Javohirlar: Versiyalar orasidagi farq
Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
CoderSIBot (munozara | hissa) Qatorga koʻchirish toʻgʻrilandi |
k qisqartmalarni toʻliqlash, replaced: y.da → yilda (2), va b.) → va boshqalar) (4), va b. → va boshqa (2) using AWB |
||
Qator 1:
'''Javohirlar''', qimmatbaho toshlar — qimmatbaho bezak buyumlari tayyorlash uchun ishlatiladigan oʻziga xos xususiyatli minerallar. J. chiroyliligi, rangining tiniqligi va bir xilligi, yaltiroqligi, jilolanishi, qattiqligi, qirralash mumkinligi kabi xususiyatlari bilan qadrlanadi. Sunʼiy usulda qirralangan, tarashlangan va sayqal berilgan olmosta gavhar deyiladi. J. shartli ravishda 4 sinfga boʻlinadi: 1-sinf — olmos, yoqut, sapfir, zumrad; 2-sinf — aleksandrit, sapfirning turli ranglilari, asl qora opal, asl jadeit; 3-sinf — demantoid, shpinel, asl oq va olov rang opal, akvamarin, topaz, turmalin; 4-sinf — xrizolit, sirkon, kunsit, oytosh, quyosh toshi, sariq, yashil va pushti rang berill, pirop, almandin, feruza, ametist (safsar), xrizopraz, sitrin. J.ning baʼzilari, maye, olmos, zumrad, yoqut va
J. odamzodga juda qadim zamonlardan maʼlum. Qadimda tabiiy olmosniqirralash bilan birinchi marta Sharq mamlakatlarida, asosan Hindistonda shugʻullanilgan. Bundan 4000 yil ilgari Xitoyda nefritdan har xil buyum (pichoq, bolta va
Yoqut, laʼl, feruza, nefrit, aqiq, zumrad, gavhar kabi J. Oʻrta Osiyoda uzoq, tarixga ega. Ular Samarqand, Buxoro, Xorazm va
Buyuk olim Beruniy ham J.ning paydo boʻlishi, ularning fizik, kimyoviy xossalari hamda ishlatilish tarixiga oid tadqiqotlar oʻtkazgan. Tekshirish natijalarini oʻzining "Kitob ul-Jamohir fi Maʼrifat al-Javohir" ("Mineralogiya") kitobida bayon qilgan.
Yevropada ilk oʻrta asrlarda qimmatbaho va ziynat toshlariga sayqal berish faqatgina J.ni qayta ishlash jarayonida ularning tabiiy qirralarini saqlab qolish va tozalash, kristallarni tog jinslaridan ajratib olishdan iborat boʻlgan. 1456
J. tabiatda turli jarayonlarda: 1) magniy va temirga boy magmalarning kristallanishi jarayonida (olmos va pirop); 2) granitli pegmatitlarning kristallanishi natijasida (zumrad, akvamarin, sirkon, topaz, turmalin, amazonit); 3) minerallashgan eritmalarning kristallanishidan (opal, billur, ametist, feruza, agat, malaxit); 4) metamorfizm jarayonida (yoqut, sapfir, shpinel, lojuvard, granatlar) hosil boʻladi.
J. konlari dunyoda koʻp, ammo konlar bir xil tarqalmagan. Jan. Afrika va Madagaskar o.da (olmos, zumrad, berill, akvamarin, turmalin, billur, topaz, pirop va
== Manbalar ==
{{manbalar}}
{{stub}}▼
{{no iwiki}} <!-- Bot tomonidan yaratildi -->
{{OʻzME}}
▲{{stub}}
|