Fonologiya: Versiyalar orasidagi farq
Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
CoderSIBot (munozara | hissa) Yangi maqola yaratildi |
k qisqartmalarni toʻliqlash, replaced: Hoz. → Hozirgi, y.lar → yillar, va b.lar → va boshqalarlar using AWB |
||
Qator 3:
F.ning asosiy birligi — fonema, asosiy tadqiqot obʼyekti — fonemalarning zidlanishlari (oppozitsiyalari) boʻlib, bu oppozitsiyalar bir butun holda tilning fonologik tizimini hosil kiladi. Muayyan oʻrinda bir fonemaning ikkinchisiga qaramaqarshi qoʻyilishini namoyon etuvchi soʻzlar (burborbir kabi) kvaziomonimlar (soxta omonimlar) deyiladi. Odatda, tiddagi fonemalar soni kvaziomonimlar yordamida aniklanadi va bunda biryoʻla bir fonemani ikkinchisiga qaramaqarshi qoʻyish orqali ularning farqlanish elementlari tasnif etiladi. Mas, tolsol soʻzlaridagi ikki fonema — t va s portlovchisirgʻaluvchi farqlanish elementlariga ega. Ularning har ikkisi ham til oldi, jarangsiz, shovqinli undoshlardir va bu belgilari farqlanmovchi elementlar deyiladi. Demak, fonema tilda oʻz vazifasini fonologik jihatdan farkdanuvchi va farqlanmovchi elementlar orqali bajaradi.
F. zamonaviy maʼnodagi mustaqil tilshunoslik fani sifatida 20-a.ning 20—30-
Oʻzbek tili F.sini oʻrganishda Ye.D. Polivanov, V. V. Reshetov, A. Nurmonov, A. Abduazizov va
F. ham fonetika kabi umumiy F., xususiy F., tarixiy (diaxronik) F. va tasviriy (sinxronik) F.ga boʻlinadi. Umumiy F. fonemaning mohiyati, fonemalar oʻrtasidagi hamda fonema va tovush oʻrtasidagi munosabatlarni, fonemaning morfema va soʻzga boʻlgan pogʻonali munosabatini oʻrganadi; tilning fonologik (fonematik) tarkibini aniklashning metod va tamoyillarini belgilaydi. Xususiy F., umumiy F.ning metod va tamoyillariga asoslangan holda, u yoki bu tilning fonologik tizimini oʻrganadi; oʻz navbatida, umumiy F.ga material beradi. Tarixiy F. maʼlum bir til fonologik tizimining tarixiy taraqqiyotini, tasviriy F. esa tarixiy taraqqiyot jarayonidagi muayyan bir davrning fonologik tizimini oʻrganadi.
Qator 14:
Abduhamid Nurmonov.
{{stub}}▼
{{no iwiki}}
{{OʻzME}} <!-- Bot tomonidan yaratildi -->
▲{{stub}}
|