Fosfolipidlar: Versiyalar orasidagi farq

Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
CoderSIBot (munozara | hissa)
k Birlashtirish andozasi almashtirildi
k qisqartmalarni toʻliqlash, replaced: y.da → yilda using AWB
Qator 9:
F.dan tashqari fosfonolipidl a r ham maʼlum, bularda fosfor atomi azot asosiga (xolin va etanolaminga) R—S kovalent bogʻ orqali birikkan. Bu birikmalar mollyuskalar va bakteriyalarda topilgan. FOSFOR (yun. phosphoros — yoruglik tashuvchi, phos — yoruglik va phoro — tashiyman, lot. Phosphorus), P — Mendeleyev davriy sistemasining V guruhiga mansub kimyoviy element. Tartib raqami 15, at.m. 30,97376. F.ning 1 ta izotopi — 31R bor. 6 ta sunʼiy radioaktiv izotopi: 2SP, 29R. 30R, 32R, 33R, 34R olingan. Uning 32R (T1/2= 14,22 kun) izotopi nishonli atom sifatida keng qoʻllanadi.
 
F.ni 12-a.da arab alkimyogari A. Bexil (Bashir) siydikdan ajratib olgan. Gamburglik alkimyogar X;Brand siydikni bugʻlatishdan hosil boʻlgan qoldiqni koʻmir ishtirokida quruq xaydash bilan oq F. olgan (1669). F.ni ilk bor Lavuazye kimyoviy element deb atagan. K. Sheyele 1771 y.dayilda F.ni suyak kulidan olgan.
 
F. Yer poʻstining massa jihatdan 8102% ini tashkil qiladi. F. faol element, tabiatda fosforitlar va apatitlar tarkibida uchraydi. F.ning 3 ta allotropik shakl oʻzgarishi: oq, qizil va qora F. maʼlum. O q F. R4 tarkibli tetraedr shakldagi molekulalar hosil qiladi. Uning suyuqlanish trasi 44°, zichligi 1,83 g/sm3, qaynash trasi 281°; u suvda, spirtda oz, uglerod (1U)sulfid, benzol, efir, skipidar va suyuq ammiakda yaxshi eriydi. Oq F. kimyoviy reaksiyalarga yaxshi kirishadi. 50° da havoda oʻzoʻzidan alangalanadi. Qizdirilganda hatto platina bilan ham birikadi. Juda zaharli, 0,1 grami odamni oʻldiradi. Oq F. suvda saklanadi. U berk idishda 260° gacha qizdirilganda qizil F.ga aylanadi. Qizil F. (qora F. ham) yuqori polimer modda. Suyuqlanish trasi 590°, zichligi 2,3 g/sm3, Qizil F. qizdirilganda suyuqlanmasdan bugʻlanib ketadi, uglerod (1U)sulfidda erimaydi: havoda 260° da alangalanadi, zaharli emas. Qora F.ning tuzilishi va koʻrinishi grafitga oʻxshaydi (q. [[Uglerod]]). U.F.ning eng barqaror shaklidir. Zichligi 2,7 g/sm3, 490° da alangalanadi. [[Uglerod]] (1U)sulfidda erimaydi; elektr tokini oʻtkazadi (oq F. va qizil F. elektr tokini oʻtkazmaydi). Qora F. oq F.ga yuqori bosim taʼsir ettirish yoki uni 270° da uzok, qizdirish natijasida hosil boʻladi.
Qator 28:
Stalina Qosimova.
 
{{stub}}
{{no iwiki}}
 
{{OʻzME}} <!-- Bot tomonidan yaratildi -->
 
 
{{stub}}