Magnit maydon: Versiyalar orasidagi farq

'''Magnit maydon''' — harakatlanayotgan elektr zaryadlarga va magnit momenpish jismlarga taʼsir qiladigan kuch maydoni. M. Faradey birinchi marta 1845 y.dayilda fanga kiritgan. U elektr oʻzaro taʼsirlar ham, magnit oʻzaro taʼsirlar ham yagona moddiy maydon yordamida amalga oshadi, deb hisoblagan. Elektromagnit maydonning klassik nazariyasini J. Maksvell yaratgan (1873). Oʻzgaruvchi M.Magnit m.maydon oʻzgaruvchi elektr maydon bilan uzviy bogʻlangan. M.Magnit m.maydon harakatdagi elektrlangan jismlar, elektr tokli oʻtkazgichlar va magnitlangan jismlar atrofida hosil boʻladi (rayemga q.). Elektr toki hosil qiladigan M.Magnit m.maydon Bio— Savar — Laplas qonuniga, M.Magnit m.maydon ning elektr tokiga taʼsiri esa Amper qonunita asosan aniqlanadi.

M.m.Magnit maydon mikrodunyo hodisalarida, kosmik obʼyektlarda ham kuzatiladi. Mikrodunyo hodisalaridagi M.m.Magnit maydon, asosan, barcha zarralarning magnit momentga ega boʻlishligiga, harakatlanuvchi elektr zaryadiga M.Magnit m.maydon koʻrsatadigan taʼsirga bogʻliq. Bular esa moddalardagi paramagnetizm, diamagnetizm, ferromagnetizm, antiferromagnetizm, magnit rezonans, magnitooptika hodisalari, Faradey effekti kabi hodisalarni yuzaga keltiradi.

Harakatlanuvchi elektr zaryadi M.Magnit m.maydon da tekis aylanma (vint chizigʻi boʻyicha) harakat qiladi. M.m.ningMagnit maydonning ayrim joylarida elektr zaryadlarning harakat yoʻnalishi qarama-qarshisiga oʻzgarishi mumkin. M.Magnit m.ningmaydonning bunday joylari magnit koʻzgular deyiladi. M.Magnit m.maydon taʼsirida atom ichidagi elektronlar qoʻshimcha harakat qiladi. Atomning nurlanishi M.Magnit m.maydon taʼsirida oʻzgaradi (q. [[Zeyeman effekti]]). Jismda tarqaluvchi yorugʻlikning qutblanish tekisligi M.Magnit m.maydon taʼsirida maʼlum burchakka buriladi (Faradey effekti). Yer, Quyosh singari koʻpgina moddiy sistemalar M.Magnit m.maydon ga ega. Quyosh dogʻlari kuchli M.Magnit m.maydon bilan bogʻlangan. Quyoshdagi oʻzgarishlar natijasida Yer M.Magnit m.ningmaydonning kuchli gʻalayonlanishi — magnit boʻronlari hosil buladi. Kosmosni oʻzlashtirish, yadrolarni sintez qilish, plazma fizikasi va b.boshqa sohalardagi fan va texnika masalalari M.Magnit m.maydon ni oʻrganish bilan bogʻliq. M.Magnit m.maydon, asosan, kucheiz (500 Gs), oʻrtacha (500 Gs dan 40 kGs gacha), kuchli (40 kGs dan 1 MGs gacha) va oʻta kuchli (1 MGs dan yuqori) xillarga boʻlinadi. Kuchsiz va oʻrtacha M.Magnit m.danmaydondan elektronika, elektrotexnika radiotexnikada, shuningdek, 500 Gs dan 40 kGs gacha boʻlgan M.Magnit m.danmaydondan zaryadli zarralar tezlatkichlari, Vilson kamerasi, pufakli kamera, mass-spektrometr kabi kurilmalarda foydalaniladi. Kuchli va oʻta kuchli M.Magnit m.maydon, asosan, qattiqjismlar fizikasida, ferromagnetizm va antiferromagnetizm xossalarini oʻrganishda, magnitogidrodinamik generator va b.daboshqalarda ishlatiladi. Kucheiz va oʻrtacha M.m.Magnit maydon doimiy magnitlar, elektr magnitlar, oʻta oʻtkazuvchi magnitlar, solenoidlar (elektr toki utkazgichi) yordamida, kuchli M.Magnit m.maydon yoʻnaltirilgan portlatish usulida olinadi (oxirgi usulda mis quvur ichida oldindan kuchli impulyeli M.Magnit m.maydon hosil qilinadi va u kuchli portlashning radial bosimiga duch"r qilinadi).