Berilliy: Versiyalar orasidagi farq

Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
IanraBot (munozara | hissa)
k clean up, replaced: m3 → m³ using AWB
k qisqartmalarni toʻliqlash, replaced: t-ra → temperatura (2) using AWB
Qator 6:
B. berilliy xloridni elektrolizlab olinadi. B.ning ikki (a va (1) shakl oʻzgarishi maʼlum. a va (5 B. 1277° trada bir-biriga aylanadi. B. geksagonal sistemada kristallanadi.
 
B.ning zichligi 1816 kg/m³, suyuqlanish t-rasitemperaturasi 1287°, qaynash t-rasitemperaturasi 247G. Poling buyicha elektr manfiyligi 1,5; atom radiusi 0.113 nm; ion radiusi Ve2Q 0,030 nm, koordinatsion soni 3 ga teng . Havoda sirti himoyalovchi VeO pardasi bilan qoplanishi tufayli B. oksidlanmaydi. 800° dan yuqori trada qizdirilganda tez oksidlanadi. Amfoterligi bilan II guruhning boshqa mstallaridan farqqiladi. B. suyultirilgan kislota va ishqorlarda eriydi, shu jihatdan alyuminnyga uxshaydi. B. ishqorlarning suvdagi eritmalarida eriganda, berillatlar (mas, Na,BeO2) hosil boʻladi. Yuqori trada aksari metallar bilan oʻzaro taʼsir etib, berillidlarni hosil qiladi.
 
B. f-torid VeQ ishqoriy metallar f-toridlari va ammoniy f-torid taʼsirida sanoat uchun katta ahamnyatga ega boʻlgan f-torberillatlar (mas, Na,BeF4)HH hosil qiladi. B.ning changi va uchuvchan birikmalari juda zaharli. B. samolyotsozlik, raketa va yadro texnikasida, elektrotexnikada rentgen trubkalari tayerlashda mis, nikel, xrom, alyuminiy hamda temir qotishmalariga qoʻshimcha sifatida qoʻllaniladi. B.dan neytronlar maibai sifatida foydalaniladi. B.ning tuzlari yorugʻlik texnikasida ishlatiladigan lyuminofor moddalar tarkibiga qoʻshiladi.<ref>[[OʻzME]]. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil</ref>