14-Iyun 2013, 14:35 dagi koʻrinishi tahrirlash Xusinboy Bekchanov (munozara \| hissa) Interfeys administratorlari, Administratorlar 8 305 edits Tahrir izohi yoʻq ← Avvalgi tahrir		25-Noyabr 2015, 17:35 dagi koʻrinishi tahrirlash bekor qilish Ximik1991Bot (munozara \| hissa) Botlar 197 605 edits k qisqartmalarni toʻliqlash, replaced: t-ra → temperatura (2), y.da → yilda (2) using AWB Keyingi tahrir →
Qator 1: '''Fermentlar''' (lot. fermentum — achitqi), enzimlar — hayvon, oʻsimlik va bakteriyalarning tirik hujayralaridagi oqsilli katalizatorlar. F. maxsus xususiyatlari va kimyoviy reaksiyalarni tezlashtirishi bilan odatdagi katalizatorlardan farqlanadi. Ular katal izatorlar kabi kimyoviy reaksiyalarning faollanish energiyasini pasaytiradi (q. [[Kataliz]]). 1914 y. rus kimyogari K.G.S. Kirxgof undirilgan arpa donidan olingan ekstrakt taʼsirida kraxmalni qandgacha parchaladi. 1933 ~~y.da~~yilda fransuz kimyogarlari A. Payen va J. Perso birinchi marta arpa donidan amilaza fermentini ajratib oldilar. 19-a. oʻrtalarida mikrobiologiyanint asoschisi L. Paster achish jarayonini tirik mikroorganizmlar (achitqilar) koʻzgʻatadi va bu jarayon ularning hayoti bilan bogʻliq deb koʻrsatdi. 1897 ~~y.da~~yilda nemis kimyogari E. Buxner achitqidan spirtli achish jarayonini chaqiruvchi fermentni ajratib oldi. 20-a. boshlariga kelib nemis kimyogari R. Vilshtetter xodimlari bilan F.ni ajratish va tozalashda adsorbsiya usulidan keng foydalandi. 20— 30-y.larda J. Samor, birinchi kristallik ferment (ureaza), soʻngra pepsin va b. bir qator proteologik F.ni kristall shaklida ajratib oldi. Qator 11: Koʻpchilik F. aʼzo va toʻqimalarda shu darajada kamki, qatto ularning absolyut mikdorini (mas, milligrammlarda) bilish qiyin. Shu sababli F.ning istalgan aʼzodagi mikdorini, ularning faolligiga qarab aniklanadi. F.ning faollik birligi uchun bir min.da maʼlum mikdordagi substratning oʻzgarishini katalizlashga ketgan F. miqsori qabul qilingan. F.ning taʼsir etishi bir qator omillarga, xususan, ~~t-ra~~temperatura va muhit rN ga (rN — vodorod koʻrsatkich) bogʻliq. F.ning taʼsir etish optimum trasi 38—60°, ~~t-ra~~temperatura bundan yuqori boʻlsa, F. odatda, denaturlanib oʻz faolligini yoʻqotadi. Pekin baʼzi F. (mas, ribonukleaza, miokinaza) 100° issiqlikka ham chidaydi. Odam va issiq qonli qayvonlar fermenti 37—38°da, yaʼni tana haroratida taʼsir koʻrsatadi. F. faolligining traga bogʻliqligidan tibbiyot amaliyotida, jumladan, jarrohlikda foydalaniladi. Koʻpchilik F. neytral reaksiyada (rN— 7,0 da) faol boʻlib, kislotali va ishqorli muhitda ular oʻz faolligini yoʻqotadi. Kislotali muhitda faol boʻlgan pepsin va baʼzi toʻqima proteolitik F. (mas, katepsin D) hamda ishqorli muhitda (rN — 8,0 da) faol boʻlgan tripsin bulardan mustasno. Qator 27: Kishilarning amaliy hayotida, shuningdek, yengil, oziq-ovqat va kimyo sanoatlarida F.dan keng foydalaniladi. {{stub}}▼ {{OʻzME}} <!-- Bot tomonidan yaratildi --> ▲{{stub}}

Fermentlar: Versiyalar orasidagi farq