Bor (unsur): Versiyalar orasidagi farq
Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
Shrikarsan (munozara | hissa) Removing Link GA template as it is now available in wikidata |
k qisqartmalarni toʻliqlash, replaced: t-ra → temperatura (2) using AWB |
||
Qator 3:
'''Bor''' (lot. Borum), V — Mendeleev davriy sistemasi III guruhiga mansub kimyoviy element. Tartib raqami 5, at. m. 10,811. Tabiiy B. ikkita barqaror izotopdan iborat: 10V (19,57 %) va "V(80,43 %). B.ning radioaktiv izotoplari olingan. B.ni birinchi marta J. GeyLyussak va L. Tenar 1808 y.da bor angidridi V2O3 ni metall holdagi kaliy ishtirokida qizdirish usuli bilan olgan. B. yer poʻstining ogʻirlik jihatidan 3YU4 % ini tashkil etadi. Tabiatda erkin holda uchramaydi. Lekin B. birikmalari koʻpincha yer ostidan chiquvchi suvlarda hamda qoldiq jinslar tarkibida, neft suvlarida, dengiz, shoʻr koʻllar, issiq suvlarda, vulqon lavalari va tuproqlarda uchraydi.
B. — rangeiz, kulrang yoki qizil rangli kristall yoxud qora rangli amorf modda. Uning rangi va holati allotropik shakl oʻzgarishiga bogʻliq. B.ning 10 dan ortiq allotropik modifikatsiyalari maʼlum. B. qattiqligi jihatidan barcha moddalar orasida ikkinchi oʻrinda turadi (olmosdan keyin). Uning Moos boʻyicha qattikligi 9,3, mikroqattiqligi esa 30,4 GPa ga teng . Suyuqlanish
B. poʻlatlar qattiqligini oshiruvchi qoʻshimcha sifatida, yadro reaktorlarida ishlatiladigan oʻzaklar tayerlashda va b. maqsadlarda ishlatiladi. B.ning koʻpgina birikmalari (mas, borat kislota va uning tuzlari, VGʻ3 va b.) dan sanoatda keng foydalaniladi.
== Adabiyotlar ==
* [[OʻzME]]. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil
{{OʻzME}}
Qator 16:
[[Turkum:Kimyo]]
[[Turkum:Kimyoviy unsurlar]]
{{stub}}
|