Gʻaznaviylar: Versiyalar orasidagi farq

'''Gʻaznaviylar''' - [[Xuroson]], Shim. [[Hindiston]] hamda qisman [[Movarounnahr|Movaroun-nahr]] va [[Xorazm]]da hukmronlik qilgan turkiy sulola (962—1186). [[Gʻaznavilar davlati|Gʻaznaviylar davlat]]sht boshqargan. Sulolaga somoniylar lashkarboshisi Attegin asos solgan. Sulola nomi davlat poytaxti [[Gʻazna]] sh.danshahridan olingan.

[[Somoniylar]] davrida mamlakatning siyosiy hayoti va harbiy qoʻshinda turk gʻulomlari katta rolʼ oʻynagan. Somoniy amirlari koʻplab turk gʻulomlarini saltanatga qilgan xizmatlari eva-ziga siylab, ularni turli viloyatlarga noib qilib tayinlashgan. Iqtidorli lashkarboshi [[Alptegin]] Gʻazna va [[Kobul (shahar)|Kobul]] viloyatlarini 962 y.danyildan mustaqil boshqarishga intilgan. Alpteginning oʻlimi (963)dan soʻng oʻgʻli Ishoq va gʻulomi Bilgategin, shuningdek, Piritegin hukmronlik qilgan davr (963—977 y.laryillar)da Gʻ. mulki kengaymay turgan. Alpteginning kuyovi va sobiq gʻulomi [[Sabuktegin]] hukmronligi davrida (977—997) esa Gʻ. sulolasi mustaqil siyosiy kuch sifatida Somoniylar tomonidan eʼtirof etilgan. Sulola shuhratini Sabukteginning oʻgʻli [[mahmud Gʻaznaviy]] eng yuqori choʻqqiga koʻtargan. Sulola hukmdorlari avval amir, soʻngra [[sulton]] (Mahmud Gʻaznaviydan boshlab) va [[shoh]] ([[Bahromshoh]]dan boshlab) deb atalganlar. Gʻ. hukmdorlari quyidagilardan iborat boʻlgan: Alpte-gin (962-963), Ishoq (963-966), Bil-gategin (966—972), Piritegin (972— 977), Sabuktegin (977—997), Ismoil (997-998), Mahmud Gʻaznaviy (998-1030), Muhammad (1030), [[Masʼud Gʻaznaviy|Masʼud Gʻaz-naviy]] (1030-41), Mavdud (1041-48), Masʼud 11 (1048), Ali Abul Hasan (1048-49), Abdur Rashid (104953). Toʻgʻrul (1053), [[Farruxzad (G`azneviy)|Farruxzod]] (1053-59), [[Ibrohim Ibn Masʼud|Ibrohim]] (1059-99), Masʼud III (10991114), Sherzod (1114-15), Arslon (111518), Bahromshoh (1118-52), Xus-ravshoh (1152—60), Xusrav Malik (1160—86) (yana q. [[Gʻaznavilar davlati|Gʻaznaviylar davlati]]).