan yaratildi -->